Heruitgave Mussenlust: Ode aan brutale rakker
De mus inspireert velen. In de uitgave ‘Mussenlust’ zijn 50 gedichten van toonaangevende dichters en 150 tekeningen van Peter Vos bijeengebracht. ‘De mus verdient een standbeeld, gehakt in woorden.’
‘Een diep besef van schuld overviel me toen ik rond dat levenloze lijfje een druk tjilpende mus heen en weer zag hippen. Kennelijk zijn partner,” vertelde ‘mussenman’ Peter Müller bij de presentatie van het boek Mussenlust, zaterdag in het Literatuurmuseum. De Haagse ‘gelegenheidsuitgever’ had even daarvóór schuld bekend door een jeugdzonde op te biechten: hij had met een luchtbuks met dodelijke precisie aangelegd en gevuurd. Op een mus. Morsdood.
De bibliofiele uitgave Mussenlust is een herziene en uitgebreide versie van een uitgave uit 2004. De tekeningen van Peter Vos (1935-2010) vormen de hoofdmoot. Zijn mussen zijn beroemd. Vos werd een nationale beroemdheid dankzij zijn ‘Beestenkwartet’ (1970) en ‘Sprookjes van de Lage landen’ (1972-1974). De jaszakken van Vos waren altijd gevuld met potloden en schetsboekjes. Hij kón niet anders dan tekenen.
‘Dichten is liegen op een hoger plan, van een mus een zwaluw maken,’ zo schreef Remco Campert in 1950. ‘Mocht’ie willen, die zwaluw,’ corrigeert Jean-Pierre Geelen de beroemde Vijftiger in zijn prachtige voorwoord bij Mussenlust.
Mussen moet je leren zien. Het heeft minstens de eerste tien jaar van mijn leven gekost. Dan bedoel ik: Zien, echt zien.
‘De mus heeft het helemaal niet nodig om te worden opgetild tot zwaluwhoogte. Campert loog dan ook,’ gaat de in Den Haag woonachtige journalist en vrijetijdsvogelaar voort. En ook hij tapt uit zijn jeugdherinneringen.
‘Mussen moet je leren zien. Het heeft minstens de eerste tien jaar van mijn leven gekost. Dan bedoel ik: Zien, echt zien. Hij zat aan mijn voeten, onder de tuinstoel. Zondagmorgen in het lome zomerlicht, want in de jaren zeventig scheen altíjd de zon. Het gezin zat bijeen in de achtertuin van het slaapdorp, de mussen stopten je er onder met een dekentje van geluid. Moeder had iets voor bij de koffie gehaald, de mussen wisten hoe laat het was. Ze hipten met twintig, dertig om ons heen.’
Mussen zijn net mensen
De mus. Een brutale rakker in een schitterkleed van bruin. “Mussen zijn net mensen,” zegt uitgever Müller. Het beestje is een ‘cultuurvolger’: daar waar de mens opduikt is de mus nooit ver weg. In het kielzog van de mens heeft de mus de wereld aan zijn pootjes gevonden.
In Nederland laat hij zich praktisch overal zien, met gemak, zelfs tussen stoelen en tafels op drukbezochte horecaterrassen in de stad. Maar het is wel veel minder het geval dan vroeger, door een voortdurend teruglopende stand van deze vogelfamilie.
De beroemdste ‘Passer domesticus’ van Nederland? Dat is, na Erasmus wellicht, zeker de ‘Dominomus’. In 2005 vond het diertje een gewelddadige dood in Leeuwarden nadat het even daarvoor 23.000 dominostenen schijnbaar achteloos tegen de vlakte had gegooid. De Dominomus is opgezet te zien in het Natuurhistorisch Museum in Rotterdam.
‘Wat dit boek tot een kleinood maakt,’ schrijft Geelen, ‘is onder meer de uitvoering. Verschillende papiersoorten zijn gekozen voor de veelal niet eerder gepubliceerde tekeningen van Vos. Hij tekende in drie fasen: eerst niet-ingekleurde pentekeningen, dan een eerste streek aquarel, daarna de definitieve aquarelletjes.
Peter Müller en Jean-Pierre Geelen: ‘Mussenlust’
Door de verschillende papiersoorten (een soort overtrekpapier) liggen die drie versies exact over elkaar. Zo zie je dus zowel de drie tussenstadia als het eindresultaat. De tekeningen zijn overigens op ware grootte afgedrukt: het boek heeft exact het formaat gekregen van de schetsvellen van Vos.’
Tekeningen in Mussenlust
De tekeningen van Vos zijn omgeven met mussengedichten, geregeld vederlicht van toon. Er zijn mussenmonumentjes van Bernlef, Eijkelboom, Gerlach, Hanlo en Gezelle plus elf nieuwe, die speciaal voor dit boekwerk werden geschreven, onder meer door Ingmar Heytze, Esther Jansma en Koos Meinderts. Een must voor vogelaar, boekenfanaat en liefhebbers van tekenkunst. Hoe dan ook veel mooier dan die dooie mus daar in Rotterdam. Een prachtboek.
Peter Müller en Jean-Pierre Geelen, ‘Mussenlust’ (uitgeverijmüller), prijs: € 29,95.
