Johan Remkes op 4 mei: We moeten leren van de geschiedenis

De gebruikelijke herdenkingen gingen dinsdagavond 4 mei niet door. Wel luidde de Bourdonklok op de Waalsdorpervlakte en werden zonder verder ceremonieel bij alle Haagse oorlogsmonumenten kransen gelegd. Waarnemend burgemeester Johan Remkes deed dat hij het monument op het Carnegieplein.

Hieronder volgen enige passages uit de toespraak die hij niet hield, maar die wel was voorbereid.

‘Het is 4 mei. Net als ieder jaar herdenkt Nederland alle mensen die sinds het begin van de Tweede Wereldoorlog zijn omgekomen of omgebracht als gevolg van oorlogsgeweld en onderdrukking. En toch is de herdenking dit jaar heel anders. We kunnen niet bijeenkomen bij een van de vele monumenten die in Den Haag zijn opgericht ter nagedachtenis aan de slachtoffers. Dat is een groot gemis, om te beginnen voor iedereen die de oorlog nog heeft meegemaakt of die familieleden verloor in de jaren 1940 -1945. Voor hen is deze dag bijzonder beladen, juist vanwege de persoonlijke en vaak zeer pijnlijke herinneringen aan al het leed en verdriet dat de Tweede Wereldoorlog teweeg heeft gebracht. Laat onze gedachten vandaag in de eerste plaats uitgaan naar hen en laten we, waar mogelijk, er voor hen zijn’ (…).

‘Iedereen kon slachtoffer worden van geweld’

‘Op het ogenblik is onze persoonlijke vrijheid noodgedwongen ingeperkt. Hoe ernstig de huidige situatie ook is, toch is onze situatie onvergelijkbaar met de Tweede Wereldoorlog. Toen werden onze democratische grondrechten en rechtsstaat met voeten getreden door het mensen verachtende naziregime. Toen kon iedereen het slachtoffer worden van luchtaanvallen of ander oorlogsgeweld. Nu hebben we te maken met een virus dat we moeten zien te beteugelen en daarom kunnen we tijdelijk niet alles doen zoals we gewend zijn. Wanneer we ons dát realiseren dan beseffen we óók hoe relatief de inbreuk van de huidige maatregelen op onze persoonlijke vrijheid nu is, vergeleken met de onvrijheid en de gevaren van toen’ (…).

De vlaggen halfstok in een Haagse straat, 4 mei 2020. | Foto DHC

‘Moord op Joden grootste ramp’

‘Zo’n 15.000 inwoners van Den Haag overleefden de oorlog niet. Ongeveer 12.000 van hen waren Joods. Bovendien zijn uit Den Haag ook Sinti en Roma weggevoerd. Mannen en vrouwen. Kinderen en bejaarden. Allemaal in koelen bloede vermoord. Dat de treinen waarmee zij naar de vernietigingskampen werden gebracht volgens dienstregeling steeds kort halt hielden op het station van Zuidbroek, niet ver van de grens met Duitsland, doet mij ook persoonlijk wat. Ik ben er geboren. Zuidbroek was een van de laatste plaatsen in Nederland die de gedeporteerde Joodse Hagenaars nog zagen, als ze al iets konden zien vanuit de treinen waarin zij zaten opgesloten. De moord op onze Joodse stadsgenoten is en blijft de grootste ramp die Den Haag ooit getroffen heeft’ (…).

‘Herinnering levend houden’

‘Aan ons is de opdracht om de herinnering aan die verschrikkelijke tijd levend te houden. De verhalen van onze ouders en grootouders door te vertellen aan de komende generaties. En ons te blijven inzetten voor vrede, recht en vrijheid. Om te beginnen uit respect voor de miljoenen slachtoffers. Maar ook met het oog op de toekomst. De geschiedenis van het nazisme en de bezetting van Nederland heeft geleerd hoe geleidelijk, ja soms bijna onmerkbaar, de rechtsstaat kan worden uitgehold. Hoe mensen stapje voor stapje van hun rechten kunnen worden ontdaan en tot tweederangs burgers verklaard.

Ook 75 jaar na dato moeten we waakzaam blijven. Want in tegenstelling tot wat sommigen zeggen, kunnen we leren van de geschiedenis. Doorgronden op welke momenten men had kunnen ingrijpen, het onheil had kunnen afwenden. Daaruit kunnen we lering trekken voor vandaag en morgen’ (…).

Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan op donderdag de weekkrant Den Haag Centraal. Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.