Verdeling Haags cultuurgeld: spel om de knikkers weer begonnen

Lang was het een vast ritueel. Elke vier jaar werd het cultuurgeld van de gemeente weer verdeeld op basis van het advies van een externe commissie. Maar het systeem werd sleets en de kritiek zwol aan. Vooral de laatste verdeling van de knikkers, voor de periode 2021-2024, werd ontsierd door relletjes.

Een van de commissieleden bleek tijdens de adviesperiode directeur te zijn geworden van een rijk bedeeld festival. En de voorzitter was minder onafhankelijk dan werd aangenomen. Toen de gemeenteraad vervolgens over de uiteindelijke verdeling moest besluiten, greep hij in: de grote moesten inleveren ten bate van de kleintjes. Het leidde tot een reeks bezwaarprocedures. Tijd om het echt anders te gaan doen, vonden zowel de raad als B en W. Er werd extern advies ingewonnen en nu ligt er een voorstel.

Veranderingen

• Wie subsidie wil, krijgt te maken met een uit de aannemerij bekende ‘tenderprocedure’. Je moet op een bepaalde taak inschrijven en dan wordt met een puntensysteem bepaald wie het geld krijgt.
• De ‘systeeminstellingen’ Cultuurschakel, Stroom en Popradar krijgen voortaan automatisch subsidie.
• De regeling wordt zo ingericht dat de functie van ‘cultuuranker’ (nu bijvoorbeeld: De Nieuwe Regentes en Muzee) behouden blijft.
• Voor kleinere instellingen (aanvragen onder de 100.000 euro) komt er een aparte tweejarige subsidie, zodat ze geen ingewikkelde aanvraag voor vier jaar meer hoeven te doen.
• Nog in studie: het vaststellen van een culturele ‘basisinfrastructuur’ waar de ‘steunpilaren’ van de sector onder gaan vallen, zoals het Kunstmuseum en Het Nationale Theater. Die hoeven dan niet meer elke vier jaar een aanvraag te doen.

Al deze wijzigingen worden grotendeels doorgevoerd binnen het bestaande, licht opgehoogde budget van bijna 58 miljoen euro. Dat wil zeggen dat het vrij te verdelen budget sterk afneemt, want het geld voor de systeeminstellingen, de steunpilaren en de kleinere aanvragers wordt ervan afgetrokken.

Cultuurgeld en politiek

Ook op politiek vlak ligt er een belangrijke wijziging voor. De gemeenteraad kan in de nieuwe situatie alleen besluiten over de complete cultuurbegroting. Of, zoals het in het voorstel staat, de raad kan ‘géén afzonderlijke individuele subsidiebesluiten en daarmee de subsidieverdeling wijzigen’. Dus een ingreep zoals vijf jaar geleden – geld ‘van groot naar klein’ – kan voortaan niet meer.

De gemeenteraad steunt het nieuwe ‘stelsel’ in grote lijnen, maar vreest tegelijk voor overhaaste besluitvorming, bleek eerder in mei. Een belangrijk kritiekpunt is dat de kans bestaat dat de kleine instellingen ‘de dupe’ worden, omdat er voor hen weinig geld overblijft. “Het bedrag voor de kleintjes wordt toch weer kleiner,” constateerde PvdA-fractievertegenwoordiger Ab Waasdorp. En ook de sector zelf is bezorgd. Er is vooral nog veel onduidelijkheid over het beschikbare geld. De gemeenteraad wil daarom nog extra informatie van wethouder Saskia Bruines (D66, cultuur). Er komt nog een technische briefing. En Bruines stuurt binnenkort het culturele ‘beleidskader’ voor de periode 2025-2028 naar de raad. Dat stuk zou meer concrete informatie moeten bevatten.

Cultuurvisie

Intussen ligt er ook een minder concreet langetermijnstuk, de ‘Cultuurvisie Den Haag 2033’. Daarin worden, mede op basis van uitgebreide consultaties, speerpunten benoemd. Dat zijn cultuureducatie en -participatie, diversiteit en inclusie, ruimte voor creatieven (makers) en 365 dagen en nachten aantrekkelijk. Naast veel gemeenplaatsen bevat het stuk ook een opvallend pleidooi voor verjonging en dynamiek. In 2033 moet het Haagse culturele leven ‘beduidend aantrekkelijker [zijn] voor jongeren, studenten en young professionals’. Dat vereist onder meer een ‘in de nachtelijke uren bruisend cultureel (uitgaans)klimaat’. In algemene zin moet het culturele aanbod breder worden en ook mensen trekken die niet zo snel iets cultureels gaan doen.

Het vervolg is nu dat de raad in juli en september besluit over de Cultuurvisie en de subsidieprocedures voor de periode 2025-2028. De instellingen moeten uiterlijk op 1 februari 2024 hun aanvraag indienen. Daarna gaat de adviescommissie onder voorzitterschap van de uit de Amsterdamse kunstwereld afkomstige Freek Ossel aan het werk. In september 2024 neemt het college van B en W een besluit. Daarna komt de raad er dus alleen nog op hoofdlijnen aan te pas, bij de begrotingsbehandeling in november.

Onze redactie biedt dit verhaal uit de Den Haag Centraal (DHC) van donderdag 2 juni 2023 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan de papieren editie van de krant Den Haag Centraal. Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.