300 miniatuurboekjes bij Meermanno

Boekjes zo klein dat ze ‘in je handpalm of zelfs op je vingertop passen’.

Door

 Door Naomi Defoer

Een internationale wedstrijd voor boekbinders om een miniatuurboekje te maken, leidde tot de tentoonstelling ‘Xtra small’ in Museum Meermanno. Conservator Rickey Tax kan er enthousiast over vertellen: “Wereldwijd namen ruim honderdvijftig mensen deel aan de wedstrijd. Ze kwamen uit Europa, Japan, China, de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Geert Mak stelde de tekst ‘The Island’ ter beschikking, Max Kisman maakte er mooie illustraties bij en uitgeverij De Buitenkant maakte de drukvellen. Het leuke is dat we van een aantal deelnemers al akkoord hebben gekregen om hun boekje in Museum Meermanno te houden.” Alle deelnemers moesten te werk gaan volgends de Bondy-norm, dat wil zeggen dat een boekje maximaal 76,2 mm hoog, breed en dik mag zijn.

Naast de nieuwe boekjes van de wedstrijd beschikt Museum Meermanno over een uitgebreide collectie boeken en miniatuurboekjes. “De collectie wordt al vanaf 1960 opgebouwd. Daarom kunnen wij nu een thematisch overzicht van het miniatuurboekje door de eeuwen heen laten zien,” aldus Tax.

Het oudste boekje is een miniatuurkleitablet uit 1800 vóór Christus. Maar dat heeft volgens Tax net zoveel recht om deel uit te maken van de collectie als de andere boekjes. “Dat kleitablet staat in de bibliotheek omdat er een cassette omheen zit die de vorm van een boekje heeft en daarbij is het natuurlijk een tekstje. Het gaat om een leenovereenkomst tussen een boer en zijn klant. We kunnen het dateren, omdat het geschreven is in het jaar dat een Soemerische koning een brug liet bouwen en dat was geloof ik in 1831 vóór Christus.”

Miniatuurbibliotheek

Sinds 2012 is de collectie van Meermanno aangevuld met de Bibliotheca Thurkowiana Minor, een miniatuurbibliotheek van oud-uitgever Guus Thurkow (1942-2011) met ruim vijftienhonderd miniatuurboekjes. Een bijzonder geschenk met ook een aantal unieke exemplaren. Deze boekjes zijn met de hand geschreven of gedrukt. Eén boekje is volgens de conservator echt een wondertje. “Het ‘Bloemenhofje’ uit 1673. Een prachtig boekje dat je op je duimnagel kan leggen en nog kan lezen ook.”
In de miniatuurbibliotheek vind je bijvoorbeeld boekjes over typografie, bloemen, koken, muziek en literatuur, kinderboekjes, Amerikaanse boekjes en boekjes uit Oost-Europa. Ook is er een geheime sectie met erotica, boekjes die goed zijn verstopt en alleen op woensdagmiddag, als de conservator de miniatuurbibliotheek opent, te zien zijn. Maar volgens Tax moet je daar vooral niet te veel van verwachten. “Echt schunnig is het niet meer, als je het vergelijkt met deze tijd. Hooguit een afbeelding van een blote vrouw.” Wat de tentoonstelling ‘Xtra small’ vooral bijzonder maakt, is volgens Rickey Tax de diversiteit: “Eén boekje kan zo veel verschillende vormen kan aannemen. Elke binder geeft er zijn eigen interpretatie aan. Volkomen uit het lood geslagen waanzinnige banden die in eerste instantie niks meer met de tekst in het boekje te maken lijken te hebben. Dat is juist aantrekkelijk. Dat men met één tekst zo veel kanten op kan.” Miniboekjes maken is volgens de conservator een proeve van bekwaamheid: “Dat is het historisch altijd geweest. Mensen kunnen laten zien waartoe zij technisch in staat zijn en dat is soms van een duizelingwekkend niveau.”

‘Xtra small, miniatuurboekjes’, t/m 7 januari 2018, Museum Meermanno. Meer informatie: www.meermanno.nl

| Foto’s: Frank Jansen

Bekijk meer van