Hoe stadhuis met ‘Bibob’ criminele façade van witwascafé doorprikt

In de strijd tegen ondermijnende criminaliteit vertrouwt de gemeente steeds meer op de Wet Bibob. Met deze integriteits-check wil het stadhuis louche ondernemers de voet dwars zetten. Lukt dat?

Door

In de zomer van 2018 beginnen twee jonge Hagenaars een club in de Javastraat, Archipelbuurt. Op de plek waar ooit homodiscotheek Strass zat, opent een grillrestaurant waar ’s nachts ook wordt gedanst. Met feestjes als ‘I Love Latin’ en ‘Dirty Saturday’ is restaurant-club Flamez geliefd onder jongeren van Antilliaanse en Dominicaanse komaf. Maar wanneer de eigenaars twee horecavergunningen aanvragen, gaat er een alarmbelletje af op het stadhuis, blijkt uit een rechtbankvonnis. Een lening van 25.000 euro wekt achterdocht; de financier blijkt een man met een strafblad. Wordt hier met crimineel geld een horecazaak opgezet?

De gemeente twijfelt, maar besluit op advies van landelijke experts de mannen een kans te geven. In de zomer van 2019 krijgt Flamez zijn vergunningen, op één voorwaarde: die lening moet vóór 1 oktober dat jaar zijn afbetaald.

 

De gemeente heeft vorig jaar elf subsidieaanvragen afgewezen vanwege risico op criminaliteit

 

Maar dat laat het tweetal na. De overgebleven 10.000 euro weigeren ze af te lossen, omdat hun dubieuze financier een jaar eerder hun restaurant-club heeft overvallen. “Hij is de zaak binnengelopen, heeft de kassa-lade gepakt en is daarmee weggegaan,” verklaart een woordvoerder van het Openbaar Ministerie. Flamez wil de openstaande schuld verrekenen in een schadeclaim, maar dat is niet de afspraak. Januari dit jaar trekt Johan Remkes daarom de vergunningen in. De Haagse rechtbank geeft de burgemeester gelijk. De tent moet sluiten.

Bibob

De zaak-Flamez illustreert hoe de gemeente criminelen probeert te dwarsbomen met behulp van de Wet Bibob. De ‘Bibob’, feitelijk een integriteits-check, is een steeds belangrijker wapen in de strijd tegen wat ondermijning heet: criminaliteit in het schemergebied tussen boven- en onderwereld. Het gaat om georganiseerde misdaad die ‘gebruikmaakt van de legale structuren die de overheid biedt’, schrijft de gemeente. Dat kan een witwascafé zijn, maar ook subsidiezwendel of een schimmige vastgoeddeal. Kortom, misdaad vermomd als bonafide handel.

Bibob ondermijning

Met de Wet Bibob (voluit: Wet Bevordering integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur) wil de gemeente zulke gecamoufleerde criminelen voor zijn. Overheden kunnen bij vergunningen, subsidies, vastgoedtransacties en aanbestedingen betrokken personen of bedrijven onderwerpen aan nader onderzoek. Financiën, relaties, strafbladen – zulke zaken komen dan op tafel. ‘De gemeente wil zo voorkomen dat criminelen geld witwassen of dat zij een vergunning gebruiken om strafbare feiten te plegen,’ stelt het college van B en W in het coalitieakkoord.

Vorig jaar heeft de gemeente 1220 Bibob-screenings uitgevoerd, blijkt uit cijfers die Den Haag Centraal heeft opgevraagd. Het gros is een formaliteit: zo’n duizend aanvragen waren binnen een uur afgewikkeld. In de andere gevallen zag het stadhuis genoeg aanleiding om dieper te duiken in de aanvragers, hun geldzaken en antecedenten.

 

Een witteboordencrimineel zonder antecedenten komt stralend door de Bibob-toets
Emile Kolthoff, lector ondermijning

 

In totaal gingen zeventien aanvragen niet door, waarvan elf daadwerkelijk zijn afgewezen vanwege risico op criminaliteit. Tienmaal was er een ‘mindere mate van gevaar’ en stelde de gemeente extra voorwaarden, zoals bij latinclub Flamez. Drugsdelicten zijn verreweg het vaakst de reden van afwijzing, zegt de gemeente, gevolgd door geweld of wapenbezit en faillissementsfraude.

Niet zaligmakend

“De Bibob is een nuttig preventiemiddel tegen ondermijning,” stelt Emile Kolthoff, hoogleraar criminologie en lector ondermijning aan Avans Hogeschool. “De gemeente kan vooraf zien met wat voor mensen ze te maken heeft. Maar het is niet zaligmakend. Een witteboordencrimineel zonder antecedenten die zijn financiering op orde heeft, komt stralend door de Bibob-toets.”

Verder lezen? Het volledige verhaal over Bibob en de Haagse strijd tegen ondermijning staat deze week in de papieren editie van Den Haag Centraal. Onze verkooppunten vindt u hier. Of bekijk de mogelijkheden van een (proef)abonnement op de krant en meldt u zich aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief.

Standaardportret
Bekijk meer van