Het Nationale Theater speelt ‘Every Brilliant Thing’: genieten van struikelende mensen
Na eerdere ‘werkversies’ in het coronatijdperk gaat bij Het Nationale Theater ‘Every Brilliant Thing’ nu echt in première. In twee versies nog wel, want beurtelings gespeeld door Bram Suijker en Tamar van den Dop.
In ‘Every Brilliant Thing’ besluit een kind tot steun voor zijn of haar (schrijver Duncan Macmillan maakt bewust geen onderscheid) depressieve moeder een lijst op te stellen van dingen die het leven de moeite waard maken. ‘31: Vogelzang. 45: Omhelzingen. 341: Alcohol. 577: Thee met koekjes. 1092: Gesprekken.’ De lijst groeit met hem/haar mee tot uiteindelijk een miljoen dingen. Op zijn/haar latere leeftijd blijkt de lijst een reddingsboei. ‘Toen ik nog klein was,’ merkt hij/zij op, ‘was ik veel beter in gelukkig zijn.’
‘IJsjes’, zo staat onder ‘nummer 84’ genoteerd op het briefje dat ik in handen gedrukt krijg voordat ik de zaal binnenga voor de voorstelling van Het Nationale Theater. Op het moment dat actrice Tamar van den Dop dat nummer zou uitspreken, mag – nee, móét – ik ‘IJsjes’ roepen. Bezoekers hadden meer van soortgelijke briefjes gekregen, maar met steeds andere opschriften: ‘Watergevechten’. Of ‘Laat opblijven en dat je dan tv mag kijken’, ‘Het woord briljant’, ‘Dingen met strepen’, ‘Achtbanen’, ‘Struikelende mensen’.
Peptalk in ‘Every Brilliant Thing’
‘Every Brilliant Thing’ is hartverwarmend, troost biedend en ook humoristisch en hoopvol. “Vaak worden suïcide en depressie zwaarwichtig benaderd,” zegt acteur Bram Suijker, die de rol afwisselt met Van den Dop. “Maar Macmillan raakt die thema’s op een lichte, niet gedramatiseerde manier aan. Het is net peptalk, bijna cabaret of comedy. Van somberte maakt hij een gastvrije plek waar het oké is om depressief te zijn. Zo van: we kunnen het niet voor je oplossen, maar je hoeft het niet weg te stoppen.”
In het stuk worden bezoekers sporadisch uitgenodigd om een korte scène mee te spelen. “Zij mogen zeggen wat op dat moment spontaan in hen opkomt.” Bijna jazz. “De speler/verteller moet het daarmee zien te redden. Het spontane karakter daarvan is een belangrijk element van het stuk.” Na afloop van deze voorstelling ontving Suijker, winnaar van de Louis d’Or 2022, veel meer reacties dan anders. “Ik merkte dat bij bezoekers adem vrijkwam om zelf te gaan vertellen. Ik kreeg zelfs brieven thuis gestuurd. Zoiets maak je niet vaak mee.”
“Tamar van den Dop en ik zijn van een verschillende generatie. Zij is vrouw, geboren in 1970, ik ben man, geboren in 1989. Ik ben dus jonger dan zij, en wat mij is gebeurd, lijkt daarom korter geleden. Dat verandert het perspectief. Maar al deze verschillen hebben impact.”
In dit stuk geen bombast, maar troostrijk theater, niet zwaarwichtig of sentimenteel – en juist daardoor taboedoorbrekend.
“Suïcide en depressie kunnen geestig zijn, dat bewijst Macmillan met dit stuk,” zegt Tamar van den Dop. “Als ikzelf mag lachen, wellen sneller tranen bij mij op. Humor is een van de belangrijkste levenselixers, en dan raakt het me allemaal dieper. In dit stuk geen bombast, maar troostrijk theater, niet zwaarwichtig of sentimenteel – en juist daardoor taboedoorbrekend.”
Naakt
“Het virtuoze, de techniek, je acteurschap moet je onderschikt durven maken en durven ontspannen,” heeft Van den Dop ondervonden. “Je moet verteller durven zijn en juist geen transformatie ondergaan. Dus sta ik in zekere zin naakt op het podium. Je moet je eigen ego loslaten en je ambities tot bedaren brengen. Het draait niet om mij. Dat is, denk ik, de sleutel. Het stuk ademt ook iets van rond het kampvuur, een oervorm. Bij veel bezoekers valt daardoor iets weg. Net als samen een marathon lopen, samen iets ervaren en maken. De zucht na afloop bij het publiek is veelbetekenend en haalt voor veel mensen de rem weg om na afloop zelf te vertellen. Dat is wat deze voorstelling bewerkstelligt, hij haalt bij mensen schilden weg.”
Het Nationale Theater, ‘Every Brilliant Thing’, woensdag 18 januari t/m woensdag 1 februari, Koninklijke Schouwburg en woensdag 8 t/m zaterdag 11 maart, Theater aan het Spui. Meer informatie: www.hnt.nl
Onze redactie biedt dit verhaal uit de Den Haag Centraal (DHC) van donderdag 12 januari 2023 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan de papieren editie van de krant Den Haag Centraal. Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.
