Discussie over modernisering: mag gebouw De Volharding weer licht geven?
Gebouw De Volharding op de Grote Markt wordt mogelijk, net als lang geleden, weer een lichtbaken in de stad. De vraag is alleen hoe ver de modernisering mag gaan.
De voormalige sociaaldemocratische burcht aan het begin van de Grote Marktstraat staat nog in de steigers. Eigenaar Accres Real Estate uit Amsterdam laat de glazen gevels renoveren en dat is hard nodig. Ooit gaf de schepping van de architecten Buijs en Lürsen uit 1928 ’s avonds licht. Sterker nog, de hele gevel was ontworpen om dienst te doen als propagandapaneel voor coöperatie De Volharding, onder meer stamvader van het bekende ziekenfonds Azivo.
Het lichtsysteem was aandoenlijk primitief: in de opaalglazen geveldelen werden met de hand metalen letters geplaatst. En dan gingen de tl-buizen aan.
Lichtfunctie in De Volharding
Accres wil de lichtfunctie in een moderne vorm terug hebben. “Dat oude systeem is uiteraard niet bruikbaar meer, dus willen we kijken wat er met ledschermen kan,” zegt een woordvoerder. Uit stukken van de gemeente blijkt dat ‘de Reclamevlakken (…) worden voorzien van licht dat in kleur en verloop kan wisselen’. Dat is althans het plan. Er is nog geen vergunning voor verleend. Accres zegt niet overhaast te werk te willen gaan. De woordvoerder: “We gaan eerst kijken wat wel en niet mag.”
Dit gebouw is een icoon van de moderne architectuur
De welstands- en monumentencommissie noemde het plan in mei een ‘sympathiek voorstel’. Maar er waren wel bedenkingen. Vrij vertaald: geen Times Square-achtige toestanden, maar iets dat aansluit bij de oude situatie.
Uit het verslag: ‘Tot slot vraagt een dynamisch reclameplan een goede redactie, om te voorkomen dat het beeld versnippert en ‘statisch’ wordt’. Commissielid en architectuurhistoricus Wijnand Galema zegt dat het plan ‘nog niet voldoende doordacht is’. “Er kan technisch heel veel en ik ben ook niet tegen ledverlichting, maar je moet je wel realiseren dat dit gebouw een icoon is van de moderne architectuur in Nederland.”
Bezwaarschrift
De actiegroep SOS Den Haag neemt een principiëler standpunt in. “Dat oude systeem met de lichtbakken maakt integraal deel uit van het beschermde monument. Dat kun je dus niet zomaar weghalen,” zegt SOS-voorman en architect Peter Drijver. “Daarbij zal het omvormen van de gevel tot het grootste MUPI-scherm van Den Haag de intimiteit van de Grote Markt geen goed doen.” Hoewel er nog geen vergunningaanvraag voor de gevels nieuwe stijl in procedure is genomen, heeft SOS wel alvast een bezwaarschift ingediend bij de gemeente.
Volgens Drijver staat de mogelijke aantasting van De Volharding niet op zichzelf. Hij noemt de gevels van restaurant Zebedeus bij de Grote Kerk en juwelier Steltman op de Plaats. Die zijn volgens SOS in beide gevallen aangetast tegen de zin van Monumentenzorg maar met uiteindelijke toestemming van B en W. “Bij Zebedeus is een lange led-lichtlijn in feite op de zijgevel van de Grote Kerk gemonteerd. Dat is een aantasting van een van de belangrijkste en oudste monumenten van de stad. Steltman mocht een zonwering aanbrengen die in feite een airco is. Ook daar is een monumentale gevel aangetast.”
Procedure
SOS heeft tegen deze ingrepen een procedure aangespannen bij de bestuursrechter. Is dat niet overdreven? “Nee,” zegt Drijver. “Het college van B en W kiest te vaak partij voor ondernemers met kwalijke gevolgen voor onze monumenten.”
