Broeder Frans Wils: afscheid van de kerststallen en een nieuw begin
Zijn kerststallen zijn verhuisd en zijn klooster gaat dicht. Maar broeder Frans Wils kijkt dankbaar terug en met optimisme vooruit.
Bij binnenkomst van de St. Paschaliskerk aan de Wassenaarseweg beland je in een kerstlandschap. Rond de monumentale doopvont zijn tientallen kerststallen opgesteld. “Kijk, deze Mexicaanse spreekt mij erg aan. Deze uit Malawi ook, met een donkere Jezus, Jozef en Maria,” zegt broeder Frans Wils, terwijl hij een beeldje pakt. Dat mag hij doen, want de kerststallen zijn van hem. Of beter: wáren van hem. Hij heeft zijn collectie, die uit honderden kerstensembles bestaat, overgedragen aan de parochie van Maria Sterre der Zee. Ze worden bewaard en nu gedeeltelijk tentoongesteld in de St. Paschalis, een brede kerk met een ontmoetingsgebied dat voldoende ruimte biedt voor de tentoonstelling.
Frans Wils behoort tot de congregatie van de Broeders van Maastricht, een religieuze orde die een grote rol heeft gespeeld in het katholieke onderwijs in Nederland en zeker ook in Den Haag. “Onze orde is vanaf 1861 gevestigd geweest in het Stadsklooster aan het Westeinde. Onze broeders bemanden de jongensschool van de Vincentiusvereniging. Nu is dat de Carolusschool. Ik schat dat er hier in al die jaren zo’n zevenhonderd broeders actief zijn geweest. En dan hadden we ook nog een klooster aan de Noorderbeekdwarsstraat. Die broeders werkten in de school aan de Weimarstraat (nu: Kindcentrum Toermalijn, red.). O ja, we hadden ook nog de Canisiusschool aan de Da Costastraat. Je zou kunnen zeggen dat de Broeders van Maastricht zich altijd hebben ontfermd over de volkskinderen.”
Silent disco
In de jaren zestig van de vorige eeuw zette de ontkerkelijking in en werd de broedergemeenschap langzaam kleiner, terwijl het broedergraf onder de galerij op de begraafplaats St. Petrus Banden groeide. De onderwijstaken werden langzaamaan overgenomen door ‘leken’. “In 1994 hebben we besloten ons klooster zo veel mogelijk ten dienste te stellen van de stad, vandaar ook de naam Stadsklooster. We hebben daklozen opgevangen en hadden elke vrijdag een viering in de kapel met aansluitend een maaltijd voor iedereen die zich meldde. Er waren concertjes. En elk jaar dus een kerststallententoonstelling. We hielden ook weleens een silent disco in de tuin. Ook een manier om de schepping te loven en te eren.”
[Tekst gaat verder onder afbeelding.]
Het Stadsklooster bestaat uit een omvangrijk gebouwencomplex dat verstopt ligt achter de gevels van het Westeinde aan de zijde van de wijk Kortenbos, tegenover de Lange Lombardstraat. Er is ook een grote tuin. Maar wat gaat er gebeuren nu broeder Frans en zijn medebroeder Wim ermee stoppen?
Wils: “Gelukkig is er in overleg met de eigenaar, de Vincentiusvereniging, een goede oplossing gevonden. De Stichting 488 komt erin, een christelijke leefgemeenschap die maatschappelijk werk verricht. Er zullen vijftien kamers worden ingericht voor de opvang van jonge dakloze vrouwen. Dat gebeurt in samenwerking met het Leger des Heils. Broeder Wim verhuist naar ons moederhuis in Maastricht. Ik verhuis binnen het complex naar een bijgebouw en zal de tuin blijven doen. Het leuke is dat ik kom te zitten in het gebouw waar in 1849 de allereerste Vincentiusschool was gevestigd. Zo is de cirkel rond.”
Natuurlijk stemt de hele ontwikkeling broeder Frans ook enigszins weemoedig. “Het is jammer, maar het is niet anders,” zegt hij. “De wereld verandert. Ik geloof wel dat er behoefte blijft aan religie, maar minder aan de kerk als een organisatie met macht. De kerk past bescheidenheid. We moeten mensen inspireren en helpen als zij daar behoefte aan hebben.”
Franciscus
Opvallend is dat de collectie kerststallen nu terecht is gekomen in het Benoordenhout, een deel van de stad waar de Broeders van Maastricht nooit actief zijn geweest. Andere religieuze ordes daarentegen wel. De St. Paschaliskerk, een imposante schepping van architect Alexander Kropholler uit het begin van de jaren twintig van de vorige eeuw, is gesticht door de fransciscanen.
Even verderop, in het St. Aloysiuscollege, waren de jezuïeten actief. “We hebben wel altijd goed samengewerkt met onze broeders van de andere orden. Ik heet Frans, dus dan heb je ook wat met Franciscus van Assisi en met deze paus. Kijk, daar is een Franciscusraam.” Wils laat enthousiast een groot gebrandschilderd raam zien waarop Franciscus is afgebeeld.
Kerststallen van Frans Wils
Weer bij de kerststallen laat Wils nog wat bijzondere exemplaren zien. “Deze komt uit Polen. En die? Dat is gewoon een Nederlandse stal. Ik ben ontzettend blij dat de collectie hier nu onderdak heeft gevonden. Onderschat de religieuze waarde niet. Het kerstverhaal is universeel en spreekt bijna iedereen aan. In het kerstverhaal komen God en mens bij elkaar. Nergens wordt dat mooier in beeld gebracht dan in een kerststalletje.”
De tentoonstelling is onder voorbehoud te zien op woensdag-, vrijdag- en zaterdagmiddag (behalve met Kerstmis) van 14.00-17.00 uur in de St. Paschaliskerk, Wassenaarseweg 53.
Onze redactie biedt u dit verhaal uit de Den Haag Centraal van donderdag 23 december 2021 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.
