Gastcolumn Jan Pronk: ‘Formeren is blokkeren’
Oud-VVD raadslid en bestuurskundige Jan Pronk schrijft een gastcolumn voor de DHC-podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de formatie. Deze week: Wie blokkeren wie en waarom je tijdens een formatie je blokkade soms strategisch beter kan opheffen.
Alle mogelijke coalitieopties lijken te stuiten op blokkades. Daarmee zijn we zes weken na de verkiezingen nog maar weinig opgeschoten. Minister van Staat en informateurveteraan Herman Tjeenk Willink muntte de fases van elimineren en faseren in de formatie: stapje voor stapje onderhandelen, waarbij je voorzichtig partijen samenbrengt en onderwerpen afloopt. Daar mogen we in de Haagse gemeentepolitiek onderhand de fase van blokkeren aan toevoegen. Tijd om de lokale barricades op een rijtje te zetten.
Uit de Haagse wandelgangen komt het nieuws dat het CDA besturen over links geen optie vindt en die boot stevig afhoudt. Daarmee lijkt het CDA zijn formatielot te verbinden aan deelname van de VVD, andere opties met de christendemocraten lijken er immers niet te zijn. Daarmee zit Bredemeijer principiëler in de wedstrijd dan vriend en vijand hadden verwacht. Niet alles blijkt acceptabel voor een plekje op het pluche.
Bredemeijer zit principiëler in de wedstrijd dan vriend en vijand hadden verwacht.
De optie om zonder het CDA over links te gaan, lijkt niet eens serieus onderzocht te worden. Deze week vinden er zogeheten clustergesprekken plaats. Informateurs gaan in gesprek met combinaties van partijen die kunnen gaan samenwerken. Ze onderzoeken daarbij blokkades, voorkeuren, prioriteiten en breekpunten en proberen de puzzel van wie met wie kan verder te leggen. Daarvoor zijn de PvdD, de HSP en de SP voorlopig niet eens uitgenodigd. Met name voor de PvdD is dit uiterst merkwaardig, gezien hun winst en constructieve opstelling tot dusverre.
Dan zijn we aanbeland bij voortzetting van de huidige coalitie van D66, VVD, CDA, GroenLinks (GL) en PvdA. De PvdA is getalsmatig niet nodig voor een meerderheid. Met de vele politieke gevechten in het college en in de coalitie tussen PvdA en VVD in het achterhoofd wil de VVD van de mogelijkheid gebruikmaken om zonder de sociaaldemocraten verder te gaan. Die wens is vrij stevig omlijnd neergelegd. Daar staat tegenover dat GroenLinks duidelijk heeft aangegeven juist niet zonder de PvdA aan tafel te willen. De vrijage van de linkse broeders en zusters op landelijk niveau heeft blijkbaar ook lokaal haar vruchten afgeworpen.
De vrijage van de linkse broeders en zusters op landelijk niveau heeft blijkbaar ook lokaal haar vruchten afgeworpen.
Met een innige omhelzing tussen het CDA en de VVD enerzijds en GroenLinks en de PvdA anderzijds en het ontbreken van nog enige resterende liefde tussen de VVD en de PvdA zijn we van blokkeren naar stagneren geëvolueerd. De formatie zit daarmee behoorlijk vast. Het is wachten op een doorbraak. Wat kunnen de informateurs van D66-huize doen om dit los te trekken? Kan D66-partijleider Van Asten een doorbraak forceren? De vraag is of hij daarvoor wel genoeg politiek gezag heeft.
Een andere mogelijkheid is dat partijen in de stagnatie juist een kans zien. Wie als eerste beweegt en zijn of haar blokkade opheft, kan dit tijdens de volgende fase van onderhandelen verzilveren op inhoud. Onder het motto ‘voor wat, hoort wat’ kan er zo veel binnengehaald worden. Als de prijs die betaald wordt maar hoog genoeg is, zijn stevig ingenomen principiële posities van politici vaak zo weer verlaten. Het maakt nieuwsgierig naar hoe de politieke lenteliefdes zich de komende weken zullen ontwikkelen.
Deze column is geschreven door Jan Pronk, bestuurskundige en voormalig raadslid van de VVD. Hij doet dit in het kader van de podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen. Luister nu aflevering 6: ‘Vol is niet vol’, waarin we deze column bespreken en al het blokkeren bespreken. Vragen of opmerkingen? Mail naar podcast@denhaagcentraal.net.
