Gastcolumn Jan Pronk, afzwaaiend raadslid: Pluche of principes?
Oud-VVD raadslid en bestuurskundige Jan Pronk schrijft een gastcolumn voor de DHC-podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de formatie. Deze week: wie heeft de sleutels van de stad in handen?
Winnen en toch niet meedoen: wordt dit de meest opzienbarende formatie in de geschiedenis van Den Haag? Hart voor Den Haag/Groep de Mos bleef bij de verkiezingen de grootste partij met negen zetels. Eén zetel winst, maar toch een teleurstelling. Zelf had partijleider Richard de Mos voor de verkiezingen gezegd zeker vijftien zetels nodig te hebben om collegedeelname af te dwingen. Het strafrechtelijk onderzoek van het OM naar oud-wethouder De Mos en oud-wethouder Rachid Guernaoui loopt nog en hangt als een donderwolk boven de partij en de formatie. D66, PvdA en GroenLinks (GL) sluiten Hart voor Den Haag om deze reden uit. Dat zet het functioneren van de lokale democratie enorm onder druk.
De grootste partij mag na de verkiezingen het voortouw nemen in de formatie. De vraag is of De Mos om het lokale cordon sanitaire heen kan werken. Dit hangt af van de Haagse VVD. D66 en de VVD werden de tweede en derde partij. De wens van D66 is bekend, maar wat willen de liberalen? Ze hebben met de lokalo’s grote inhoudelijke overeenkomsten. De onderlinge samenwerking tussen de fracties is goed en de sfeer is amicaal. Ook tussen de nieuwe VVD-leider Anne Mulder en De Mos lijkt geen probleem te zijn. Toch houdt Mulder zijn kaken stijf op elkaar. De Haagse VVD heeft na de val van De Mos een voor hen prettige samenwerking moeten inruilen voor een vechtcollege met de PvdA. De leider van de Haagse sociaaldemocraten heeft vaardig een zwaar stempel weten te drukken op het beleid en heeft de koers van het stadsbestuur stevig naar links verlegd. In dit college heeft D66 de ideale positie. Politieke strijd tussen de VVD en de bondgenoten PvdA en GroenLinks leidt vaak tot compromissen die praktisch zijn overgetypt uit het partijprogramma van D66. Is dat misschien de werkelijke reden dat hun partijleider Robert van Asten De Mos uitsluit?
De vraag is wie zijn rug recht houdt
Gaat de Haagse VVD dit accepteren? De sleutel voor de formatie ligt ten dele in hun handen. In 2017 zagen we een soortgelijke blokkade van de grootste lokale partij in Rotterdam, Leefbaar Rotterdam. Dit leidde tot een regenboogcoalitie van links tot rechts om maar zonder de Leefbaren te kunnen regeren. Is de Haagse VVD bereid haar politiek-inhoudelijke bondgenoten van De Mos onder druk los te laten en weer vier jaar bezig te zijn al te progressieve idealen te bevechten? Een andere mogelijkheid is dat de VVD op haar beurt de PvdA uitsluit en de uitkomst een coalitie wordt van een krappe 23 zetels van D66, VVD, GL en het CDA, zonder Groep de Mos en zonder de PvdA, niet overhellend naar rechts of naar links: een compromis geboren uit lokale blokkades. We gaan politiek hete maanden tegemoet met de vraag wie als eerste buigt: D66 of de VVD? Het pluche lonkt en er zijn wethoudersambities genoeg, maar het is de vraag wie z’n rug recht houdt.
Deze column is geschreven door Jan Pronk, bestuurskundige en voormalig raadslid van de VVD. Hij doet dit in het kader van de podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen. Luister aflevering twee waarin Pronk te gast is.
