Gastcolumn Jan Pronk: Haags potje schaken
Oud-VVD raadslid en bestuurskundige Jan Pronk schrijft een gastcolumn voor de DHC-podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de formatie. Deze week: Hoe D66 een sterk strategisch spel speelt en de VVD schaakmat zet.
Vier weken na de verkiezingen is duidelijk geworden wat we eigenlijk al konden voorspellen: de poging van Hart voor Den Haag (HvDH) om een college te vormen, is mislukt. De gespreksverslagen van de informateurs met de verschillende partijleiders geven een interessant inkijkje in de volgende stappen. Zo geven zeven partijen in de raad aan een voorkeur te hebben voor een links en progressief college. Van SP, HSP, GroenLinks, Denk, Partij voor de Dieren en PvdA is dat geen verrassing. Dat D66 dit ook wil, is dat wel.
Wie het gespreksverslag met Van Asten goed leest, valt het volgende op: hij heeft een voorkeur voor een links-progressieve coalitie, maar laat een precieze invulling met welke partijen achterwege. Wel geeft hij inhoudelijk richting: verhoging van de ozb en de afvalstoffenheffing is nodig voor een sluitende begroting. Verduurzaming noemt hij als eerste. Wie de partijleider van D66 de afgelopen jaren in zijn wethouderschap heeft gevolgd, weet wat dit betekent: nog minder ruimte voor de auto en meer ruimte voor lopers, fietsers en het ov. Groei van de stad, noemt hij ook. Een gesprek over matiging van die groei was voor D66 de afgelopen jaren een brug te ver.
De VVD staat erbij en kijkt ernaar
De sprong naar acht zetels geeft D66 het vertrouwen nu stevige inhoudelijke piketpalen te slaan. Van Asten speelt daarin een sterk en strategisch spel. Vóór de verkiezingen al sloot hij HvDH uit. Naar nu blijkt een succesvolle zet. Partijleider Mulder van de VVD schreef een brief met een stevig pleidooi voor samenwerking met de lokalo’s, maar dat veranderde niets. De VVD staat erbij en kijkt ernaar. Wetende dat D66 twee opties heeft: over links of verder met (een variant op) het huidige college.
Terug naar de inhoudelijke piketpalen: de VVD wil de groei van de stad wél op de agenda, ruimte voor de auto en lage(re) lasten. Bovendien wil de VVD graag meebesturen. Die twee gaan deze keer alleen niet samen. Willen de liberalen meedoen, dan zullen ze moeten inschikken op inhoud. Van Asten kan immers ook over links. Met De Mos van het schaakbord geveegd en de Haagse VVD vooralsnog schaakmat kroont Van Asten zich voorlopig tot lentekoning van het schaakspel.
De vraag is of de degelijke D66-bestuurder het aandurft om met vijf of zes andere partijen een avontuurlijk links college te vormen. Deelname van Denk en eenpitters SP en HSP tezamen lijkt daarin niet reëel, dus zonder het CDA van partijleider Bredemeijer is deze variant lastiger. In het Haagse hoor je vaak de grap dat Bredemeijer werkelijk alles in de uitverkoop zal doen om nog een rondje te mogen besturen. Maar over links zal het CDA inhoudelijk veel pijn doen. Durft Bredemeijer deze optie te blokkeren?
Mogelijk keert voortzetting van de huidige coalitie dan terug op tafel. Dan is D66 alleen de vragende partij en is de VVD ineens hard nodig. Zo bezien is het voor D66 misschien slimmer de onderhandelingen te beginnen met onder andere het CDA en de VVD, en ze inhoudelijk door de pomp te laten gaan met de dreiging van een links alternatief boven de partijen.
Deze column is geschreven door Jan Pronk, bestuurskundige en voormalig raadslid van de VVD. Hij doet dit in het kader van de podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen. Luister nu aflevering 4: ‘De fata morgana van de jeugdzorg’, waarin we deze column bespreken.
