DHC-Podcast: Onderlinge relaties essentieel in formatie
Voorspelbaarheid kan de sleutel zijn in een formatie, evenals de mimiek van je gesprekspartner. Opletten geblazen, dus. Maar misschien wel het belangrijkst: de relaties tussen de politici. “Je moet elkaar kunnen vertrouwen.”
Dat je na de verkiezingen een coalitie moet smeden met andere politieke partijen, moet eigenlijk altijd in het achterhoofd van een politicus zitten, volgens oud-wethouder Karsten Klein (CDA). Dit geldt zowel voor de periode voorafgaand aan de verkiezingen, als tijdens de campagne. “Het is niet handig om elkaar voor rotte vis gaan uitmaken, of hele onmogelijke dingen te gaan vragen of zeggen,” zegt hij in aflevering 8 van ‘Wegwijs in het IJspaleis’. “Anders moet je daar later op terugkomen of het goed gaan maken. Je moet de verschillen inhoudelijk groot maken, zodat mensen weten waar ze op moeten stemmen, maar je moet geen persoonlijke vetes creëren. Dan moet je later gaan puinruimen.”
In de podcast gaat het om de vraag: hoe werkt formeren en waarom duurt het nu zo lang? Aan goede onderlinge relaties en vertrouwen schort het nu juist in het stadhuis. Daarom mislukte de formatie deze week opnieuw. “Er zijn heel wat verzuurde relaties,” bevestigt oud-raadslid Elias van Hees (PVV). “De afgelopen vier jaar waren krankzinnig. Dit was House of Cards-plus!” Tel daar dan nog de coronacrisis bovenop, waardoor in persoonlijke relaties investeren niet mogelijk was.
Naast de verzuurde relaties heeft bijna iedereen zich diep ingegraven in het IJspaleis. Van Hees: “Alle blokkades geven weer risico op gezichtsverlies. Men verkoopt de huid duur.” Maar soms geeft het wel duidelijkheid, meent hij. “Je moet altijd met elkaar willen samenwerken. Maar als ik morgen ergens ga besturen zou het voor mij ook ver van mijn bed show zijn om met GroenLinks of de FvD te gaan besturen. Dat zou ik in de campagne ook zeggen.”
Nieuwe partijen
Vertrouwen in de formatie komt ook doordat je weet wat je aan een ander hebt. Klein: “Je kan verschillen op punten, maar je weet dat je eruit kan komen. Die voorspelbaarheid kan een grote rol spelen.” Bij nieuwe partijen is er nog wat onzekerheid. “Je weet het gewoon niet, bijvoorbeeld bij Denk of de Partij voor de Dieren.”
Een partij kan ook veranderen door een formatie of het stuklopen van een college. Van Hees was in 2011 landelijk medewerker van de PVV en zag van dichtbij hoe de gedoogconstructie van Rutte I met CDA en VVD stukliep. “De beweging ging heel snel. Vierentwintig zetels in 2010, dat gaf enorme druk. Er werd zoveel bezuinigd in die tijd en dat ging niet. Iedereen wilde iets anders. Daarbij kwam ook nog de migratie-discussie.”
Na de breuk, was de partij nooit meer dezelfde. Van Hees: “In die tijd werd wel duidelijk wie er over de lijst ging en daarna is er nooit meer veel nieuwe aanwas geweest of echt een groot succes. Het is moeilijk om groot te blijven als nieuwe partij.” Klein bevestigt: “Besturen kan ook pijn doen.”
Luister nu de hele aflevering ‘Het is moeilijk in het IJspaleis’ waarin Karsten Klein vertelt over de drie formaties die hij deed in Den Haag en beide heren oplossingen aandragen voor de huidige vastgelopen formatie.
