Kunstrel: schijn van belangenverstrengeling bij afschieten Crossing Border
Nu Ellen Walraven directeur is geworden van het literaire festival Writers Unlimited, rijzen vragen over haar rol in de adviescommissie die dat andere festival, Crossing Border, neersabelde.
Hij zat wel even met zijn oren te klapperen, vertelt hij. Michel Behre, directeur van het literatuur- en muziekfestival Crossing Border, hoorde rond 10 mei dat de voormalige Rotterdamse theaterdirecteur Ellen Walraven was benoemd tot directeur van dat andere Haagse literaire evenement, Writers Unlimited/Winternachten. “Een heel gek verhaal,” zegt hij. “Dit was dus dezelfde vrouw die mij in november, als lid van de onafhankelijke commissie voor het Haagse Kunstenplan, ondervroeg over Crossing Border. Dit om te komen tot een advies over onze subsidieaanvraag.”
Het ‘gekke’ is vooral dat die adviescommissie voor de verdeling van de culturele subsidies voor de periode 2021-2024 op 24 april met een vernietigend oordeel kwam over Crossing Border (nul euro subsidie) en een positieve advisering over Writers Unlimited (250.000 euro subsidie). “Louis (Behre, oprichter van Crossing Border, red.) en ik hadden meteen al het gevoel dat er iets niet klopte. Laten we zeggen dat dat gevoel niet minder is geworden,” verzucht Michel Behre.
Schriftelijke vragen HSP
Peter Bos, gemeenteraadslid voor de Haagse Stadspartij (HSP), deelt dat ‘slechte gevoel’. “Hier wordt de schijn van belangenverstrengeling opgeroepen. Dat is onwenselijk en onprofessioneel. Dit moet onderzocht worden.” Bos heeft het college van B en W vrijdag 33 schriftelijke vragen gesteld over de kwestie.
Michel Behre. (Foto: DHC/Winish Chedi)
Michel Behre zegt ‘aangeslagen en beledigd’ te zijn door het advies. Hij begrijpt het ook niet. “Als je goed leest krijgen beide festivals dezelfde kritiek. We werken niet met elkaar samen, we zijn te weinig cultureel ondernemer en de artistieke identiteit is onduidelijk, of zoiets. Maar waarom moeten wij dan weg en mogen zij blijven?” In feite geeft de commissie in de inleiding op haar advies ook toe dat er van een zekere willekeur sprake is: één van de twee moest weg. Het is ‘niet te verantwoorden’, schrijft de commissie, ‘om twee zo volstrekt langs elkaar heen werkende organisaties, die een vergelijkbaar programma (…) bieden, structureel en substantieel te blijven ondersteunen’.
‘Onbegrijpelijk en schandalig’
Intussen stromen bij Crossing Border de steunbetuigingen binnen. Honderden schrijvers en theatermakers spreken hun verontwaardiging uit over het advies, onder hen Arjen Lubach, Salman Rushdie, A.F.Th. van der Heijden, Arnon Grunberg, Kees van Kooten, Tommy Wieringa en Charlotte Mutsaers. Mutsaers schrijft het advies ‘onbegrijpelijk en schandalig’ te vinden en fulmineert tegen de geëiste samenwerking. ‘Met name kunst en literatuur zijn helemaal niet gebaat bij die verschralende SAMEN-plaag van deze tijd (…). Crossing Border moet blijven en vooral blijven zoals het IS’.
De Haagse auteur en oud-gemeenteraadslid Theo Monkhorst schrijft op zijn facebookpagina over de rol van Walraven: ‘Vermenging van belangen, hoe je het ook wendt of keert. Dus adviescommissie mag niet serieus genomen worden’. En cabaretier Sjaak Bral haalt stevig uit in zijn column in AD Haagsche Courant van vrijdag: ‘Lekkere entree van die miep in onze stad. Nu weet ik waarom ze het ‘ellendig’ noemen’.
‘Procedure zuiver en transparant’
De toenemende commotie over de rol van Ellen Walraven, die eerder deze week begon met een publicatie in NRC Handelsblad, was aanvankelijk geen aanleiding voor cultuur-wethouder Robert van Asten (D66) om te reageren. Dat was gek, want de voorzitter van de adviescommissie, violist Johannes Leertouwer, verwees voor vragen juist naar de gemeente. Onder druk van de publiciteit kwam er dan donderdagmiddag toch een persbericht van het stadhuis. Daarin staat onder meer: ‘De gemeente Den Haag is ervan overtuigd dat het advies (…) op een correcte en deugdelijke wijze tot stand is gekomen’. De procedure zou ‘zuiver en transparant’ zijn verlopen. Er wordt ook gemeld dat Walraven is aangesteld om ‘haar expertise op het gebied van theater’ en dat haar aanbevelingen ‘in de eerste plaats zijn meegenomen op de portefeuille theater’.
Waarom moeten wij weg en mogen zij blijven?
Daarbij zijn echter kanttekeningen te plaatsen. Walraven trad aan als ‘kernlid theater’ van de commissie, maar ook als ‘tweede lezer letteren’. Dat wil zeggen dat zij óók betrokken was bij de advisering over de literaire festivals. Ze zat in november behalve bij het gesprek met Crossing Border in elk geval ook bij de sessies met de Bibliotheek Den Haag, Huis van Gedichten en Writers Unlimited.
In strijd met richtlijnen
Tussen midden januari en midden maart zijn de subsidieaanvragen beoordeeld. Begin februari liet Walraven, in verband met haar sollicitatie, aan de commissie weten geen inbreng op het terrein van de literatuur meer te zullen leveren. Maar ze trad niet terug. En zodoende staat haar naam onder het uiteindelijke advies, dat verscheen op 24 april. Dat was dus bijna twee maanden nadat ze bij Writers Unlimited, een van de beoordeelde instellingen dus, had gesolliciteerd. En ze was op die datum zo goed als benoemd. Dit is in strijd met de richtlijnen. In het vorig jaar vastgestelde reglement van de commissie staat: ‘De leden van de adviescommissie hebben geen belangen in Haagse culturele instellingen’.
Dat Walraven zich gedeeltelijk terugtrok is nooit openbaar gemaakt en is ook niet vermeld in de inleiding op het 450 pagina’s tellende advies. Opvallend is dat Walravens (verlate) benoeming in de commissie, op 29 oktober 2019, voortvloeide uit het vertrek van theaterexpert Jan Zoet. In tegenstelling tot wat Walraven later zou doen, trok Zoet zich helemaal terug. Dat deed hij omdat hij was benoemd tot directeur van cultuurcomplex Amare en zo een spin in het Haagse culturele web was geworden. Deze wijziging in de commissie legden B en W vast in een benoemingsbesluit en dat werd meegedeeld aan de raad.
‘Ellen heeft integer gehandeld’
Ellen Walraven wil niet ingaan op de verwijten aan haar adres. Zij verwijst naar Farah Karimi, voorzitter van het bestuur van Writers Unlimited. Karimi zegt: “Ellen heeft zuiver en integer gehandeld, want zij heeft niet deelgenomen aan de advisering over de literaire instellingen. Ik vind overigens wel dat Den Haag te weinig geld over heeft voor de literatuur, want daarmee is dit allemaal begonnen.”
Voorlopig heeft het rapport van de commissie nog de status van advies. Volgende maand komen B en W met een ontwerp-Kunstenplan, dat de gemeenteraad in het najaar al dan niet gewijzigd vaststelt.
Wilt u Haags nieuws lezen? Koop dan iedere donderdag de krant DHC. Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.
