‘Operatie Hemsterhuisbrug’: Draaibrug keert terug en kademuur wordt vernieuwd
De gietijzeren Hemsterhuisbrug uit 1885 is voor ruim een jaar weggetakeld om te worden gerestaureerd. En krijgt eindelijk de gewenste draaifunctie.
Het was een spectaculair gezicht deze vrijdag: het optakelen van de Hemsterhuisbrug met een kraan op de hoek van de Hemsterhuisstraat en de Noordwal/Veenkade. Chris Schram van rondvaartbedrijf Willemsvaart zat vooraan om de logistieke operatie te bekijken vanaf het water. “Dit is een historisch moment. Ik heb kippenvel en niet van de kou. Het gebeurt niet vaak dat een brug in oude luister wordt hersteld,” zegt Schram. Naar verwachting is de brug, die weer draaibaar wordt gemaakt, volgend jaar jaar juni of juli gereed. Dat geldt ook voor de kademuur aan de Noordwal, die wordt vervangen.
Bewoners van de Noordwal en de Veenkade hingen massaal met mobieltjes en camera’s uit het raam om ‘operatie brug’ vast te leggen. “Geweldig,” zegt een bewoner vanaf de eerste verdieping. “Je hoeft de deur niet uit voor actie.” In minder dan vijf minuten werd de gietijzeren brug uit 1885 van zijn plek gehesen en op een vrachtwagen geplaatst.
Een nauwkeurig klusje. Medewerkers van Dura Vermeer wisten de brug door middel van touwen tussen twee bomen door in de juiste positie te manoeuvreren. De brug, een rijksmonument, wordt elders grondig gerestaureerd en draaibaar gemaakt. “Je moet het zien als de verhuizing van een piano, maar dan in het groot,” vertelt Sjoerd Klompmaker, coördinator Constructies van de gemeente.
Jarenlange wens
De aanhoudende roep van onder meer rondvaartorganisaties, bewoners, Stichting Haags Industrieel Erfgoed, SOS Den Haag, maar ook vanuit de politiek heeft zijn vruchten afgeworpen. “Hierdoor is het balletje gaan rollen,” aldus Jeroen Spanjer, omgevingsmanager van de gemeente.
[Tekst gaat verder onder afbeelding.]
Foto: DHC/Anniek Molle
Zelfs het oude brugwachtershuisje keert in een nieuw jasje terug. “De brug en het vervangen van de kademuren zijn grote operaties,” zegt wethouder Hilbert Bredemeijer (CDA, buitenruimte). “De gemeente kijkt nu veel meer naar hoe werk met werk kan worden gecombineerd. Dat is echt een verschil met vroeger. Bovendien hechten we tegenwoordig meer waarde aan waterrecreatie.” Zo wordt iets verderop hard gewerkt aan de terugkeer van de gracht op het Piet Heinplein.
Instortingsgevaar
Uit veiligheidsoverwegingen was het noodzakelijk om de fundering van de kade van de Noordwal, die nog rust op houten palen, te vernieuwen.
[Tekst gaat verder onder video.]
Bredemeijer: “Als we niet ingrijpen, dreigt instortingsgevaar.” Spanjer legt uit: “Het hout is aangetast door een bacterie en is dus onstabiel.” Eerder werd er al een fietspad gelegd aan de kadekant om de druk op de fundering te verminderen, maar groot onderhoud is nu hard nodig. “Het fietspad aan de andere kant van de Noordwal blijft wel, maar fietsers zullen nu over de Veenkade moeten rijden. In principe kunnen auto’s wel over de Noordwal met uitzondering van een aantal momenten. Verkeer wordt dan omgeleid.”
Het werk vindt in twee fases plaats. Eerst wordt de fundering van de brug aangepakt en wordt gewerkt aan de kademuur van de Hemsterhuisbrug tot de helft van de Noordwal. Daarna is het stuk kademuur aan de andere kant, die loopt tot de Bibliotheekbrug, aan de beurt.
Hemsterhuisbrug open op aanvraag
De brug, die werd gemaakt door firma Enthoven, wordt elders opgeknapt en draaibaar gemaakt. “De historische kleurstelling keert terug, evenals de historische lampenkappen,” vertelt Spanjer. Het brugwachtershuisje wordt niet permanent bemand. “Alleen op aanvraag gaat de brug open,” zegt Klompmaker. Grote boten en kajuitschepen kunnen dan doorvaren naar de Bibliotheekbrug en daar hun passagiers laten uitstappen. “Veel open boten konden al wel onder de Hemsterhuisbrug door,” licht Schram toe.
Je moet het zien als de verhuizing van een piano, maar dan in het groot.
“Dat is een leuke gimmick, iedereen moet dan even buigen. Voor grotere boten is het een uitkomst dat de brug, die in de jaren tachtig werd vastgezet, weer open kan. Dat is een psychologisch dingetje. Mensen willen niet dat hele eind vanaf de Hemsterhuisbrug lopen om een ijsje te halen bij Florencia.”
“Bovendien hebben we als Den Haag nu naast de hefbrug en een ophaalbrug ook weer een draaibrug,” zegt Koos Havelaar van Stichting Haags Industrieel Erfgoed. “Dit is een uniek staaltje techniek.” Ook Peter Drijver van SOS Den Haag heeft staan genieten. “In eerste instantie wilde de gemeente de brug, die was vastgezet, vijftig centimeter verhogen. Dan werd het een soort Disneybrug, dat doe je niet met een monument.” Hij wijst erop dat de doorstroming van het water ook wordt verbeterd. “Onder de brugfundering komen pijpen die hiervoor zorgen.”
Meer informatie: https://www.youtube.com/watch?v=kepi4Q0zB5A
***
‘Brug kan weer honderd jaar mee’
“Het is prachtig dat we de karakteristieke elementen, zoals de draaibrug, kunnen bewaren en herstellen,” vindt wethouder Bredemeijer. Van oudsher draaide de Hemsterhuisbrug twee kanten op. Het draaimechanisme wordt nu zo ingesteld dat de brug één kant op draait. Ter hoogte van de Kalkoenstraat komt de aanlegplaats voor boten.
“Op een later moment, in het najaar van 2023, worden er nieuwe bankjes en bomen – lindes – op de kade geplant,” vertelt Spanjer. De huidige achttien bomen moesten onder andere wijken vanwege de kastanjebloedingsziekte. Kunstenaars gaan aan de slag met enkele stammen van de gekapte bomen.
Klompmaker: “Na deze uitgebreide renovatie kan de Hemsterhuisbrug weer honderd jaar mee,” zegt Klompmaker. Ondanks de vreugde over de terugkeer van de draaibrug valt er nog meer te wensen. “Natuurlijk moet de Hemsterhuisbrug de naam Enthovenbrug krijgen,” aldus Drijver.
Wilt u meer lezen over Haagse politiek, achtergronden en cultuur? Neem een (proef)abonnement op de onafhankelijke weekkrant Den Haag Centraal. Of koop de krant bij één van onze verkooppunten.
