Wethouders misleidden raad met kosten Amare (video)

De onafhankelijke Rekenkamer rapporteerde vrijdag, na een jaren durend onderzoek, waarbij ze vaak door de staf van beide wethouders is tegengewerkt. Het instituut kan daarom nog altijd niet garanderen dat het werkelijk alle relevante stukken heeft gezien.

De kosten zijn, aldus de Rekenkamer, ‘steeds lager voorgesteld dan ze in werkelijkheid waren’. En daarmee is de raad ‘onjuist geïnformeerd’. In 2014 stelde de raad 177,4 miljoen euro beschikbaar voor het complex op het Spuiplein, dat onderdak gaat bieden aan het Koninklijk Conservatorium, het Residentie Orkest en het Nederlands Danstheater. Zonder dat de raad dat wist werd telkens geld uit andere potjes gehaald.

Hoog oplopend conflict over Amare

Desalniettemin liep de bouw in 2017/2018 vast door een hoog oplopend conflict tussen de gemeente en de bouwcombinatie Cadanz. Wethouder Revis, die het stokje in 2018 overnam van Wijsmuller, gooide het op een akkoordje met de bouwers door extra geld beschikbaar te stellen. ‘Ook na het verhogen van het investeringskrediet in 2018 tot € 210,9 mln. zijn er nog kosten voor het complex die buiten het zicht van de gemeenteraad zijn gehouden’, stelt de Rekenkamer vast. De speurders telden alles op en komen nu uit op een rekening van 223,3 miljoen euro.

Oud-wethouder Joris Wijsmuller. Foto: DHC/Winish Chedi

Er ging veel meer mis. De Rekenkamer constateert dat de gemeente als opdrachtgever opereerde op een wijze die niet te verenigen is met het soort bouwcontract dat is afgesloten. Dat gaat namelijk uit van het principe dat ontwerp, bouw en onderhoud geheel bij de bouwcombinatie en haar architecten liggen voor een vaste prijs. Tussentijds nieuwe eisen stellen kan niet, maar gebeurde toch.

Het rapport: ‘Tijdens het ontwerpproces (…) heeft het gemeentebestuur aan de culturele instellingen die zich in het OCC (Amare, red.) gaan vestigen, echter ruimte gegeven om nieuwe eisen in te brengen. De opdracht voor de aannemer werd daarmee veranderd, waardoor de kosten stegen’.

Kosten conservatorium

Verder is het moeilijk om zicht te krijgen op de jaarlijkse kosten en inkomsten van het gebouw. Zo is onduidelijk wat de gemeente bijdraagt een de kosten van de huisvesting van het conservatorium. Officieel is dat negen ton, een gevolg van een eerdere afspraak over de huursom die niet meer opengebroken kon worden. Maar in feite is het meer. Er rolde ook een ‘voordeel’ uit de boeken. De Rekenkamer concludeert dat er meer geld wordt uitgetrokken voor de afschrijving van het gebouw dan echt nodig is. Gemiddeld is dat 3,92 miljoen euro per jaar.

Oud-wethouder Boudewijn Revis. | Foto: DHC

De Rekenkamer komt met een reeks aanbevelingen. Er moeten duidelijke regels komen voor ‘het afleggen van verantwoording over het gevoerde bestuur’ en over ‘de informatieplicht’ van het college van B en W. Daarnaast stelt zij min of meer dat de ‘geïntegreerde’ vorm van het bouwcontract eigenlijk niet geschikt is voor een gecompliceerde gemeentelijke opdracht.

B en W wijzen kern kritiek af

B en W wijzen het hoofdpunt van de kritiek – het verhullen van de werkelijke kosten – af. ‘De Rekenkamer presenteert een optelling van kosten die naar het oordeel van het college niet juist is. De betreffende kosten zijn wel gemaakt, maar als onderdeel van andere projecten,’ aldus wethouder Anne Mulder (VVD), die nu over het dossier-Amare gaat.

Hij doelt onder meer op de woontorens die rond het cultuurgebouw komen te staan. Maar Mulder geeft wel toe dat er ‘concrete leerpunten’ zijn, zoals het ‘verbeteren van de overzichtelijkheid’. Ook zal bij nieuw projecten beter worden gekeken naar contractvorm. Voorzitter Manus Twisk van de Haagse Rekenkamer noemt de reactie van B en W ‘een gemiste kans’ omdat het hoofdprobleem – het onvoldoende informeren van de raad – niet erkend  wordt. En daarom is er ook geen zicht op een oplossing.

Impressie van Amare.

Andere betrokkenen reageren aanzienlijk minder laconiek dan B en W. De actiegroep SOS Den Haag stelt dat ‘een strafrechtelijk onderzoek onontkoombaar’ is. “Bij het bouwproject is willens en wetens gelogen en heeft misleiding plaatsgevonden. Hier is sprake van opzettelijke fraude”, zegt Joop ten Velden. En ook Peter Drijver vindt dat. “Dit is een zaak voor justitie. Wisselen van wethouders, het voor de bus gooien van een topambtenaar en nu ‘leren van dit project’ zoals de wethouder zegt, blijven pogingen om de boel onder de pet te houden. Die cultuur moet echt doorbroken worden.”

Politieke reacties: Doodzonde

Vooral de oppositiepartijen in de raad reageren fel op het rapport van de Rekenkamer. Hart voor Den Haag/Groep de Mos eist een harde aanpak van Wijsmuller en Revis. Door een ‘raadsenquête’ te beginnen, zouden de twee voormalige wethouders onder ede kunnen worden gehoord. Raadslid Arjen Dubbelaar: “Dit is een grof politiek schandaal: een doodzonde (het onjuist informeren van de raad, red.). De stad is vanaf het begin keihard bedrogen en ook voor tientallen jaren opgezadeld met miljoenen tekorten om het cultuurcomplex er doorheen te drukken.”

Ook de SP wil een raadsenquête. Fractievoorzitter Leslie Arp: “Wij hopen dat ook andere partijen die zich eerder voor een raadsenquête hebben uitgesproken -waaronder de Haagse Stadspartij – voet bij stuk houden. Aangezien Haagse belastingbetaler nog jarenlang moet bloeden voor dit rampenproject, moet de onderste steen boven.”

‘Woede en razernij’

Fractievoorzitter Pieter Grinwis van de ChristenUnie noemt het rapport ‘steengoed’. Hij zegt ‘woedend’ te zijn op Wijsmuller en ‘razernij’ te voelen opkomen jegens Revis. “Het college en de raad zijn willens en wetens een financieel kostbare fuik ingezwommen, waar we van tevoren van konden weten dat we hier nooit meer uit zouden komen als gemeente.” Grinwis vindt dat het college niet moet tegenstribbelen, maar keihard aan de slag moet met de aanbevelingen.

“Amare ziet er niet alleen uit als een mausoleum, het is ook echt een kast vol lijken,” zegt Robert Barker, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren. “Het stadsbestuur liegt de raad voor over hoe gemeenschapsgeld wordt besteed. Het college dwarsboomt zo de democratie.”

HSP veel minder kritisch

De Haagse Stadspartij is aanzienlijk minder kritisch. Raadslid Peter Bos zegt zelfs de visie van B en W te delen over de optelling van de kosten. De achtergrond hiervan is dat HSP-wethouder Joris Wijsmuller vier jaar verantwoordelijk is geweest voor de bouw van Amare. “De Rekenkamer heeft een pittig rapport uitgebracht, maar komt ook met goede verbeterpunten, waar we ons voordeel mee kunnen doen,” aldus Bos.

Collegepartij GroenLinks wil meer inzicht in en toezicht op grote projecten. Raadslid Mariëlle Vavier: “De Raad heeft onvoldoende zicht op grote projecten. Dat zien we niet alleen bij Amare maar ook bij een aantal andere grote projecten. Dat moet nu echt veranderen.”

Hieronder een filmpje van de Haagse Rekenkamer over het Amare-rapport.

Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop op donderdag de krant DHC. Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.