Theu Boermans over zijn ‘Zauberflöte’: ‘Wat wij doen, is de toekomst van opera’

Een geheel eigentijdse ‘Zauberflöte’. Dat presenteren de Theateralliantie en Opera2Day. Regisseur en co-bewerker Theu Boermans aan het woord over de nieuwe adaptatie van Mozarts klassieker.

Door

Een foto van de Capitoolbestorming vormt de achtergrond van het campagnebeeld van ‘Mozarts Zauberflöte – the next generation’. Vier jaar na de succesvolle coproductie ‘Amadeus’ van de Theateralliantie en Opera2Day komt het team met een nieuwe opera. Theu Boermans, jarenlang artistiek directeur van het toenmalige Nationale Toneel, werd opnieuw uitgenodigd voor de regie. Bovendien bewerkte hij het stuk samen met Frans van Deursen, die het libretto eerst naar het Nederlands vertaalde.

“Een opera regisseren is zeker anders dan toneel, maar het genre muziektheater is me niet onbekend,” zegt Boermans. “In ‘Die Zauberflöte’ wordt veel gezongen, maar er zijn ook veel dialogen. Er is me veel aan gelegen dat er tussen dialoog en zang een eenheid ontstaat, waarbij het uitgangspunt is dat de zang er is wanneer het verhaal niet meer alleen in woorden te vertellen is. Bij Shakespeare zie je dan bijvoorbeeld vaak een ‘monologue intérieur’ die het personage helpt grip te krijgen op zijn inwendige conflict, zodat hij door kan gaan en een stap kan maken in zijn ontwikkeling. Hier gebeurt dat muzikaal. Ik probeer de handeling dus niet stil te leggen voor de muziek. De regie op de zang is overigens niet alleen mijn terrein, maar ook dat van de muzikaal leider. Ik heb het geluk dat we op dezelfde lijn zitten.”

“Een acteur zoekt naar expressie met zijn lichaam en stem en vergroeit met zijn personage in alle aspecten. Bij een zanger gaat alle expressie naar de zang, naar de klank. De emotie wordt vormgegeven door de muziek. De rest is daar dienstbaar aan. Voor een productie als deze heb je dus acteurs nodig die goed kunnen zingen en zangers die goed kunnen acteren. Ik denk dat wat wij doen wel de toekomst van de opera is, om die twee bij elkaar te krijgen zonder dat je op één ervan te veel inlevert.”

Schikaneder

De combinatie van acteurs en zangers is trouw aan het origineel, betoogt Boermans. “Librettist Emanuel Schikaneder was zelf acteur. Een soort Johnny Kraaijkamp van zijn tijd, die vooral in de volksbuurten van Wenen actief was. Mozart kreeg in die tijd moeilijk toegang tot het hof. Schikaneder gaf hem de opdracht voor de muziek bij een ‘Singspiel’ dat hij had geschreven. Schikaneder speelde zelf de rol van Papageno.”

 

Je hebt acteurs nodig die goed kunnen zingen en zangers die goed kunnen acteren.
Theu Boermans

 

Boermans is tevreden over de Nederlandse vertaling. “Ik vind het verfrissend het verhaal gewoon te kunnen volgen. Maar toen ik me in het originele libretto verdiepte, besefte ik dat het lastig zou zijn het in de oorspronkelijke vorm te vertalen. Het oorspronkelijke stuk is seksistisch en op sommige punten zelfs racistisch. Het speelde zich af in het milieu van de vrijmetselaars en het gaat over liefde en verantwoordelijkheid. Een jong stel wordt klaargestoomd voor het leiderschap en moet allerlei proeven ondergaan. Prins Tamino wil daar wel in meegaan, zijn geliefde Pamina verzet zich. Dat doet zij in opdracht van haar verbannen moeder, maar ze verzet zich óók tegen die moeder zelf. Het probleem is dat Mozart de dienende en vaak onbetrouwbare rol van de vrouw min of meer onderschreef.”

Capitoolbestormers

“Onze versie speelt zich af in de toekomst, waarin een groep conservatieve populisten, type Capitoolbestormers zal ik maar zeggen, het voor het zeggen heeft en de klok honderd jaar heeft teruggedraaid. Ze doen alles om het regime in stand te houden en dat leidt tot een dystopische nachtmerrie, waar de jeugd zich tegen verzet. Dat was de associatie die ik kreeg toen ik het stuk las. Je moet bij een ouder stuk altijd op zoek naar de geldigheid voor vandaag. Toen, in hun tijd, was het origineel modern. Grote klassiekers blijven zich aanpassen op hun tijd, die blijven toepasbaar. Intrinsiek heb je het altijd over je eigen tijd, over de dingen die je fascineren en zorgen baren. Het publiek moet dat vervolgens zelf interpreteren. Maar behalve dit alles is ‘Die Zauberflöte’ ook een bittere komedie en een sprookje en dan is er natuurlijk de ongelofelijk geniale muziek.”

De Theateralliantie en Opera2Day, ‘Mozarts Zauberflöte – the next generation’, 8 tot en met 18 juni, Amare. Meer informatie: www.mozartszauberflote.nl

Onze redactie biedt dit verhaal uit de Den Haag Centraal (DHC) van donderdag 2 juni 2023 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan de papieren editie van de krant Den Haag Centraal. Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.

Standaardportret
Bekijk meer van