Live: verkiezingsdag #DenHaagstemt

Burgemeester Krikke sluit de avond hier af: “Morgen weer fris op!”

En wij sluiten daarmee ook het liveblog. Slaap lekker!

Groep de Mos: 9 zetels
GroenLinks: 5 zetels
D66: 6 zetels
VVD: 7 zetels
HSP: 2 zetels
PvdA: 3 zetels
CDA: 3 zetels
Islam Democraten: 1 zetel
PVV: 2 zetels
SP: 1 zetel
ChristenUnie/SGP: 1 zetel
Partij voor de Dieren: 2 zetels
50Plus: 1 zetel
Partij voor de Eenheid: 1 zetel
Nida: 1 zetel

De Mos: “9 zetels is een fantastisch resultaat. We hebben een heleboel speerpunten die we willen realiseren, daar gaan we over onderhandelen. We hebben om half twee al de eerste fractievergadering. Nu moeten we op zoek naar een verkenner, we moeten bewijzen dat we het kunnen. Maar eerst een klein feestje bouwen. Er ligt een zware verantwoordelijkheid op onze schouders, die willen we gaan nemen. Ik wil een handreiking doen naar alle partijen, we hebben nog nooit iemand uitgesloten. We willen met iedereen samenwerken die Den Haag beter kan maken. Felicitaties naar GroenLinks en de VVD die ook gewonnen hebben.”

Kapteijns (GL): “Dit is een evenaring van het grootste aantal zetels ooit in Den Haag sinds 1998. Amsterdam en Utrecht hebben een totaal ander profiel. In de politieke context van Den Haag hebben we een fantastische uitslag neergezet. Nu is het tijd voor een feestje. Wij doen vannacht het licht uit! Praten over colleges is voorbarig, maar het klimaatpact is voor ons een heel belangrijk uitgangspunt.”

Van Asten (D66): “Ik heb nog goede hoop op een zevende zetel met de stemlokalen die nog moeten komen: stations, stadhuis en Hogeschool. Laat maar komen! Zeker in landelijk licht hebben we een goede uitslag. Het was een strijd met conservatieve krachten en we moeten De Mos feliciteren met een fantastisch campagne, maar nu wordt het tijd dat hij laat zien wat hij wil met de stad. Ik geloof dat er in zijn partij wel zestien keer het woord lobby voorkomt, de stad verdient meer dan dat.”

Grinwis (CU/SGP): “We groeien percentueel, dat was conform de verwachting.”

Revis (VVD): “Ik feliciteer Groep de Mos met de mooie uitslag, maar voor het eerst in twintig jaar boekt de VVD ook weer een overwinning. Drie zetels is veel, dat is bijna een verdubbeling.
We zijn bereid met iedereen samen te werken.” Als het komt tot een onderhandeling, zegt Revis ‘heel veel vragen te hebben’, voor De Mos.

Baldewsingh (PvdA): “Het is bagger, want het populisme wint. Een partij die zich heeft opgesteld als ti-ta-tovenaar, die de kinderen van alles belooft, is nu de grootste geworden. Het is een ruk naar rechts. Daarom is het voor mij een zwarte dag. Ik ben erg verdrietig.”

Wijsmuller (HSP) hoopt nog op een derde zetel. “Teleurstellend. Het is een ruk naar rechts. Het enige goede is dat Groep de Mos de PVV heeft leeggegeten.”

Groep de Mos: 17,3 procent, 9 zetels
GroenLinks: 10,2 procent, 5 zetels
D66: 12,3, 6 zetels
VVD: 14,7, 7 zetels
HSP: 5,6, 2 zetels
PvdA: 6,4, 3 zetels
CDA: 6,3, 3 zetels
Islam Democraten: 2,8, 1 zetel
PVV: 4,9, 2 zetels
SP: 2,8, 1 zetel
ChristenUnie/SGP: 3,1, 1 zetel
Partij voor de Dieren: 5,3, 2 zetels
50Plus: 2,5, 1 zetel
Partij voor de Eenheid: 1,9, 1 zetel
Nida: 2,1, 1 zetel

In de laatste tussenstand (50 procent) zijn er zes partijen die op één zetel staan.

Islam Democraten: 3,03 – 1
SP: 2,82 – 1
ChristenUnie/SGP: 3,20 – 1
50Plus: 2,47 – 1
Partij voor de Eenheid: 2,13 – 1
Nida: 2,44 – 1

En daar is de volgende tussenstand. Met de helft van de stemmen geteld presenteert burgemeester Krikke een update van de voorlopige uitslag. Die is als volgt:

Groep de Mos: 16,68 procent – 9 zetels
GroenLinks: 10,41 – 5
D66: 12,19 – 6
VVD: 14,17 – 7
HSP: 5,44 – 2
PvdA: 6,67 – 3
CDA: 6,31 – 3
Islam Democraten: 3,03 – 1
PVV: 4,87 – 2
SP: 2,82 – 1
ChristenUnie/SGP: 3,20 – 1
Partij voor de Dieren: 5,38 – 2
50Plus: 2,47 – 1
Partij voor de Eenheid: 2,13 – 1
Nida: 2,44 – 1

“Het is een geweldige voorlopige uitslag, maar die had ik ook wel verwacht. We hebben een goede campagne gevoerd,” reageert Christine Teunissen, lijsttrekker van de Partij voor de Dieren, op de drie zetels die haar partij zojuist zijn voorgespiegeld. “Tegelijk wint rechts ook, maar ik hoop dat wij samen met GroenLinks voor balans kunnen zorgen en de uitvoering van het klimaatakkoord dichterbij kunnen brengen.”

Met een kwart van de Haagse stemmen geteld, maakt burgemeester Pauline Krikke de eerste tussenstand bekend. De VVD en Groep de Mos gaan nek-aan-nek, GroenLinks is de andere grote winnaar. Hieronder de voorlopige uitslag (percentage aantal stemmen, gevolgd door de prognose van het aantal zetels):

Groep de Mos: 15,57 procent – 8 zetels
GroenLinks: 10,51 – 5
D66: 13,1 – 6
VVD: 16,30 – 8
HSP: 5,74 – 3
PvdA: 6,61 – 3
CDA: 5,92 – 3
Islam Democraten: 2,44 – 1
PVV: 4,84 – 2
SP: 2,75 – 1
ChristenUnie/SGP: 2,90 – 1
Partij voor de Dieren: 5,75 – 3
50Plus: 2,35 – 1

Over een half uur is de helft van de stemmen geteld. Even een opfrisser nodig van de huidige zetelverdeling? Die vindt u hier.

Terwijl het publiek in het stadhuis gespannen wacht op de eerste tussenstand van de Haagse verkiezingen, wordt er met een schuin oog gekeken naar hoe de partijen het elders in het land doen. Gejuich stijgt op uit het GroenLinks-kamp als de Amsterdamse exitpoll op het grote scherm binnenrolt: elf zetels in de hoofdstad, zo luidt de prognose. Ook in Utrecht stevent de partij af op een zege.

In de grote steden wisselt GroenLinks stuivertje met D66, vier jaar geleden de grote winnaar. Fors verlies in Amsterdam voor de partij van Robert van Asten, maar in het Haagse stadhuis laat zich geen klaagzang horen. Heeft het iets te maken met de oproep aan actieve partijleden om geen emoties te tonen bij verlies, zoals Het Parool vanavond berichtte? De Haagse D66’ers zweren niet zo’n Whatsappje te hebben gehad.

Zaal leeft mee met exitpoll van Amsterdam via @NOS. Gejuich voor winst @groenlinks en @PvdDDenHaag. Bij resultaat @fvdemocratie (5,7%) is het even stil. Dan: "Dat valt reuze mee!" #raad070 #denhaagstemt

— Den Haag Centraal (@DenHaagCentraal) March 21, 2018

Verslaggevers Kim Andriessen en Annerieke Simeone staan bij de VVD, die haar partijbijeenkomst houdt in BINK36. Voor de camera staat wethouder en lijsttrekker Boudewijn Revis, gevraagd naar wat hij straks als eerste gaat doen als de campagne – eindelijk – voorbij is.

Verslaggevers Kim Andriessen en Annerieke Simeone staan bij de VVD, die hun partijbijeenkomst in de Binck 36 houden. Voor de camera staat wethouder en lijsttrekker Boudewijn Revis, gevraagd naar wat hij straks als eerste gaat doen als de campagne – eindelijk – voorbij is.

@DenHaagCentraal #raad070 pic.twitter.com/eUWbzhndUP

— Mieke van Dixhoorn (@Smiek) 21 maart 2018

De lage opkomst (48,4 procent) bij de Haagse gemeenteraadsverkiezingen zit de partijleiders in het stadhuis niet lekker. GroenLinks-lijsttrekker Arjen Kapteijns spreekt van een ‘mentale dreun’. “We hebben intensief campagne gevoerd in de wijken. Ik weet niet wat we nog meer hadden kunnen doen om mensen naar de stembus te krijgen. We moeten ons met de andere partijen wel achter de oren krabben.”

HSP-wethouder Joris Wijsmuller reageert tamelijk laconiek. “Misschien hebben we een te lieve campagne gevoerd. We mogen dit onszelf aanrekenen. Omdat de lokale politiek belangrijker wordt, is het ook belangrijk dat de mensen gaan stemmen. We moeten goed in de spiegel kijken.”

“Het is altijd jammer als de opkomst lager is dan vier jaar geleden,” aldus wethouder Tom de Bruijn (D66). “Ik had gehoopt dat het referendum een extra stimulans zou zijn geweest. Ik zou niet weten wat je nog meer moet doen om de mensen naar de stembus te krijgen. Misschien ontbrak het in Den Haag deze keer aan een groot concreet thema, zoals vier jaar geleden het Spuiforum.”

Ook in Rotterdam valt de opkomst tegen: 46,6 procent. De tussentijdse cijfers in Amsterdam stemmen positiever en ook Utrecht mag met 59 procent tevreden zijn.

“We hebben een heel ander geluid laten horen dan wat die vreselijke PVV aan de dag legt. Laten we vandaag hopelijk laten zien dat we klaar zijn met dat vreselijke geluid. We verloochen onze idealen niet, we knokken ervoor. Dat hebben we nu ook gedaan. Geweldig! Realistisch zijn over landelijk beeld, zien waar schip strandt, alles op basis van idealen en maximale inzet. We hebben er alles uitgehaald en daar ben ik 100% trots op.”

De stembussen zijn gesloten. In Den Haag is de opkomst 48,4 procent, flink minder dan in 2014 (ruim 51 procent). De Hofstad wint het nog net van Rotterdam: 46,7 procent.

Met nog een klein uur te gaan is de opkomst in Den Haag ‘slechts’ 45%. Bij het stembureau op het Centraal Station staat wel een lange rij. Zou dat opkomst nog wat opkrikken? Klokslag 21.00 sluiten de bussen. Dan verschijnen ook meteen de eerste exitpolls.

DHC

DHC

Voor buurthuis Octopus in de Schilderswijk is Paulien van der Hoeven afgestapt van haar fiets voor een praatje met een buurtbewoner. De voorzitter van de lokale PvdA-afdeling komt net terug van het flyeren op de Haagse Markt. Van oudsher is de Schilderswijk een PvdA-bolwerk, tot de sociaaldemocraten vorig jaar een electorale oorwassing van jewelste kregen tijdens de Tweede Kamerverkiezingen. Herhaalt dat zich vandaag?

“Op straat is een heel andere stemming dan vorig jaar tijdens de Tweede Kamerverkiezingen,” merkt Van der Hoeven. “Men is nu positiever richting de PvdA dan toen.” De afstraffing van een jaar geleden vond ook in de Schilderswijk plaats, waar DENK (45 procent van de stemmen) de PvdA (8 procent) wegblies. “Volgens mij vinden veel mensen dat achteraf gezien niet verdiend.”

Vanaf de lantaarnpaal tegenover het stembureau lacht een sticker van Islam Democraten de mensen toe. Bij de vorige gemeenteraadsverkiezingen had de PvdA ook al concurrentie van islamitische partijen (Islam Democraten, Partij van de Eenheid), nu is daar Nida bij gekomen. Onverstoorbaar wijst Van der Hoeven op de successen van haar partij. “Kijk naar wat we aan armoedebestrijding hebben gedaan. Dat vertel ik de mensen op straat.”

DHC-hoofdredacteur Herman Rosenberg brengt zijn stem uit op het ereterras van het Gemeentemuseum.

“Die sleepwet, dat gaat over het parkeren?”, klinkt het vanuit het stemhokje. Niet voor het eerst vandaag moet voorzitter Anand Dihal van stembureau het Laaktheater uitleggen wat de inzet is van het referendum. “Veel mensen hebben geen idee waarvoor ze stemmen,” zegt hij even later.

Stadsdeel Laak telde vier jaar geleden de laagste opkomst in de stad: twee op de drie bewoners bleef thuis. In het Laaktheater, toch een prominent stemlokaal in de buurt, brachten destijds maar vierhonderd mensen hun stem uit. Dit jaar beloven het er niet veel meer te worden. “Is het in andere stembureaus ook zo rustig?”, vraagt de secondant van Dihal. Om half drie hebben pas 204 mensen hun stem uitgebracht, rekent ze voor. “Ik denk dat we uitkomen op vier-, misschien vijfhonderd,” aldus Dihal. “Ik hoop het.”

Ouderen

Met zichtbaar plezier bestiert hij vandaag dit stemlokaal, praktisch om de hoek van zijn huis. “Vooral ouderen willen graag een praatje maken, als ik tijd heb ga ik met ze aan een tafeltje zitten.” De oudere kiezers nemen hun tijd, merkt hij, en hebben regelmatig een handje nodig. “Als ze slecht ter been zijn, begeleiden we ze naar het stemhokje.”

Nee, stemmen gaat niet altijd vanzelf. Met grote ogen kijkt een vrouw naar het stembiljet dat zojuist in haar handen is gedrukt. Haar man heeft net een vijfjarige verblijfsvergunning gekregen, maar geen stempas – hij wacht met de buggy. “Deze is voor de gemeenteraadsverkiezingen en deze is voor het referendum,” leggen de stembureauleden uit. Weifelachtig vervoegt de vrouw zich naar het stemhokje, de vreemde papieren onder haar arm, de verwondering nog altijd op haar gezicht.

De stemtram (lijn 11) is in trek bij de kopstukken van de Haagse politiek. Burgemeester Pauline Krikke beet vanochtend het spits af. Maar op verschillende halten doken ook PvdA-lijsttrekker Martijn Balster, GroenLinks-lijsttrekker Arjen Kapteijns en D66-wethouder Tom de Bruijn (verkeer) de stemtram in.

“Je moest je potlood goed vasthouden om het juiste hokje rood te kleuren,” zegt De Bruijn met een lach. “Ik stem altijd op een vrouw,” zegt Kapteijns. “Er staan echt kanjers van vrouwen op de lijst van GroenLinks.” Daar sluit Balster zich bij aan. “We hebben het thuis verdeeld. Mijn vrouw heeft op Janneke Holman, de nummer vier, gestemd. En ik op Mikal Tseggai. Ik vind het belangrijk om op een vrouw te stemmen.”

Hij vindt een initiatief als een stemtram een goede manier om de opkomst te bevorderen. Krikke: “Stemmen in een tram heeft iets heel vrolijks en gezelligs. Als je wilt dat de gemeenteraad in de toekomst de beslissingen neemt die jij graag ziet: ga dan stemmen!” “Tot nu toe loopt het soepel,” vertelt de burgemeester. “Mensen komen in een gestage stroom stemmen. En per stembureau en stadsdeel zijn er extra stembiljetten.”

Atrium

De Bruijn is vanavond in het Atrium aanwezig om de uitslag af te wachten. “Het wordt heel spannend,” zegt  de verkeerswethouder. De champagne staat echter nog niet klaar. “We moeten de goden niet verzoeken, maar ik heb er alle vertrouwen in. Trambestuurder Wim vindt het ondertussen wel lollig om een voertuig vol politici en pers te hebben. “Leuk toch!”, roept hij vrolijk. Zijn baas, directeur Jaap Bierman van de HTM, is ook aanwezig in de stemtram. “Ik ben blij dat op lokaal niveau de partijen het belang van openbaar vervoer onderkennen. Op landelijk niveau gebeurt dit naar mijn smaak te weinig.”

De stemtram komt wat Bierman betreft over vier jaar zeker terug. “Het zou mij ook niks verbazen als andere steden dit initiatief gaan overnemen. HTM is van en voor de stad en op zo’n manier kunnen wij een ludieke bijdrage leveren.”

‘Like en deel deze post, maak een foto van je stembiljet dat je op Mohamed Balah stemt en wij zullen een reis verloten naar het buitenland als Mohamed een plaats krijgt in de gemeenteraad.’ Dinsdag plaatste een vriend van Balah, nummer 11 op de lijst van Groep de Mos, deze oproep op Facebook. Dit lijkt ongeoorloofd en dat is het ook.

“Als er voorwaarden worden gesteld aan je stem en er bijvoorbeeld om een foto van het stembiljet wordt gevraagd, valt zo’n loting in het Wetboek van Strafrecht onder corruptie,” zegt Pamela Young, plaatsvervangend secretaris-directeur van de Kiesraad.

Lees hier het artikel over deze rare actie. Richard de Mos en Balah zelf, weten van niets. Het bericht is inmiddels verwijderd.

Ook op de Haagse Markt is sprake van verkiezingskoorts. Vrijwel iedereen weet dat het deze weonsdag gaat om de gemeenteraadsverkiezingen en het raadgevend referendum over de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Nel Kames die de bloemenkraam aan het begin van de markt bestiert, gaat voor twee familieleden stemmen op Groep de Mos. “Op Damiën Zeller en Ralf Sluijs.”

Kames woont zelf in Rijswijk. “Ik sta op nummer 2 van Rijswijks Belang, maar als ik mocht stemmen in Den Haag, stemde ik op Groep de Mos, daar was ik ook eerder actief voor. Ik hou van zijn politiek: een kleine afstand tussen de burgers en de gemeente. Ik hoop wel dat zij zich straks ook echt aan hun woord gaan houden.”

‘PVV heeft goede punten’

DHC

Marktkoopman Kerim voelt zich het meest thuis bij DENK, maar gaat stemmen op de PVV. DENK doet namelijk niet mee aan de gemeenteraadsverkiezingen in Den Haag. “De PVV heeft wel een paar goede punten.” Johannes Jacobus Overdijk is een SP’er in hart en nieren. “Zij hebben een goed programma voor de ouderen. Bovendien stem ik al jaren op deze partij.”

Op de markt wordt divers gestemd. Er is niet een partij die een duidelijke voorkeur lijkt te hebben van de bezoekers en ondernemers. “CDA,” roepen er een paar, een ander zegt dat zijn stem gaat naar de Haagse Stadspartij. Miranda van kaaskraam Van Winkel stemt op de PVV als zij klaar is met werken. “Dat doe ik in Ypenburg waar ik woon. Dat kan gelukkig tot een uur of negen.” Waarom PVV? “Ik vind dat de PVV op veel punten gewoon gelijk heeft.” Naima weet nog niet precies welke partij het gaat worden. “Ik stem meestal hetzelfde als mijn man. Ik vind stemmen wel heel belangrijk.” Jan eet een patatje op de Haagse Markt als lunch en heeft al gestemd op de Leyweg. “Op de PvdA. Als je niet stemt, heb je ook niets te vertellen,” besluit hij.

Ongeveer 20 procent van de Hagenaars heeft om 14.00 uur zijn stem uitgebracht. Dat houdt de gemeente dit jaar real-time bij. Die opkomst loopt iets achter bij de cijfers van de gemeenteraadsverkiezingen in 2010 en 2014. Toen hadden respectievelijk 24 en 26 procent van de mensen hun democratische plicht al gedaan.

Belangrijke kanttekening is dat de cijfers van de vorige twee verkiezingen gebaseerd zijn op een telefonische enquête en daardoor minder betrouwbaar zijn. In 2014 werd de opkomst om 19.30 uur geschat op 55 procent, uiteindelijk kwam het uit op ruim 51 procent (in 2010 was dat bijna 53 procent).

De verwachting is dat de totale opkomst vandaag weer iets zal zakken.

We gingen deze campagneperiode mee met de grootste partijen van Den Haag. In de limousine met Groep de Mos, het debat in met de campagnecoördinator van D66, op zelfverdedigingsles met 50PLUS, plastic vissen met de Partij voor de Dieren, in gesprek bij de HSP, langs de deuren met GroenLinks, vloggen met de PvdA, moeizaam speeddaten met de CU/SGP, de markt op met lokale VVD-vrijwilliger Mark Rutte en koukleumen met de SP. Lees ze nog eens terug!

Wekenlang trokken partijen door de Haagse straten. Vaak in de bittere kou. En tijdens debatten werden de degens gekruist. Uiteindelijk draaide alles om één simpele vraag: wie wordt de grootste partij in Den Haag? Een terugblik van politiek redacteur Jan van der Ven. Hoe het centrale thema van de campagne uit 2014 nu weer een rol speelt: de bouwput op het Spuiplein. Lees hier het artikel.

Razende reporter Tanja Verkaik reed mee met de stemtram terwijl HTM-directeur Jaap Bierman zijn stem uitbracht!

HTM-directeur @JaapBierman heeft zojuist gestemd voor #gemeenteraadsverkiezingen2018 in de #stemtram #DenHaagstemt @DenHaagCentraal pic.twitter.com/W9yXDhucUt

— Tanja Verkaik (@TanjaVerkaik) 21 maart 2018

Wie er vandaag gaat stemmen, maakt veel uit voor de uitslag. De Haagse jongeren gaven alvast het goede voorbeeld, eerder deze week.

Als het aan de middelbare scholieren zou liggen, wint GroenLinks met overmacht de gemeenteraadsverkiezingen in Den Haag. Met ruim 18 procent van de stemmen komt de partij van Arjen Kapteijns als winnaar uit de bus. D66 volgt met ruim 14 procent en de VVD wint het nipt van de Islam Democraten in de strijd om de derde plek.

De verkiezingen werden door ProDemos georganiseerd. Zes ‘Haagse’ scholen deden mee: het Christelijk lyceum Zandvliet, het Dalton, het Haags Montessori Lyceum, het Rijswijks Lyceum, het ROC Mondriaan en het Wateringse Veld College.

Landelijke verkiezingen

| Foto: Flickr

Landelijk is de VVD de populairste partij onder de jongeren met ruim 18 procent van de stemmen. GroenLinks eindigt vlak daarachter met iets meer dan 17 procent, op gelijke hoogte met de lokale partijen. Het was de vijfentwintigste keer dat ProDemos een schaduwverkiezing organiseerde onder middelbare scholieren. Meer dan 28.000 jongeren deden mee.

Al ongeveer tienduizend mensen hebben hun stem uitgebracht. Via de QR-codes op de stempassen houdt de gemeente de hele dag live bij.

De opkomst is vandaag live te volgen via: https://t.co/YojDg1n0cr#GR18#stemmen#GR2018#DenHaagpic.twitter.com/xJC7ruQHea

— Gemeente Den Haag (@GemeenteDenHaag) 21 maart 2018

Christine Teunissen (lijsttrekker Partij voor de Dieren) bracht de eerste stem in Den Haag uit. Inmiddels is het nachtelijke stembureau in de Boterwaag gesloten. Om 7.30 uur kan er weer gestemd worden.

Het nachtstemmen is populair. Er staat een lange rij met nachtbrakers en zij worden vermaakt door een jazz-band.

De hokjes zijn open tot 2.00 uur. Daarna kan je vanaf 7:30 terecht bij andere stemlokalen in de stad.

Ook van de landelijke media, bijvoorbeeld RTL, is er veel aandacht voor het nachtstemmen.

De verkiezingsdag is begonnen, nou ja – nu is het nog de verkiezingsnacht. Op de Grote Markt bij de Boterwaag konden de eerste kiezers terecht met hun stempas. Ongeveer tweehonderd mensen zijn aanwezig. Ook een aantal lijsttrekkers maken van de gelegenheid gebruik! Zo ook een aantal lijsttrekkers, waaronder Robert van Asten (D66) en Joris Wijsmuller (HSP). Christine Teunissen (Partij voor de Dieren) bracht de eerste stem uit.