Directie Gemeentemuseum maant politiek: ‘Doorpakken met Eschermuseum’
Den Haag moet nu de kans grijpen en van de voormalige Amerikaanse ambassade een Eschermuseum maken. Die oproep doet directeur Benno Tempel van het Gemeentemuseum aan de politiek. Maar er is weinig geld en er zijn ook andere plannen.
Het leek in 2015 dé oplossing voor de leeg komende Amerikaanse ambassade op het Lange Voorhout. Verplaats het Eschermuseum (nu nog: Escher in het Paleis) daarheen en bouw dat uit tot een grote attractie in het hart van het ‘Museumkwartier’, was toen de boodschap van Gemeentemuseum-directeur Benno Tempel. Maar nu, drie jaar later, lijkt het getij te verlopen voor de museale expansieplannen. De gemeente kampt met een tekort van 13,7 miljoen euro. Zelfs de optie om het betaalbaar te maken door in het ambassadegebouw behalve Escher ook een hotel onder te brengen, ligt financieel moeilijk.
Eschermuseum
Benno Tempel zegt ‘teleurgesteld’ te zijn in het stadsbestuur. “Het college van B en W heeft verzuimd geld te reserveren voor dit project. En nu zijn er opeens financiële problemen. Verschillende wethouders hebben nog gauw geld uitgegeven aan persoonlijke ideetjes, zoals aan het project Feest aan Zee en het Migratiemuseum. Maar dat zijn geen projecten die de stad structureel iets opleveren en vooruithelpen. Een nieuw Eschermuseum gaat functioneren als dé trekker van het Museumkwartier en zorgt voor een substantiële groei van het aantal toeristen. Als je nu zegt: we hebben geen geld, verkoop het gebouw maar, dan ben je het kwijt. Dan ben je alles kwijt, want dan komt ook het Museumkwartier ook niet echt van de grond.”
Volgens Tempel liggen de plannen in feite klaar. In 2016 koos het college van B en W voor het uitwerken van de ‘hotel/museumvariant’. Alléén een museum zou te veel gaan kosten, zo’n 20,5 miljoen euro. Bovendien zou de gemeente dan niets terugzien van de eerder gemaakte kosten in het kader van de ruiltransactie met de Amerikanen voor de uitplaatsing van de Amerikanen naar Wassenaar. Dat bedrag is geheim, maar zou enige miljoenen euro’s belopen. Oud-wethouder Marnix Norder (PvdA) bevestigt dat er toen niet alleen maar werd geruild. “Er waren ook kosten aan verbonden.” Mede daarom ontstond het plan om het nieuwe museum te combineren met een hotel, maar dan nog is een gemeentelijke investering van 12,2 miljoen noodzakelijk.
Te klein
Uit doorrekeningen van accountantskantoor Deloitte uit 2016 en recente schetsen van het architectenbureau Braaksma & Roos blijkt bovendien dat het bestaande gebouw te klein is voor de hotel-museumcombinatie. Het heeft een omvang van 6000 vierkante meter, terwijl alleen al voor een museum 5000 vierkante meter nodig is en voor een hotel 4000 vierkante meter (minimaal 80 kamers). Daaruit volgt dat het complex aan de achterzijde uitgebreid of zelfs verhoogd moet worden. Dat is een gecompliceerde opgave, omdat het gebouw een rijksmonument is.
Piketpaaltje
Benno Tempel zou daarom het liefste zien dat het hotelplan wordt losgelaten en gewoon wordt gekozen voor een museum. Maar dat kost dus 20 miljoen. “Wat is nou 20 miljoen voor een heel museum?”, reageert hij. “Geef Escher de ruimte, dat is echt het allerbeste voor de stad en dat verdien je dubbel en dwars terug. De nieuwe coalitie zou dat piketpaaltje moeten durven slaan.” Tempel rekent op minimaal 200.000 bezoekers per jaar.
Het Escherplan, al dan niet met hotel, ligt goed in de hogere culturele echelons van de stad. Het museum ‘leidt tot een belangrijke toename van (inter)nationaal bezoek aan de stad, want Escher is bekend van Brazilië tot China’, heette het twee weken geleden nog in een ‘pamflet’ van acht grote kunstinstellingen, waaronder ook het Gemeentemuseum zelf.
Escher in de voormalige ambassade is de meest voor de hand liggende optie. Maar het is niet spannend.
Cultuurhuis
Maar niet iedereen is het hiermee eens. Kunstenaar Akiem Helmling en schrijver Christiaan Weijts publiceerden daartoe onlangs een oproep op de website van het Platform Stad. “Escher in de voormalige ambassade is de meest voor de hand liggende optie,” zegt Weijts. “Maar het is niet spannend. Het Eschermuseum is er al. In het plan van het Gemeentemuseum gaat het weer vooral om toeristen van buiten de stad. Wij willen iets dat voor de hele stad van betekenis is. Den Haag heeft geen Balie of Arminius (debatcentra in Amsterdam en Rotterdam, red). Zo’n plek hebben wij ook nodig. Daarnaast zou er ook een museale functie kunnen zijn, maar dan eerder wisselende projecten dan één vaste inrichting zoals met Escher het geval zou zijn.” Platform Stad wijdt op 8 mei een ‘expert meeting’ aan de toekomst van het ambassadegebouw.
Hoe het verdergaat met de voormalige ambassade hangt af van het nieuwe college van B en W. Aangezien dat kampt met financiële tegenvallers en bovendien op het gebied van cultuur eerst moet bepalen hoe het verder moet met de bouw van het cultuurcomplex OCC, is niet meteen een besluit over een nieuw Eschermuseum te verwachten. Frits Huffnagel, oud-wethouder en opsteller van het VVD-verkiezingsprogramma, relativeert de financiële en andere obstakels. “Als je met het Eschermuseum 200.000 bezoekers per jaar trekt, verdien je toch ook geld? En het Gemeentemuseum zegt 5000 vierkante meter nodig te hebben. Als dat niet kan, dan doe je het met wat minder.”
