Kunstenplan nu onder vuur via procedures
De verdeling van de gemeentelijke kunstsubsidies ligt nog steeds zwaar onder vuur. Er lopen twintig bezwaarprocedures.
Twee bezwaarmakers kregen al gelijk van de gemeentelijke Adviescommissie Bezwaarschriften: het festival Crossing Border en het orkest Ciconia Consort. Veel andere procedures tegen de subsidietoekenning voor de periode 2021-2014 komen er nog aan. Daaronder bevinden zich die van de acht grootste culturele instellingen van de stad. Zelden raakte een ‘Kunstenplan’ zó omstreden.
In elk geval vier partijen in de gemeenteraad – Hart voor Den Haag, VVD, PvdA en HSP – eisen opheldering van wethouder Robert van Asten (D66, cultuur). “Ik wil van de wethouder weten hoe dit heeft kunnen gebeuren en wat de consequenties zijn,” zegt Peter Bos (HSP). Van Asten liet vorig week weten dat hij er niet op kan ingaan zolang de procedures lopen. Hij kon wel aantallen noemen. Elf kunstinstellingen of gezelschappen tekenden bezwaar aan tegen het oorspronkelijke Kunstenplan; negen vechten de aangepaste verdeling aan, die er kwam tegen de zin van de wethouder, na een ingreep van de gemeenteraad.
Persoonlijk belang
Tot de eerste groep behoort het bekende literatuur- en muziekfestival Crossing Border. Directeur Michel Behre zag vorig jaar tot zijn schrik dat de externe commissie die adviseert over de subsidieverdeling, zijn festival op nul zette. Hij had 444.000 euro aangevraagd. Maar er was iets raars aan de hand. In de procedure vond Behre onder meer deskundige Ellen Walraven tegenover zich. En laat nou net zij een paar maanden later directeur worden van het concurrerende literatuurfestival Winternachten (Writers Unlimited) dat wél een positief advies en dus geld kreeg. ‘Een raar verhaal,’ aldus Behre eerder in deze krant.
Den Haag vult gaten met gaten. Er zijn veel ambities, maar het budget houdt daarmee geen gelijke tred.
Maar volgens de commissie en B en W was er niets aan de hand. Er zou geen reden zijn geweest om aan te nemen dat Walraven een ‘persoonlijk belang [had] bij de besluitvorming’. Maar daar denkt de Adviescommissie Bezwaarschriften heel anders over. In een uitspraak van 12 januari stelt zij dat Walraven na haar sollicitatie wel degelijk een ‘tegenstrijdig belang’ had en zich daarom uit de commissie had moeten terugtrekken.
‘Onbegrijpelijk,’ noemt de bezwaarcommissie het dat B en W haar vervolgens niet zelf uit de commissie hebben verwijderd om de ‘schijn van belangenverstrengeling’ te vermijden. Het subsidiebesluit moet daarom worden ‘herroepen’, oordeelt de bezwaarcommissie. Er dienen een nieuw artistiek advies en een nieuw besluit te komen. Dat B en W, daartoe gedwongen door de raad, Crossing Border toch nog 140.000 euro toekenden, verandert niets aan het geschil. Het festival neemt geen genoegen met dat bedrag.
Vooringenomenheid
Ongeveer hetzelfde speelt bij de advisering en besluitvorming over het Ciconia Consort, een strijkorkest. Het vroeg twee ton subsidie aan en kreeg eerst niets en na de interventie van de raad 30.000 euro. Ciconia maakt met name bezwaar tegen de rol van de voorzitter van de externe adviescommissie, violist Johannes Leertouwer. Hij was vijf jaar geleden ook al betrokken bij de advisering en sabelde Ciconia toen neer.
En nu deed hij dat weer, zo vermoedt Ciconia, want het advies was zeer negatief. Ciconia beschuldigt Leertouwer van ‘vooringenomenheid’ en bovendien van ‘mogelijke belangenverstrengeling’. Leertouwer wil namelijk met zijn eigen orkest, de Nieuwe Philharmonie Utrecht, ook optreden in Den Haag en zou hier dus een financieel belang hebben.
Kunstenplan
Ook in dit geval wezen de Kunstenplancommissie én B en W de bezwaren af, en ook hier oordeelt de bezwaarcommissie dat dat niet terecht is. In een uitspraak van 11 januari stelt zij dat aan de beoordeling van Ciconia ‘in ieder geval de schijn van vooringenomenheid kleeft’ en dat Leertouwer een ‘(afgeleid) zakelijk belang’ heeft. B en W moeten van de commissie ook in dit geval hun besluit ‘herroepen’ en een ‘aanvulling’ op de beoordeling van Ciconia vragen.
B en W moeten nog een besluit nemen over deze en de andere uitspraken van de bezwaarcommissie. Die zijn niet openbaar. In het geval van Ciconia en Crossing Border wel, omdat zij er zelf mee naar buiten zijn gekomen. Het college kan uitspraken van de bezwaarcommissie naast zich neerleggen, maar dan staat het de benadeelde partij vrij naar de bestuursrechter te stappen. En die kan wel een bindende uitspraak doen.
Aanpassen Kunstenplan
Deze procedures zijn maar een deel van de problemen waarvoor wethouder Van Asten zich nu gesteld ziet. In november dwong de gemeenteraad hem via een amendement om het Kunstenplan ingrijpend aan te passen. Bij de ‘grote acht’ werd 1,5 procent van de beoogde subsidie afgehaald, bij elkaar 5,7 ton. Dat geld, aangevuld met een extra bedrag, werd verdeeld over een reeks kleinere aanvragers.
Er moet dus structureel meer geld komen voor kunst en cultuur in Den Haag.
Waar Van Asten de raad toen al tevergeefs voor waarschuwde, gaat gebeuren: bezwaarschriften van de acht. Dat zijn Het Nationale Theater, Amare (in oprichting), het Residentie Orkest, het Nederlands Dans Theater, het Kunstmuseum, het Museon, Korzo en het Haags Historisch Museum.
“Op het moment dat wij de gewijzigde subsidiebeschikking binnen hebben, tekenen we bezwaar aan,” zegt Jan Zoet, directeur van het Zuiderstrandtheater en de Nieuwe Kerk en straks van Amare. Hij treedt op als woordvoerder van de acht topinstellingen. “We komen ook met een gezamenlijke brief waarin we ons standpunt toelichten. Het gaat ons niet om het terughalen van het geld van de andere instellingen en gezelschappen. Wij vinden wel dat er een fout is gemaakt, want dit is in strijd met het eerdere commissieadvies. Hierdoor kunnen wij niet al onze plannen uitvoeren. Die 1,5 procent klinkt als weinig, maar is veel omdat een groot deel van onze subsidies opgaat aan vaste lasten. Deze ingreep gaat dus juist ten koste van de activiteiten.”
Maar wat moet er dan wel gebeuren? Zoet: “Den Haag vult gaten met gaten. Er zijn veel ambities, maar het budget houdt daarmee geen gelijke tred. Jaren geleden is er 15 miljoen op cultuur bezuinigd. Die misgreep is nooit volledig hersteld. Er moet dus structureel meer geld komen voor kunst en cultuur in Den Haag.”
Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan de krant Den Haag Centraal (DHC) bij een van de verkooppunten of neem nu een (proef)abonnement. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.
