Gastcolumn Jan Pronk: Diskwalificatie bij de start
Oud-VVD raadslid en bestuurskundige Jan Pronk schrijft een gastcolumn voor de DHC-podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de formatie. Deze week: Hoe Hart voor Den Haag een samenwerking met de Partij voor de Dieren de nek omdraaide.
De grootste kans, misschien wel de enige kans, op deelname aan een nieuwe coalitie voor Hart voor Den Haag/Groep de Mos is dit weekend stukgelopen. De Partij voor de Dieren (PvdD) heeft laten weten geen vertrouwen te hebben in de door Hart voor Den Haag (HvDH) voorgestelde formatiepoging. Daarmee is een coalitie van HvDH, VVD, CDA, PvdD en Denk onmogelijk geworden.
Aanleiding zijn uitlatingen van informateur Gert-Jan Oplaat (VVD) over die partij. Een landelijk aangenomen wetsvoorstel van de PvdD, de Wet Dieren, noemde Oplaat een gevolg van ongebreideld jihadisme van die partij. Dierenrechtenactivisten noemt hij terroristen. Hij vergelijkt hun relatie met de PvdD met de terroristische IRA en Sinn Féin in Noord-Ierland. Hij noemt de PvdD de bovengrondse tak van de ondergrondse terroristische dierenrechtenactivisten.
Nu staat het Oplaat volledig vrij zijn mening te uiten over de PvdD. De vraag is wel of hij zijn politieke vriendin Rita Verdonk (ex-VVD, nu HvDH) een dienst bewijst door deze klus aan te nemen. Is er iemand bij HvDH die zich heeft afgevraagd of Oplaat de juiste de persoon is om de PvdD het comfort te geven met De Mos aan tafel te gaan? Heeft iemand daar gegoogeld op de combinatie ‘Oplaat’ en ‘Partij voor de Dieren’? Gezien zijn voorzitterschap van de pluimveeslachterijen in Nederland en zijn achtergrond als agrariër was daar best aanleiding toe.
Heeft iemand daar gegoogeld op de combinatie ‘Oplaat’ en ‘Partij voor de Dieren’?
Om coalitieonderhandelingen tot een succes te maken, moet je bereid zijn je te verdiepen in je gespreksgenoten. Wat drijft diegene aan de overkant van de tafel? Waar zitten de twijfels? Wat kun je doen om vertrouwen te bieden en aan een goede werkrelatie te bouwen? Het gaat om het tonen van oprechte interesse in de ander. Dat lijkt des te belangrijker voor een getuigenispartij als de PvdD, met stevige idealen, die voor het eerst in een coalitie kan stappen.
Los van de samenwerking met De Mos en co is hun afweging sowieso ingewikkeld. Principes omzetten in macht, schone handen vuil durven maken, compromissen sluiten die soms een schaduw werpen op de eigen idealen: het vraagt nogal wat lef. De inzet van het politieke kapitaal zou groot zijn, net als de risico’s: vermorzeld worden door een linkse oppositie, weggedrukt worden in een centrumrechtse coalitie, kritiek van de eigen achterban.
Principes omzetten in macht, vraagt nogal wat lef.
De kansen minstens net zo groot: het succesvol leiden van de vergroening van de stad. Een haalbare en betaalbare energietransitie tot stand brengen. En doen wat GroenLinks nog niet lukte: een gidsstad worden in verduurzamingsland. In deze variant gaat het zo ver dus niet komen vanwege deze formatieblunder van HvDH. Als je de PvdD nodig hebt, kun je niet hun verbale beul aanstellen als procesbegeleider. Dat leidt tot begrijpelijke twijfels over essentiële voorwaarden aan een formatie als vertrouwelijkheid en neutraliteit.
Tot zover de valse start van de formatie. De doorgaans briljante politicus Richard de Mos schiet zichzelf met deze actie zo stevig in de voet dat daarmee de kansen voor HvDH tot een nulpunt dalen. Dat doet de vraag rijzen hoe de besluitvorming daar verloopt. Wordt dit intern kritisch geëvalueerd? Of richt men z’n pijlen alleen op de boze buitenwereld? En: krijgt Hart voor Den Haag een herkansing of hebben zij zichzelf na een paar dagen al buitenspel gezet?
Deze column is geschreven door Jan Pronk, bestuurskundige en voormalig raadslid van de VVD. Hij doet dit in het kader van de podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen. Luister aflevering drie waarin we deze column bespreken.