Van Zanen wil meer greep op demonstraties
Muziekpodia en grote aantallen voertuigen bij demonstraties worden in Den Haag niet altijd meer toegestaan. De gemeente kan sneller beperkingen opleggen aan randzaken.
Dit heeft burgemeester Jan van Zanen dinsdag bekendgemaakt. In een raadsmededeling schrijft hij dat Den Haag als ‘demonstratiehoofdstad’ van Nederland ‘ruimhartig’ omgaat met het recht om te demonsteren, maar dat het beleid moet worden ‘geactualiseerd’. Enerzijds is de vrijheid van meningsuiting een groot goed, stelt Van Zanen. Anderzijds moeten de veiligheid en de gezondheid ‘van anderen’ worden beschermd.
Een belangrijke wijziging van het beleid is dat eerder beperkingen kunnen worden opgelegd bij ‘randactiviteiten’ zoals het ten gehore brengen van muziek en het gebruik van attracties. Dit geldt ook voor het demonstreren met grote aantallen voertuigen. Dat is een duidelijke verwijzing naar de boerenprotesten van 2019. Ook kunnen voortaan eerder avondlijke en nachtelijke demonstraties worden verboden. Dat is nu al het geval in verband met de coronabeperkingen.
Van Zanen heeft ook precies vastgelegd wat wordt bedoeld met het Haagse kernwinkelgebied, waar al langer gold dat er met niet meer dan tien personen mag worden gedemonstreerd. Dat gebied omvat alle voetgangerszones, zoals de Grote Marktstraat en de Lange en Korte Poten, maar ook de Molenstraat en de Oude Molstraat. Het gevaar voor chaos door ‘vermenging van publieksstromen’ is hier te groot. Op het Plein mogen maximaal honderd mensen demonstreren. Nieuwe locaties voor kleinere betogingen zijn de Bezuidenhoutseweg en de Prins Clauslaan. Dat wil zeggen: voor de deur van de tijdelijke huisvesting van de Tweede Kamer. Het Anna van Buerenplein en het Binnenhof zijn als ‘veiligheidsrisicogebied’ verboden terrein.
Reuzenrad bij demonstraties
De voorzichtige beperkingen die Van Zanen afkondigt, zijn in lijn met de rechtspraak. Dit zegt Berend Roorda, die als universitair docent aan de Rijksuniversiteit Groningen gespecialiseerd is in demonstratierecht. “De vraag over randactiviteiten speelt al langer. Als er bij een demonstratie bijvoorbeeld een reuzenrad of grote muziekwagen staat, krijgt het meer een evenementenkarakter. In de praktijk maken rechters onderscheid tussen de verschillende elementen van een actie.”
De burgemeester moet iedere demonstratie op zijn merites beoordelen.
Het bijgewerkte beleid volgt na een roerig demonstratiejaar, waarin burgemeesters vaak vanuit gezondheidsoverwegingen beperkingen oplegden. “Vóór corona werd niet zo vaak een beroep gedaan op dit criterium,” zegt Roorda. “Juist dat gezondheidspunt werd bij veel demonstraties aan de kaak gesteld. Daar zat een stuk burgerlijke ongehoorzaamheid bij.” Hij ziet een verharding van demonstraties, die vaker een grimmige wending namen. “De volgende keer leggen burgemeesters sneller beperkingen op, wat weer tot protest leidt. Het is een negatieve spiraal.”
De brief van Van Zanen getuigt van de behoefte van burgemeesters aan standaardvoorschriften. Begrijpelijk, zegt Roorda, maar het moeten wel uitgangspunten blijven. “De burgemeester moet iedere demonstratie op zijn merites beoordelen. Beperken mag alleen op basis van de drie doelcriteria. Dit zijn gezondheid, verkeer en wanorde.” Hij plaatst een kritische kanttekening bij het Haagse voorschrift dat betogers geen gezichtsbedekkende kleding mogen dragen. Vanuit de openbare orde gezien is dat fair, maar het moet geen in steen gebeitelde eis zijn. “Mensen die tegen buitenlandse regimes demonstreren, kunnen bijvoorbeeld goede redenen hebben om onherkenbaar te blijven.”
4×24 uur
Van Zanen ziet de aanscherping als een uitvloeisel van eerdere debatten met de gemeenteraad over het demonstratiebeleid. Een deel van de raad had aangedrongen op een versoepeling, namelijk de verkorting van de termijn waarbinnen demonstraties bij de gemeente moeten worden aangemeld. Daar gaat Van Zanen niet in mee. ‘Vanwege het grote aantal demonstraties dat in Den Haag plaatsvindt, acht ik een termijn van 4×24 uur noodzakelijk voor een zorgvuldige voorbereiding en begeleiding,’ schrijft hij.
In verband met de coronapandemie geldt op dit moment een aantal beperkingen, zoals geen demonstratieve optochten en geen demonstraties tussen zonsondergang en -opkomst. Dit zijn tijdelijke maatregelen, benadrukt de burgemeester. Eén ervan, dat tweehonderd personen in alle gevallen het maximum is, is intussen losgelaten.
Dit artikel uit de krant van 13 mei 2021 wordt u gratis aangeboden. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan de krant Den Haag Centraal bij een van onze verkooppunten of neem een (proef)abonnement.
