Recensie: ‘Aladdin’ blinkt als oogstrelende schatkist

Sprookjes zijn te gruwelijk (zie ‘Hans en Grietje’) of te zoetsappig, met in beide gevallen een overhellende neiging tot moraliseren. ‘Aladdin en de wonderlamp’, nu als musical in het Circustheater, komt uit ‘Duizend-en-een-nacht’ en is ogenschijnlijk een ‘boy meets girl’-verhaal, maar dan een waarin de firma list en bedrog de strijd aanbindt met rechtschapenheid. Tijdens het opkomend  kolonialisme ontketenden verhalen als ‘Sinbad de Zeeman’, ‘Ali Baba’ en ‘Aladdin en de wonderlamp’ een zweem van oriëntalisme, occidentalisme en exotisme in Europa. De ‘Aladdin’-vertelling kwam in de oorspronkelijke Arabische teksten echter niet voor. Het werd pas halverwege de negentiende eeuw aan de raamvertelling van ‘Duizend-en-een-nacht’ toegevoegd.

De musical ‘Disney’s Aladdin’ in telegramstijl. Op het plaatselijke marktplein ontmoet wees en straatrat Aladdin (Jonathan Vroege) prinses Jasmine (Keoma Aidhen). Zij rebelleert incognito tegen het gezag van haar vader door er op eigen houtje uit te trekken. Aladdin raakt driedubbelsmoor. Nadat hij in een kerker is gesmeten, blijkt Jasmine een prinses en zij mag alleen met een prins van vlees en bloed trouwen.

De duivelse tovenaar Jafar (Roberto de Groot) weet Aladdin te rekruteren voor het zoeken van een toverlamp in een grot. In die lamp huist een ‘djinn’, een Geest (Stanley Burleson/Juliann Ubbergen), die van Aladdin een nepprins maakt, waardoor deze zijn opwachting bij Jasmine kan maken. Maar daar steekt dezelfde Jafar graag een stokje voor. Geest en een vliegend tapijt helpen Aladdin ten slotte in het verwezenlijken van zijn liefdesaspiraties.

Valkuilen

Een trits aan verwikkelingen, avonturen en subplotlijnen omgeven deze vertelling. Kuilen te over om in stereotyperingen (seksisme, vader-dochterrelatie en man-vrouwrelatie, over wit en zwart, Oost/West) te vallen. Al bij Disney’s tekenfilmversie uit 1992 waren vaak geuite opmerkingen dat de Arabische cultuur als vertekend en barbaars werd weggezet.

In Disney’s videoversie van 2004 werd daarom vooraf een winstwaarschuwing afgegeven ten aanzien van ‘weergaven en/of een verkeerde behandeling van mensen of culturen die bij het uitbrengen al fout waren en dat nu nog steeds zijn’. Maar, zo zei Disney een regel later, kiest het bedrijf er bewust voor om deze uitgave wel verkrijgbaar te houden, ‘zodat het kans biedt om een dialoog te openen over de geschiedenis die ons allen raakt’.

En dan nu dus de theaterversie, gemodelleerd naar de ‘oerversie’ uit 2011. Ook die is gemarineerd in een overdadig Arabisch sausje en speelt zich af in het decor van een niet nader omschreven oosterse omgeving. Van de musical naar Broadway-snit maakt Stage Entertainment een feest van diversiteit en inclusiviteit, en deze Nederlandse musicalproducent omzeilt meestentijds behendig alle valkuilen, enerzijds geholpen door de twinkelende vertaling van cabaretier Erik van Muiswinkel, anderzijds door een cast waarin ruimte is gevonden voor diverse kleuren en smaken.

Véél

In de theaterzaal ontvouwt zich ondertussen een oogverblindend en zuurstokkleurig schouwspel , met nu eens geen overheersende videomuur als achtergrond, maar echte decorstukken. Pronkstuk is het vliegend tapijt waarop Aladdin en Jasmine een ruimtereisje maken. ‘Aladdin en de wonderen der theatertechniek’ had ook de titel kunnen zijn. In de tussentijd wordt er gedanst en gezongen dat het een aard heeft, zoals het een musical betaamt. Je komt ogen en oren tekort, het ene decor of kostuum overtreft steeds het andere. Er wordt druk getapt en gegoocheld, en met name Juliann Ubbergen laat de tekst onvermoeibaar rap voortrollen. Als Geest vertolkt hij een weergaloze hoofdrol, die hij als stand-in afwisselt met Stanley Burleson. Vanaf het moment dat híj opduikt, krijgt de musical vaart, energie en aanstekelijke humor mee.

Het is alles bij elkaar wel overladen met véél: veel verhaal, veel blingbling, veel handeling, veel uptempo. En overdaad schaadt. De blinde hoeveelheid doublé romantiek en nostalgie wordt via te volle juweelkisten uitgestort en dat zit vertedering in de weg.

‘Aladdin’, de grote winnaar van 2022

Mochten de typische toonladders en toonzetting van musicaldialogen en -muziek je niet zinnen, tja, dan wordt je bezoek alsnog een harde dobber. In het andere geval heb je goud in handen. Met acht awards, waaronder de publieksprijs, werd ‘Aladdin’ de grote winnaar van 2022, voor beste grote musical, beste choreografie en beste muziek.

Past het verhaal van ‘Aladdin’ nog wel in deze tijd? Je kun volhouden dat ‘Aladdin’ gaat over (keuze)vrijheid. In dat (oorlogs)licht bezien is deze musical in deze versie een aanwinst te noemen.

Gezien op zondag 31 juli, 12.00 uur. Stage Entertainment, ‘Disney’s Aladdin’, nog geen stopdatum bekend, diverse aanvangstijden, AFAS Circustheater. Meer informatie: www.stage-entertainment.nl

Wilt u meer lezen over Haagse politiek, achtergronden en cultuur? Neem een (proef)abonnement op de onafhankelijke weekkrant Den Haag Centraal. Of koop de krant bij één van onze verkooppunten.