Hoe blijven Haagse kunstinstellingen zichtbaar in coronatijd?
Hoe blijven kunstinstellingen in Den Haag in de coronaperiode zichtbaar bij hun publiek? In de eerste aflevering van een tweeluik: podiumkunsten en het Filmhuis.
1 Residentie Orkest: Facetimen met orkestleden
Het Residentie Orkest (RO) is aan het puzzelen. Normaal zitten de musici zo’n dertig centimeter van elkaar, maar straks? “Enerzijds ‘o jee’, anderzijds nodigt het uit tot creativiteit,” vindt algemeen en artistiek directeur Sven Arne Tepl. “Misschien kunnen we nog maar tweehonderd bezoekers ontvangen en die moeten zich veilig kunnen voelen.”
Momenteel deelt het orkest korte video’s van telkens één à twee musici online. Tepl: “Van het Rotterdams Philharmonisch is een Negende van Beethoven viraal gegaan waarvan alle orkestleden hun partij thuis hebben ingespeeld. Wij hebben er als stadsorkest van Den Haag voor gekozen eerst te kijken wat we nu voor de mensen kunnen terugdoen. Musici bellen wekelijks vanuit hun woonkamer onze passepartout-houders via Facetime. Dat wordt zeer op prijs gesteld. Ze spelen dan bijvoorbeeld een deel uit een Bachsuite, en volgende week weer iets. Voor kinderen spelen musici in pyjama met hun favoriete knuffel slaapliedjes. Voor onze leerorkesten The Residents werken we aan een meespeelversie van een Turks lied.”
Een still uit een korte onlinevideovan het Residentie Orkest. (PR)
Offline haakt het Residentie Orkest veelvuldig aan op bestaande initiatieven. “Zo spelen we kleine concertjes in het openbaar, onder andere tijdens de bezorging van maaltijden in tehuizen in Transvaal. Ook hebben thuiszorgorganisaties ons benaderd om via iPads muziek beschikbaar te stellen aan ouderen. Bijna alle tachtig musici zijn op een of andere manier aangesloten,” zegt Tepl tevreden. “Mensen zijn ontroerd dat we aan ze denken, maar dat is voor ons vanzelfsprekend!”
Freelancers kan het orkest voor de nu afgelaste concerten nog betalen. “Daar moeten we tonnen reserves voor aanspreken, maar het gaat ook om solidariteit. Gelukkig geeft de overheid ons enige ademruimte. Nog voordat we ze vroegen om steun, informeerden mensen hoe ze ons konden helpen en bijvoorbeeld hun kaartje konden doneren.”
2 Filmhuis: mooi alternatief voor Netflix
Filmhuis Den Haag is dicht, maar vertoont online films via Picl.nl. “Dat is een platform voor filmtheaters met zowel actuele films als films die al hebben gedraaid,” vertelt Josien Buijs, hoofd marketing, communicatie en kennisoverdracht.
“We zijn daar de vijf jaar dat ze bestaan al bij aangesloten. Eerst was het een mooie manier om bezoekers die geen gelegenheid hadden zelf naar het theater te komen toch warm te houden; nu is het heel fijn dit platform in te kunnen zetten. Het werkt zo dat de klant een film kiest én welk theater hij ermee wil steunen. Er gaat dus een vergoeding naar Picl zelf, naar de distributeur en naar het theater naar keuze. Je kijkt de film vervolgens op je computer, je telefoon of je smart-tv.”
Het Filmhuis biedt de Franse feelgoodfilm ‘Hors Normes aan via Picl.nl. (PR)
Ieder filmtheater maakt zelf een filmselectie, samen met Picl. Buijs: “Bij ons werd bijvoorbeeld ook een selectie vertoond van festival Movies That Matter, dat niet kon doorgaan. Het loopt hartstikke goed, een substantieel deel van onze bezoekers weet Picl te vinden. De inkomsten zijn niet te vergelijken met normaal, maar het publiek blijft aangehaakt. Zo zie je dat er naast Netflix en NPO heel mooie en leuke andere initiatieven zijn.”
Moeilijker is het bieden van beleving, dat wat een bezoek aan het Filmhuis extra de moeite waard maakt, zoals bij een nagesprek. “Programmeurs geven wel mini-inleidingen op onze socialmediakanalen,” zegt Josien Buijs. “En we onderzoeken of we onze reeks met Lidewijde Paris, oprichter van de Leesambassade, online kunnen voortzetten. Lidewijde neemt de kijker mee in hoe je een film als een boek leest; wat zijn de literaire elementen erin? Zo kunnen we toch wat extra’s meegeven.”
Mensen zijn ontroerd dat we aan ze denken, maar dat is voor ons vanzelfsprekend.
3 Nederlands Dans Theater: dansen op anderhalve meter afstand
Liefhebbers van het Nederlands Dans Theater (NDT) komen nog aardig aan hun trekken. Vrienden en sponsoren krijgen geregeld nieuwsbrieven en wekelijks plaatst het gezelschap balletregistratie online, tot nu toe van Edward Clug, León & Lightfoot, Hans van Manen, Crystal Pite en Marco Goecke. “Daar hebben we dan voor een week de rechten voor,” legt zakelijk directeur Willemijn Maas uit. “Daarnaast hebben onze dansers samen een thuisisolatie-estafette gemaakt en is er een live-performance geweest van Switch Streams, waarvoor de dansers op eigen initiatief stukken hebben gechoreografeerd.”
Vooralsnog zijn alle registraties gratis te bekijken. “We zijn wat huiverig geweest om werk achter een betaalmuur te plaatsen, maar de meeste zijn dan ook bestaande balletten uit ons oeuvre. Als we nieuwe stukken gaan maken en de situatie duurt langer, dan zijn mensen waarschijnlijk echt wel bereid daar iets voor te betalen.”
Beeld uit de live-performance van ‘Switch Streams’. (Mikaela Kelly)
Het NDT was een van de initiatiefnemers voor een hulpverzoek aan cultuurminister Van Engelshoven (D66). En dat is nodig, zegt Maas.
“We lopen anderhalf miljoen aan inkomsten mis in drie maanden tijd, hoe houden we dan het hoofd boven water? Tournees in het buitenland, normaal zo’n zeventig voorstellingen per jaar, zullen we voorlopig nog niet kunnen uitvoeren. We hebben vijfendertig tot veertig procent eigen inkomsten, als dat langere tijd wegvalt, hebben we een groot probleem. We werken aan een protocol voor als we weer zouden mogen repeteren, maar dat is natuurlijk nog iets heel anders dan een voorstelling.”
“Het Nationale Ballet heeft becijferd dat ze maar driehonderd van hun zestienhonderd stoelen kunnen vullen. Dan is het gewoon niet rendabel om voorstellingen te geven, plus: wat doet het met de beleving? En wat kun je nog doen als je dansers anderhalve meter afstand tot elkaar moeten houden? Er zijn een paar dansers die samenwonen, misschien dat die dan met elkaar kunnen dansen. Zo brainstormen we ons suf voor nu en straks. Als er tot september niets mag, zijn onze dansers te lang eruit. We moeten ze fysiek en mentaal gezond houden.”
4 Het Nationale Theater: speelt altijd!
Voor Het Nationale Theater (HNT) kon de coronacrisis niet op een ongelukkiger moment komen. “We hadden alles klaar voor theatermarathon ‘Trojan Wars’, iedereen stond geschminkt op het podium en in de foyer wachtten tweehonderd jongeren, toen ik moest aankondigen: het kan niet meer,” schetst directeur theater Cees Debets. “Ook de vijf uur durende ‘Leedvermaaktrilogie’ met livemuziek van Asko | Schönberg kon niet doorgaan.”
Bij de pakken neerzitten doet HNT niet. “Onze afdeling educatie maakt video’s voor scholen. Enkele jongeren werken via ons mee aan een internationaal project, de ‘Corona Virus Time Capsule’. Er komen online-versies van herdenkingsproject ‘De laatste getuigen’ en voor jongeren van Theater na de Dam. Ook hebben we een tafelkleed ontworpen dat uitnodigt zelf thuis de generatiedialoog over vrijheid te voeren. En we zijn direct betrokken bij het Decamerone-project van Internationaal Theater Amsterdam.”
HNT hoopt snel weer stukken als ‘The Nation’ te kunnen spelen, al is het maar voor één man publiek. (Sanne Peper)
De komende periode lanceert HNT het project ‘Het Nationale Theater speelt altijd’. “Omdat we een eigen ensemble hebben, willen we zo snel als het weer mag onze huizen – binnen de regels – opengooien om vanuit de intimiteit van de ontmoeting de relatie met het publiek te herstellen. Een bijna onmogelijke opdracht, maar we zien de uitdaging iets te maken binnen wat wél kan, al is het maar met één man publiek. Het theater is een plek waar je samenkomt.”
We moeten juist in deze tijd dromen, de sprookjes in leven houden.
5 De Dutch Don’t Dance Division: dans kijken vanaf het balkon
Al tien dagen na de lockdown bracht De Dutch Don’t Dance Division (DDDDD) een korte dansfilm uit op de muziek ‘The Deer’s Cry’ van Arvo Pärt. Elke danser filmde zichzelf op een eigen locatie. Daarna volgden ‘De Dansketting’, een film met dansers van alle leeftijden, ’Tipsy’ met Percossa, en zond het gezelschap in delen de eerdere voorstelling ‘Last Seven Words’ met Matangi Quartet uit.
“Maar we gaan ook het land in,” zegt Rinus Sprong, samen met Thom Stuart artistiek leider. “In Delft, Schiedam en hier in Laak brengen we live een pas-de-deux uit het ‘Zwanenmeer’ voor ouderen. We moeten juist in deze tijd dromen, de sprookjes in leven houden. Mensen krijgen er tranen van in de ogen. Einstein Design heeft een aangepast buitentoneel met balletvloer voor ons gemaakt van vier bij zes meter. Ik houd een inleidend praatje en dan dansen de dansers. De bewoners van die tehuizen kijken vanaf de balkons. We hebben natuurlijk veel ervaring met dansen in het water, op het strand enzovoorts.”
DDDDD brengt live een pas-de-deux uit het Zwanenmeer op locatie. (PR)
Ook dat jaarlijkse dansen op het strand in Solo’s @ the Sea kan niet doorgaan. Na de overname van gastheer Strandtent De Fuut had De Dutch Don’t Dance Division nieuwe locaties gevonden, maar nu filmen de dansers elk hun eigen choreografie thuis. “Het wordt Solo’s @ the Quarantine.”
Financieel blijft het moeilijk, vindt Sprong. “Bij ‘The Deer’s Cry’ hebben we een doneerbutton geplaatst, daar kwam in korte tijd 6800 euro op binnen en veel mensen zijn supporter van ons geworden. Met die bedragen winnen we de oorlog niet, maar we hebben wel goede video-editsoftware kunnen kopen en we kunnen de dansers wat extra geven. Die krijgen nu geen eetgeld zoals op tournee. Je moet creatief blijven, anders word je depressief.”
De kunstredactie van Den Haag Centraal (DHC) biedt u dit volledige artikel uit de krant van 23 april 2020 gratis aan. Het tweede deel in deze serie leest u vanaf 7 mei exclusief in de krant. Heeft u interesse? Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.
