Onafhankelijk onderzoek naar misstanden bij museum COMM
Een directeur die smeet met geld en zichzelf niet vergat. Een raad van toezicht die dat toedekte. Er ging veel mis bij het voormalige Museum voor Communicatie. Nu komt er een onderzoek. En omwonenden stappen naar de rechter wegens overlast van de horeca-activiteiten bij museum COMM.
Er komt een onafhankelijk onderzoek naar de dure verbouwing en andere mogelijke misstanden bij het voormalige Museum voor Communicatie, nu: museum COMM, aan de Zeestraat. Het wordt uitgevoerd door de Stichting Cultuur+Ondernemen. Dat hebben de directie en de raad van toezicht (Rvt) bekendgemaakt.
De voorzitter van de RvT, Willem Ackermans, is voorlopig teruggetreden. In een verklaring op de website van het museum schrijft directeur Adriaan Wagenaar: ‘Wij willen ruim baan maken voor de toekomst van COMM en nemen de vragen van bezoekers en andere betrokkenen naar aanleiding van de recente berichtgeving serieus. Nu is het tijd om ook terug te kijken op de transitie van het museum en vast te stellen wat goed is gegaan en wat beter had gekund. Zo kan het museum weer de positieve aandacht krijgen die het verdient.’
Bruidschat
Wagenaar is de opvolger van de omstreden directeur Tobias Walraven, die eind januari opstapte. Dat deed hij na een publicatie van onderzoeksplatform Follow The Money. Hierin werd onder meer geschetst hoe er de afgelopen jaren bij het museum met geld is gesmeten. De gebouwen zijn voor 5,8 miljoen euro verkocht aan een op Schiphol gevestigde vastgoedmaatschappij. Deze moeten nu worden teruggehuurd voor 5,5 ton per jaar.
Van het fonds (‘de bruidsschat’) dat het museum ooit meekreeg van KPN is de bodem in zicht. Er gingen lucratieve opdrachten naar drie bedrijven waarvan Walraven de hoofdaandeelhouder is. Er werd negen ton uitgegeven aan een publiciteitscampagne.
We krijgen geen subsidie, dus we moeten wel zelf zorgen voor inkomsten.
Walraven verdiende ruim meer dan de balkenendenorm, in één jaar zelfs 255.000 euro. En de raad van toezicht beloonde zichzelf met bedragen variërend van 7000 tot 10.000 euro per persoon per jaar. Het zijn allemaal zaken die in de museumwereld zeer ongebruikelijk zijn.
Onhoudbaar
Aanvankelijk kreeg Walraven nog de steun van de RvT en vooral van Ackermans. Maar al snel drong het besef door dat zijn positie onhoudbaar was geworden. In een enigszins verhullend persbericht van 23 januari stond dat hij zijn positie opgaf. Het toonde ‘dat hij het belang en de continuïteit van het museum steeds goed voor ogen houdt’.
Later volgde nog een aanvullende verklaring waarin de RvT stelt dat men nu ‘hard’ gaat werken aan de ‘governance’. Dat wil zeggen: gezonde bestuurlijke verhoudingen. Weer een maand later viel dus het besluit dat er een onafhankelijk onderzoek komt naar wat er sinds 2016 allemaal is gebeurd. Dat was het jaar waarin Walraven aantrad.
Zijn visie was dat het ongesubsidieerde museum alleen kon overleven als het naast de museale functie ging functioneren als zalencentrum. Of, zoals het op de website staat: ‘COMM is een inspirerende locatie voor een conferentie, vergadering, diner of (pers)conferentie.’
Het museum is omgevormd tot een partycentrum ten koste van de leefbaarheid van de buurt. Hoe verzin je het?
Bij de in 2017 doorgevoerde verbouwing is het museumdeel van het complex verkleind ten behoeve van ruimte voor evenementen. Zo is op de begane grond de ‘Lounge’ ingericht. Dit is een groot gebied met horeca, zitjes en een auditorium. Daarnaast zijn er nog zeven andere zalen en zaaltjes, waaronder twee monumentale ruimtes, ‘Eventzaal’ en ‘Club’, die ooit de tempel vormden van de Haagse Theosofische Vereniging. Dit geheel werd in 1916 gebouwd naar ontwerp van K.P.C. de Bazel en is 1991 toegevoegd aan het museumcomplex.
Afbouwen museumfunctie
Intern wordt gesproken over het verder afbouwen van de museumfunctie. Officieel gaat het om ‘opties voor strategische samenwerking’. Intussen is de zeer waardevolle postzegelcollectie overgedragen aan het Nationaal Archief. Met het Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum en met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed zijn gesprekken gevoerd. Deze gingen over onder meer de overdracht van de collectie, die een overzicht biedt van de hele Nederlandse post- en communicatiegeschiedenis. Een aantal museummedewerkers is al afgevloeid.
Sarah-Jane Earle, manager museale zaken bij COMM, ontkent dat het museum wordt ontmanteld. “De museumfunctie houden wij hoog in het vaandel. Er wordt inderdaad gesproken met externe partners om te komen tot een samenwerking.” Over de toegenomen horeca-activiteiten zegt zij: “We krijgen geen subsidie, dus we moeten wel zelf zorgen voor inkomsten.” Earle wenst niet in te gaan op het afvloeien van de museummedewerkers.
‘Museum Comm wordt illegaal als partycentrum gerund’
Bij COMM Museum voor Communicatie is niet alleen met geld gesmeten. Er woedt nog steeds een loopgravenoorlog met omwonenden, die zeggen dat voor de exploitatie als partycentrum nooit een vergunning is verstrekt.
Lees meerConflict
De gedeeltelijke exploitatie van COMM als zalencentrum heeft geleid tot een conflict met de gemeente en met omwonenden. Het hele vorige jaar is er touwgetrokken over de uitbreiding van de horecavergunning. De gemeente wilde die aanvankelijk niet afgeven, maar zag zich later toch gedwongen die te verstrekken omdat er een achterdeur in het bestemmingsplan zit die toch horeca mogelijk maakt.
‘Het college betreurt dit,’ schreef burgemeester Pauline Krikke de boze omwonenden op 27 december 2018. In antwoord op vragen van gemeenteraadslid Peter Bos (HSP) melden B en W dat de vergunning op 4 februari is verleend.
Bos is zeer kritisch over de gang van zaken. “Het museum is omgevormd tot een partycentrum ten koste van de leefbaarheid van de buurt. Hoe verzin je het?”
Commerciële belangen
De bezwaarmakers uit de buurt wonen in de De Ruijterstraat. Deze bevindt zich aan de achterzijde van het museumcomplex. De grote zalen van COMM grenzen aan de tuinen van de woningen aan de De Ruijterstraat. Volgens bewoner Taco ten Seldam heeft COMM alleen een vergunning voor horecafuncties die bij het museum horen en niet voor ‘zalenexploitatie’. Ook dat voor die zalen een in onbruik geraakte oude ingang aan de De Ruijterstraat opnieuw wordt gebruikt, is de omwonenden een doorn in het oog. Het zou hier gaan om een ‘niet vergunde functiewijziging’.
Ten Seldam was al een juridische procedure begonnen. Hij zal daar nu samen met andere buurtbewoners een bezwaar tegen de recent verstrekte horecavergunning aan toevoegen, zegt hij. “COMM trekt zich met of zonder vergunning niets aan van de woonomgeving waarin het zich bevindt. De commerciële belangen van COMM wegen kennelijk zwaarder dan het behoud van het woon- en leefklimaat van omwonenden.”
