Wethouder: ‘Daklozenopvang in Den Haag slibt dicht’
Het aantal daklozen in Den Haag blijft stijgen. Vooral veel gezinnen melden zich bij de opvanglocaties, maar die zitten overvol. Wethouder Bert van Alphen (GroenLinks, sociale zaken) maakt zich zorgen. “Het is dweilen met de kraan open.”
De daklozenopvang ‘slibt dicht’, schrijft wethouder Bert van Alphen (GroenLinks, sociale zaken) aan de gemeenteraad. Dat komt niet per se doordat mensen ernstigere problemen hebben, maar juist doordat de mensen die eigenlijk zelfstandig kúnnen wonen, geen plek hebben om naar uit te stromen. Daardoor blijft een grote groep langer in de noodopvang dan ‘strikt genomen noodzakelijk is’, aldus de wethouder.
Eind december presenteerde Van Alphen zijn tienpuntenplan om de maatschappelijke opvang in Den Haag te verbeteren. Dit mede naar aanleiding van twee vernietigende rapporten – van de rekenkamer en van de zorgaanbieders zelf – die begin 2018 verschenen over de staat van de daklozenhulp in Den Haag. Mensen zouden slechter uit de nachtopvang komen dan ze erin gingen en bovendien had de gemeente geen zicht of grip op de hulp die gegeven werd.
18 miljoen euro voor daklozenopvang
In de collegeonderhandelingen werd besloten om 18 miljoen euro uit te trekken voor het verbeteren van de maatschappelijke opvang. Een half jaar nadat hij zijn plan presenteerde (bijvoorbeeld: zorgmijders beter in beeld, een persoonlijk plan voor elke dakloze, extra aandacht voor preventie), schrijft Van Alphen nu aan de gemeenteraad hoe het ermee staat. En hoewel het moeilijk is om precieze cijfers te leveren, omdat mensen niet geregistreerd staan of expres zorg mijden, schetst hij wel een beeld. Bijvoorbeeld door te kijken naar het aantal verstrekte ‘daklozenpassen’ voor de nachtopvang en hoe vaak die zijn verlengd.
| 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | |
| Nachtopvangpassen verstrekt aan unieke personen |
767 | 997 | 985 | 1062 | (eerste 4 maanden)
631 |
| Aantal passen dat drie of meer keren is verlengd |
80 | 196 | 194 | 331 | – |
| Aantal unieke personen dat gebruik maakt van 24-uurs voorzieningen | – | – | 368 | 328 | – |
| Aantal gezinnen dat beroep doet op opvang. |
172 | – | – | 292 | (eerste kwartaal)
91 |
Bron: Gemeente Den Haag
Van Alphen leest uit de cijfers dat de doorstroom vanuit de opvang een belangrijk knelpunt is. Meer mensen zitten langer in de nachtopvang en ook de voortgang vanuit de 24-uurs locaties stagneert. ‘Dit gaat in een hoog tempo,’ schrijft hij, en het is een landelijk probleem. De stijging van het aantal gezinnen dat zich meldt, ziet de bestuurder als een teken dat de doelgroep in de noodopvang verandert: ‘Dak- en thuislozen zijn niet alleen of in hoofdzaak zwervers of verslaafden: het kan u of mij ook overkomen.’
Explosieve stijging
Doordat de gezinsopvang helemaal vol zit, moeten zij steeds vaker uitwijken naar hotels. Als de trend zich doorzet verwacht de gemeente dit jaar 350 gezinsaanmeldingen. ‘Een explosieve stijging,’ aldus Van Alphen.
Dak- en thuislozen zijn niet alleen of in hoofdzaak zwervers of verslaafden: het kan u of mij ook overkomen
Ondanks al dit zorgwekkende nieuws, is Van Alphen wel heel positief over de voortgang van zijn tienpuntenplan. In de brief aan de gemeenteraad spreekt hij meermaals zijn waardering uit voor de medewerking die hij ontvangt vanuit de sector (er is elke zes weken overleg), de inzet van het veld en de medewerking van omwonenden bijvoorbeeld rondom de nieuwe daklozenopvang aan de Sportlaan in het oude Juliana kinderziekenhuis.
Zilverstraat
De vaak bekritiseerde noodopvang aan de Zilverstraat – terecht, volgens Van Alphen – is sinds 1 mei dicht. Veel van de mensen die er verbleven zijn overgeplaatst naar de Sportlaan, die tot 2021 open is. Daarna is er permanente daklozenopvang mogelijk in het Bezuidenhout aan de Schenkweg. Naast deze operatie is ook het aantal plekken op andere opvanglocaties uitgebreid.
De pilot met permanente winteropvang is goed verlopen en de kleinschalige plekken voor ‘zorgwekkende buitenslapers’, is ook bevallen. Van Alphen wil deze daklozenopvang structureel maken. Een kleine, maar belangrijke verandering kwam uit het overleg met ervaringsdeskundigen: veel buitenslapers meden de opvang omdat hun viervoeters niet mee naar binnen mogen. Nu is geregeld dat de honden worden opgevangen in het Haags Dierencentrum.
Begeleiding
Behalve méér daklozenopvang en aandacht voor preventie van dakloosheid (door bijvoorbeeld schuldhulpverlening en het terugdringen van huisuitzettingen) wil Van Alphen dat de begeleiding per persoon op maat gemaakt is én dat het niet afhangt van een woonsituatie of leeftijd. ‘Zo bieden we continuïteit en hoeft de begeleiding niet opnieuw te worden geregeld.’
De uitbreiding van de sociale woningvoorraad en ruimte voor woonexperimenten zijn keihard nodig.
Inmiddels heeft 70 procent van de inwoners van de Sportlaan een persoonlijk plan, een zogeheten maatwerkarrangement (MWA), en Van Alphen wil er meer van inkopen. Vanaf volgend jaar wil hij ook meerdere geldstromen bundelen, zodat de financiering makkelijker wordt.
Een nadeel is wel dat een MWA complex is en tijd kost. Omdat de aanvraag lang duurt, zal er een extra financieringsmogelijkheid zijn om de eerste periode te overbruggen. Zo kan er wel direct hulp worden geboden en kan iemand alvast beginnen met praktische zaken als het regelen van een DigiD, het openen van een bankrekening, etc.
Woningen
Al met al is Van Alphen blij met de geboekte resultaten. En er ligt nog het een en ander in het verschiet, bijvoorbeeld de landelijke pilot om alle dakloze jongeren van straat te krijgen. Ook is er via de bijstandsaanpak iemand aangesteld om specifiek daklozen weer naar werk te begeleiden.
Groot probleem blijft de weerbarstige woningmarkt en het gebrek aan betaalbare uitstroommogelijkheden. ‘We kunnen niet zonder anderen,’ schrijft de wethouder. Met corporaties zijn goede afspraken gemaakt, maar met regiogemeentes en het rijk, is hij ‘nog lang niet uitgepraat’. De uitbreiding van de sociale woningvoorraad en ruimte voor woonexperimenten (bijvoorbeeld met tiny housing) zijn ‘keihard nodig’.
