Acteur Aus Greidanus is terug: ‘Een potje toneelspelen op hoog niveau’
Aus Greidanus sr. kan nog steeds acteren, en hij doet dat nu met veel enthousiasme in ‘Troost & Zonen’. Over drie generaties mannen bij wie steeds de vrouw ontbreekt.
“Kan ik ’t eigenlijk nog wel?”, vroeg Aus Greidanus (senior) zich af toen hem een rol werd aangeboden in ‘Troost & Zonen’. Hij vertelt het met een mooi geacteerd stukje overdrijving, maar toch. Hij had vijf jaar niet meer op de planken gestaan na zijn vertrek bij Toneelgroep De Appel.
“Ik merkte dat ik de laatste voorstellingen bij De Appel steeds meer moeite kreeg mijn tekst te onthouden. Dat had natuurlijk te maken met het feit dat ik die ook regisseerde en dus steeds op twee stoelen zat. Maar in dit stuk van Peer Wittenbos bij Theatergroep Suburbia heb ik wél een grote rol.” Hij concludeert ten slotte dat het allemaal heel erg meeviel.
Bijzonder blijft dat die rol in ‘Troost & Zonen’ hem (op 19 december) in de Koninklijke Schouwburg in Den Haag brengt. De acteur die in dat andere Haagse theater aan de Duinstraat zijn grote successen vierde.
Greidanus slaat aan het tellen: “Het is 46 jaar geleden dat ik hier in de Koninklijke Schouwburg heb gespeeld. Dat was nog in mijn begintijd bij Toneelgroep Globe. Ik heb natuurlijk altijd een band gehad met die Haagse schouwburg en zijn bespeler. We waren deels concurrenten, maar die Haagse Comedie was ook onze grote broer. We waren een soort yin en yang in het aanbod dat we Den Haag boden”.
Het is 46 jaar geleden dat ik hier in de Koninklijke Schouwburg heb gespeeld.
Dinsdag stond Aus Greidanus al even op een kleiner podium in de Paul Steenbergen-foyer van die Koninklijke Schouwburg. Om er het grote, geschilderde portret (gemaakt door Albert Groenheyde) te onthullen van wijlen actrice Sacha Bulthuis, lang zijn levenspartner en een groot actrice. Greidanus schetst er met een grapje nog even hoe de verhoudingen destijds lagen: “Ik ben jarenlang meneer Bulthuis geweest.”
Tegen cabaret aan
Het was niet zijn bedoeling een ‘terugkeer’ in het theater te maken, vertelt Aus: “Ik speelde in de film ‘Oude Liefde’ en Peer Wittenbols had die geschreven. Ik vond dat zo’n goed script dat ik hem complimenteerde. Toen heeft het duo Rob Ligthert (regisseur) en Wittenbols me gevraagd of ik in hun nieuwe stuk wilde spelen. Dat was er toen nog niet, we zijn erover gaan praten en het klikte. Omdat Peer zijn teksten ook echt op de acteur schrijft, dat sprak me aan. En omdat het een stuk zou worden met alleen mannen en ik erin met een stel heel goede acteurs zou spelen. Met verschillende speelstijlen. Ik was benieuwd hoe dat samen zou gaan.”
Het stuk werd ’Troost & Zonen’ , ‘over het zoeken naar troost en het geven van troost’, preciseerde Wittenbols zelf, ‘en daar zijn deze mannen niet handig in – ondanks hun achternaam’. Zijn stuk gaat over grootvader Otto, diens zoon en twee kleinzoons. De grootvader houdt zich financieel staande door te schnabbelen als Sinterklaas.
Foto: Eddy Wenting en Paulina Matusiak
Harold Pinter en Thomas Bernhard
Greidanus: “Wittenbols vind ik een van de beste Nederlandstalige toneelschrijvers. Zijn stuk is een beetje een kruising tussen Harold Pinter en Thomas Bernhard. Met een humor die tegen het cabaret aan ligt. Het gaat over drie generaties mannen bij wie steeds de vrouw ontbreekt. Mijn vrouw heeft zelfmoord gepleegd, de vrouw van mijn zoon is weggelopen, een kleinzoon zoekt het bij jongetjes en de vrouw van de ander pleegt overspel.”
“Het is een soort psychoanalyse van hun verhouding tot vrouwen, tot moeders. Wittenbols combineert dat heel geraffineerd met wat er buiten die gezinnen gebeurt. Het sinterklaasdebat, grote bedrijven die failliet gaan, hoe Nederland een beetje failliet gaat en hoe goed het vroeger allemaal was. Die mannen hebben zich ingegraven in hun gewoontes en standpunten en die botsen nu keihard in die minigemeenschap. Het vraagt om een potje toneelspelen op hoog niveau”.
Natuurlijk heb ik heel dierbare herinneringen aan Theatergroep De Appel.
Bij een gesprek met Greidanus ontkom je niet aan het lot van Toneelgroep De Appel. “Natuurlijk heb ik heel dierbare herinneringen aan die tijd,” zegt hij simpel. “En tja, alles is vergankelijk. Je kunt je afvragen of ’t gered had kunnen worden. Dan heb je ’t over twee pijlers: het gezelschap en het theater zelf. Ik vind ’t heel jammer dat die plek is verdwenen. Zelfs als je daar geen nieuw gezelschap zou neerzetten, zou je er iets met theater kunnen doen. Het bijvoorbeeld openstellen voor nationale en internationale producties die nergens anders kunnen en niet hoeven te reizen.”
Aus Greidanus regelmatig op het toneel?
Zijn rol in ‘Troost & Zonen’ wil niet zeggen dat Greidanus weer regelmatig op het toneel zal staan. “Het mooie van ons vak is dat je op latere leeftijd nog heel goed werk kan doen. Als ik stratenmaker was geweest, had ik heel wat grotere problemen. Ik kan rollen spelen die ik twintig jaar geleden níet kon spelen. En ik kan de brug naar film en televisie slaan. En wat ik nog steeds heel leuk vind, is lesgeven. Aan individuele acteurs, aan toneelscholen.”
Toneelopleidingen zijn veel breder geworden dan vroeger, constateert hij. Hij houdt zich daar als tegenwicht met de klassieken bezig. “Bijna altijd vanuit Shakespeare,” zegt hij. “En ik doe graag wat langere clowns-workshops. Als clown op zoek naar een eigen identiteit. Als je een goed clownsnummer kan brengen, kun je ook de Hamlet spelen”.
‘Troost & Zonen’, door Theatergroep Suburbia, met Aus Greidanus sr., Peter Blok, Xander van Vledder en Justus van Dillen, woensdag 19 december, 20.15 uur, Koninklijke Schouwburg. Meer informatie: www.hnt.nl
