Haagse musea in zwaar weer door coronacrisis

Hij zit de hele dag aan de telefoon, zegt hij. Bellen met vrijwilligers, bellen met de gemeente, bellen met zijn bestuur. Jeroen van der Wiel, interim-directeur van Muzee Scheveningen, het museum en cultuuranker aan de Neptunusstraat, windt er geen doekjes om en opent als het ware de boeken.

“Onze omzet is ongeveer negen ton per jaar. Daarvan komt de helft van de gemeente en een stukje van onze donateurs. En de rest verdienen we zelf met verhuringen, concerten en andere optredens, en entreekaartjes. Dat is allemaal weggevallen. Je kunt wel zeggen dat we in de overlevingsstand staan nu. We kunnen het nog even uitzingen, maar eind mei is het geld op. Ik zou niet weten hoe ik dan de huur moet betalen,” aldus Van der Wiel.

Eén vijfde van de musea staat ‘op omvallen’

De Nederlandse Museumvereniging luidde vorige week al de noodklok. Eén vijfde van de Nederlandse musea zou ‘op omvallen’ staan. De afgelopen tien jaar is er volgens de vereniging hard gewerkt om de eigen inkomsten te verhogen. Die zorgen nu voor gemiddeld de helft van het budget. Maar juist dat geld valt nu door de sluiting weg.

Mirjam Moll, directeur van de Museumvereniging, stelde dat de musea in feite ‘het slachtoffer worden van hun eigen succes’.

Een kleine belronde leert dat Van der Wiels collega’s allemaal worstelen om het hoofd boven water te houden. En dan gaat het niet alleen om de kleinere musea. “Nee, ook wij worden zwaar getroffen,” zegt Benno Tempel, directeur van het Kunstmuseum. “Bij ons komt ongeveer dertig procent van het budget uit eigen inkomsten en als je het op een andere manier berekent en de vaste lasten erbuiten laat, ongeveer de helft. We hebben nog enig eigen vermogen, dus we kunnen het nog even uitzingen. Maar ik maak me grote zorgen. Als we straks weer opengaan draaien we waarschijnlijk met verlies omdat we nog maar de helft van de mensen kunnen binnenlaten.”

Gevangenpoort in de problemen

Ook het Haags Historisch Museum en meer nog de onder dezelfde directie vallende Gevangenpoort worden zwaar geraakt door de sluiting, zegt directeur Tjeerd Vrij. “De Gevangenpoort draait voor tachtig procent op eigen inkomsten en krijgt subsidie van het rijk. Als er geen extra steun komt het voortbestaan als museum in het geding. Bij het Haags Historisch ligt de verdeling precies andersom. Daar komt het grootste deel van de inkomsten uit de gemeentelijke subsidie. Maar ook daar geldt dat een museum niet zonder bezoekers kan.”

Wat de hele kunstsector en ook de musea stoort is dat rijk en gemeentes weinig vaart maken met echte steunmaatregelen. De Nederlandse Museumvereniging roept de overheden daarom op om de huren voor een half jaar niet alleen op te schorten maar kwijt te schelden. En om een ‘overbruggingsfonds’ in het leven te roepen. Maar vooralsnog komt er weinig respons van minister Ingrid van Engelshoven (D66, OCW). De gemeente Den Haag denkt eerder aan uitstel van huurbetalingen dan aan kwijtschelding.

Overheid is ‘laks en naïef’

Benno Tempel windt zich op over deze, volgens hem, ‘lakse en naïeve’ houding van de overheden. “Als het over de KLM en andere bedrijven gaat, is er binnen twee weken een steunpakket. Maar de cultuursector, waarop sinds 2008 in totaal landelijk één miljard euro is bezuinigd, wordt geconfronteerd met stroperige bureaucratie. Het naïeve ervan is dat de musea en de rest van de sector een grote rol spelen als aanjager van de stedelijke economie.”

Evenals de Museumvereniging acht hij échte steun onontbeerlijk, bijvoorbeeld in de vorm van het kwijtschelden van de huur.

“Dat zou helpen,” zegt ook Tjeerd Vrij van het Haags Historisch, “vooral ook omdat het straks, als we weer opengaan, nog heel lang gaat duren voor we weer hetzelfde aantal bezoekers trekken als voorheen. En als de 1,5 metermaatregel van kracht blijft, zie ik voorlopig geen gidsen met groepen door het doolhof van de Gevangenpoort trekken. Maar het kabinet heeft gezegd: we laten niemand in de steek. Daar reken ik op.”

Steun na felle kritiek

Na felle kritiek van kunstinstellingen en belangenorganisaties besloot minister Ingrid van Engelshoven (D66, cultuur) het woensdag 300 miljoen euro ter beschikking te stellen voor steun aan de kunstsector. De instellingen zien dit als een ‘goed begin’ maar het is volgens hen voor de lange termijn niet voldoende.

In een dinsdag verzonden brandbrief aan het kabinet en de cultuurwethouders van de vier grote steden roepen grote instellingen, waaronder het Nationale Theater, het Residentie Orkest, het Nederlands Danstheater, het Zuiderstrandtheater en het Kunstmuseum samen met grote instellingen elders op tot ingrijpende steunmaatregelen. ‘Zet een robuust Fonds op voor het ondersteunen van de culturele infrastructuur voor de korte en de lange termijn,’ is een van de voorstellen. Daarnaast wordt gepleit voor een kwijtschelding van de huur gedurende een bepaalde periode.

Ook de Coöperatieve Participatie Federatie, een samenwerkingsverband van kleinere instellingen, stuurde dinsdag een brief aan minister Van Engelshoven van cultuur. De federatie pleit voor de stichting van een ‘solidariteitsfonds waaraan zowel de sector uit haar weerstandsreserves, als ook overheden naar evenredigheid bijdragen’ en vraagt om ‘regie’ van de minister. De brief is mede ondertekend door de Haagse wijktheaters De Vaillant, Laaktheater, De Nieuwe Regentes en Dakota. Het samenwerkingsverband Kunsten ’92 stuurde twee weken geleden al een brief aan het kabinet met dezelfde strekking. ‘De sleutel ligt in een overbruggings- en garantiefonds dat zowel de liquiditeitsproblemen op korte termijn als de economische schade op middellange termijn kan opvangen,’ aldus dat schrijven.

[Dit stuk is donderdagmiddag 16 april aangevuld met een passage over de nieuwste regeringsmaatregelen en over brandbrieven van de cultuursector.]    

De redactie van Den Haag Centraal (DHC) biedt u dit artikel uit de krant van 16 april 2020 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop de krant DHC. Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.