Kassa en erkenning voor West na besluit minister

‘Dit is een erkenning voor alles wat we de afgelopen jaren hebben gedaan. We kunnen hiermee het kunstklimaat in Den Haag verbeteren,” reageert Marie-José Sondeijker, directeur van West Den Haag. Met de toekenning van de subsidie corrigeert minister Ingrid van Engelshoven (D66, Cultuur) een besluit van vorig jaar. Op advies van de Raad voor Cultuur verloor West Den Haag toen zijn subsidie, terwijl het wél een positieve beoordeling kreeg. Er was te weinig geld om alle goedgekeurde aanvragen te honoreren. De instelling maakte bezwaar. Daarop volgde nader overleg met OCW. Het ministerie liet eerder deze week weten te hebben besloten ‘voor de periode 2021-2024 een projectsubsidie te verlenen van € 1.300.000’. Daarmee is West alsnog opgenomen in de culturele Basisinfrastructuur (BIS). Voor dezelfde periode ontvangt West van de gemeente een subsidie van bijna één miljoen euro.

Uitstraling Museumkwartier

West Den Haag kan met dit geld zijn plan om hét centrum voor actuele kunst van Den Haag te worden waarmaken, stelt Akiem Helmling, die de instelling samen met Sondeijker leidt. “Kunstforum wordt een nieuwe instelling voor Den Haag met een internationale uitstraling. Wij denken dat dit een belangrijke toevoeging is voor het Museumkwartier. En daarover willen we in overleg met de gemeente en de hele kunstsector.”

Interieur van de voormalige Amerikaanse ambassade. | Foto: DHC

West Den Haag zou het Kunstforum het liefste opzetten in de voormalige Amerikaanse ambassade aan het Lange Voorhout, waar de instelling al twee jaar op tijdelijke basis is gevestigd en behoorlijk wat bezoekers trekt. “Wij zeggen niet dat wij het alleenrecht hebben op de ambassade,” zegt Sondeijker, “maar we hopen wel dat we bij de toekomstplannen die de gemeente heeft, worden betrokken. Het Museumkwartier verdient ook een plek voor actuele kunst.” Sondeijker en Helmling zouden ook willen onderzoeken of het nieuwe Kunstforum en het Eschermuseum beide in de voormalige ambassade passen.

Voorkeur gemeente: Eschermuseum

De voormalige ambassade kwam vorige week in het nieuws door de aankondiging van wethouder Saskia Bruines (D66, binnenstad) dat de gemeente niet langer vasthoudt aan het uitgangspunt dat het gebouw moet worden verkocht. Er wordt nu ook gekeken naar een ‘ontwikkeling in eigen beheer’. De voorkeursvariant zou dan de verhuizing zijn van het Eschermuseum van het paleisje naar de voormalige ambassade, waar meer ruimte is. Bruines laat een aantal scenario’s op een rij zetten.

Benno Tempel, directeur van het Kunstmuseum Den Haag waar Escher in het Paleis onder valt, ziet de optie van een gemeentelijke ontwikkeling als de ‘meest verstandige’. “De gemeente heeft nooit het plan van een nieuw Eschermuseum helemaal laten varen, en terecht. Geef mij een huurcontract voor vijftig jaar, dan kan ik werken aan een museum met toekomstperspectief. Met Escher zet je het Museumkwartier definitief op de kaart. Als je het pand niet verkoopt, maak je even verlies, maar binnen vijf jaar heb je dat als stad terugverdiend door de extra bezoekers die het nieuwe Eschermuseum trekt.”

Tempel heeft begrip voor de ambities van West Den Haag, maar ziet het plan ‘Kunstforum’ niet als de ideale invulling van de voormalige ambassade. “Er is geregeld overleg geweest met West. Zij weten dat ze in principe tijdelijk in de ambassade zitten. Het is niet zo dat er verder geen podium is voor actuele kunst in de stad. Je hebt Stroom, Nest, KM21, Billytown en nog meer. West zou met die partijen overleg moeten voeren.” Escher en West samen in de ambassade kan niet volgens Tempel. “Daarvoor is het gebouw te klein.”

De Mos en de verkoop

Tot voor kort ging de gemeente uit van de verkoop van het gebouw ten behoeve van een culturele bestemming, gecombineerd met horeca. In het voorjaar van 2019 werd er gerekend aan een plan waarin de Haagse vastgoedontwikkelaar IQNN Development en vermogensbeheerder Syntrus Achmea het gebouw zouden kopen. Door er een verdieping op te zetten, zou het mogelijk zijn er een klein hotel te vestigen samen met het Eschermuseum. Hoe zich dat verhield tot de status van rijksmonument, die de door Marcel Breuer ontworpen ambassade geniet, is nooit duidelijk geworden.

Spotprent over de ambassadediscussie uit 2019. | Illustratie Nicolas Journod

Er waren ook financiële haken en ogen, omdat de huurprijs voor het Kunstmuseum veel hoger zou worden dan gebruikelijk is in de culturele sector. Uiteindelijk trok wethouder Bruines, ervoor verantwoordelijk na het gedwongen aftreden van Richard de Mos in oktober 2019, het plan in. Volgens haar waren de risico’s te groot. Sindsdien is het stil geworden rond de toekomst van de voormalige ambassade. Maar er waren en zijn wel de tentoonstellingen en manifestaties van West Den Haag, die het gebouw in elk geval tot eind 2022 kan blijven gebruiken. In het nieuwe jaar wijdt West een tentoonstelling aan de Franse kunstenaar en filmmaker Pierre Bismuth. Medeorganisator is het Centre Pompidou in Parijs.