Onduidelijke regels rond anti-abortusdemonstraties leiden tot ergernis

Het lijkt net een fanfareclubje, de vijftien jonge mannen die op 18 augustus gehuld in rode sjerpen op het Spuiplein geconcentreerd op hun trommels, trompetten en een doedelzak staan te spelen. Pas als de leus ‘Pray and act against the sin of abortion’ wordt ingezet, blijven er wat mensen verbaasd staan kijken. Een enkeling maakt een filmpje van de afgevaardigden van TFP Student Action Europe, een internationale katholieke vereniging van jonge mannen. “Deze betoging verloopt veel rustiger dan gisteren in Amsterdam,” vertelt Hugo Bos, manager van de katholieke stichting Civitas Christiana die deze actie ondersteunt. “Op de Dam waren mensen erg agressief. Ze spuugden ons in ons gezicht.”

Hij wacht even tot de doedelzak is uitgeblazen. “De seksuele revolutie die kindermoord (abortus, red.) mogelijk maakt, zorgt voor grote problemen in de wereld, en daarover spreken wij ons uit. We zijn verbaasd dat niet iedereen het met ons eens is: je mag toch niet moorden? Daarom is het jammer dat we nu hier moeten staan, we bereiken nu veel minder mensen.”

Liever had de katholiek bij de Tweede Kamer gestaan, of nog beter, bij de abortuskliniek. Maar de enige Haagse locatie is in de Van Beverningkstraat, een smalle woonstraat in het Statenkwartier. Een ongunstige locatie voor demonstraties, vindt de gemeente, die drie criteria hanteert: verkeersdoorstroming, mogelijk gevaar voor de volksgezondheid en eventuele verstoring van de openbare orde.

Honderd meter

Bovendien geldt in Den Haag, net als voor de andere vijftien abortusklinieken in Nederland, een zogenaamde bufferzone: een ingestelde zone waar niet mag worden gedemonstreerd. Maar de regels rond die zones zijn diffuus. Wat voor beide partijen voor onduidelijkheid en irritatie zorgt. “Vanwege de locatie van de kliniek en de handhaving van de anderhalvemeterregel (in verband met corona, red.) besloot de burgemeester twee jaar geleden dat mensen in een aangrenzende straat mochten demonstreren, op de middenberm van de Willem de Zwijgerlaan,” vertelt gemeentewoordvoerder Annelou van Egmond.” Een politiewoordvoerder meldt: “We hanteren momenteel een honderd meter-regel.”

De afspraak is dat de bezoekers van de kliniek niet lastiggevallen mogen worden. En hoewel het aantal jaarlijkse anti-abortusdemonstraties groeit in Den Haag ( van 13 in 2019 naar 23 in 2021), ziet de politiewoordvoerder dat de meeste tegenstanders zich aan de regels houden: “We krijgen eigenlijk geen klachten meer binnen.” De dit jaar aangemelde zeven demonstraties waren volgens Van Egmond kleine demonstraties (‘een handjevol mensen met een bord’) en op afstand van de abortuskliniek (‘in een andere straat’).

Ruimere bufferzones

Bar-Lev Querido, directeur van de Haage abortuskliniek, kijkt heel anders naar de situatie. “Ruimere bufferzones zouden wenselijk zijn,” stelt hij. “Van aangevraagde dan wel toegekende demonstratiedagen worden wij niet op de hoogte gesteld. Dit houdt in dat wij vrouwen niet van tevoren kunnen waarschuwen. Dat is spijtig.” Ook Djoeke Gerding, bestuursvoorzitter van Stichting Samen naar de Kliniek, vindt dat er een landelijke bufferzone moet worden ingesteld.

“Niemand weet nu waar ie aan toe is. Het antwoord op de vraag wat de grens is tussen demonstreren en intimideren wordt nu verwacht van gemeentes, maar dit is te complex. Raadsleden doen het er allemaal naast, met als gevolg: geen of een onduidelijk beleid. Wat nou als er een klein aantal individuen bij de kliniek staat, vormen zij dan een demonstratie, als ze zelf zeggen van niet? Landelijke regels zouden uitkomst bieden en vooral veel stress wegnemen.’’

“Al sinds ik raadslid ben, ben ik bezig met de bufferzones”, vertelt Janneke Holman (PvdA) vanaf haar vakantieadres. “Tot nu toe was de gemeente heel terughoudend. Van Zanen was de eerste burgemeester die serieuze verandering doorvoerde door de bufferzones te hanteren.’’ Holman vindt dat er meer moet gebeuren. “Bij het eerstvolgende Veiligheidsdebat staat de bufferzonehandhaving weer op de agenda. Nee, dit debat staat nog niet gepland.”

Verplaatsingen

De Prolife-organisaties zitten inmiddels niet stil. Civitas Christiana van Hugo Bos biedt de organisaties die bij de klinieken staan financiële steun bij rechtszaken tegen bufferzones of restricties bij demonstraties. Om geld zit de stichting niet verlegen. “We hebben donateurs door heel Nederland, zo’n 340.000. Ook hebben we veel politieke lobby’s. Niet alleen de bekende christelijke partijen, ook JA21 en Forum voor Democratie stemmen bij wetsvoorstellen soms ‘pro-life’.”

Onlangs gaf een rechter demonstranten nog gelijk over een toegewezen demonstratielocatie in Utrecht. Bos volgt de rechtszaken op de voet. Ook hij weet dat voor de bufferzone nog geen wettelijke basis geldt. “Demonstreren is wél een belangrijk grondrecht. Het aanmelden ervan bij de gemeente zie ik als een ernstige inperking van de vrije meningsuiting,’’ stelt hij.

Hoewel de politie dus weinig klachten krijgt, lijkt de praktijk weerbarstiger. “Demonstraties leveren altijd ongewenste spanningen op,” weet abortuskliniekdirecteur Querido. “Op dagen dat er hier mensen voor de deur staan, merken we dat patiënten dat vervelend vinden. We horen ook regelmatig dat buurtbewoners en passanten de aanwezigheid van de demonstranten niet op prijs stellen, waardoor er soms felle discussies ontstaan.”

Raadslid Marije Mostert (D66): “Mensen zoeken naar een maas in de wet. Bij een aantal van twee demonstranten hoef je je niet aan te melden bij de gemeente. Zogenaamde ‘wakers’ kunnen in tweetallen dus gewoon bij de kliniek rondhangen en mensen aanspreken. Ongeveer anderhalve maand geleden is er daarom een landelijke oproep naar burgemeesters uitgegaan, in de trant van: ‘burgemeesters, ga jullie werk doen!’ Het is een laatste wake-upcall.’’ Ook zij pleit voor een officiële bufferzone. “Dan kan de angel uit deze discussie getrokken worden.” En het liefst niet voor de deur van de kliniek. “We hebben een Malieveld, daar kun je prima demonstreren.’’

Onze redactie biedt u dit verhaal uit de Den Haag Centraal van donderdag 25 augustus 2022 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.