Splinternieuw ‘Museum Sophiahof, van Indië tot nu’: De vele gezichten van een kolonie
De koning is weer weg, er zijn geen demonstranten en dus kan het splinternieuwe ‘Museum Sophiahof, van Indië tot nu’ rustig bezoekers ontvangen.
Indischer dan Den Haag is er niet in Nederland, en Haagser dan de witte villa waarin het vorige week geopende ‘Museum Sophiahof, van Indië tot nu’ is gevestigd, bestaat ook niet. Een uitstekende locatie dus om te laten zien dat de culturele en historische erfenis van Nederlands-Indië ‘springlevend’ is.
Het monumentale pand aan de Sophialaan werd in 1858 gebouwd in opdracht van de oud-minister van Koloniën Guillaume Louis Baud, die getrouwd was met een nicht van dé Haagse schrijver Louis Couperus. En vlak voordat de vliegtuigen voor Veteranendag overvliegen, heerst op het lommerrijke buitenterrein van het museum de stilte die je zo makkelijk terugbrengt naar vroeger.
Maar ook vroeger werden stiltes verstoord, in Indië door achtereenvolgens Nederlandse kolonialen, Japanse bezetters, geallieerde bevrijders, nationalistische vrijheidsstrijders en militairen uit Nederland, dat zijn koloniën niet wilde opgeven na vierhonderd gouden jaren. De overdracht van de soevereiniteit van Nederlands-Indië aan Indonesië vond plaats in 1949, Nederlands-Nieuw-Guinea werd in 1962 overgedragen aan Indonesië.
“Waar zijn de verhalen van de verzetshelden in Indië?”, vraagt actrice Francesca Pichel zich af op een scherm bij de ingang van de eerste, sfeervol ingerichte tentoonstelling ‘Vechten voor vrijheid, de vele gezichten van verzet’. “Tegen wie verzet je je in een koloniale samenleving?”
Nederland kwam eerst, toen Japan. Moet je als Indonesiër dan voor Nederland, Japan of een vrij Indonesië zijn, of onverschillig? En de witte Nederlanders zaten gevangen en waren te herkenbaar om tot veel verzetsdaden (zoals in hun verre vaderland tegen Duitsland) te kunnen komen. Het anti-Japanse verzet tijdens WOII, zo leert de expositie, bestond voor een groot deel uit pro-Nederlandse Molukkers, Javanen, Chinezen, andere Aziaten en Indo-Europeanen. In Nederland waagden veel Indonesische studenten hun leven door zich te verzetten tegen de Duitse bezetter, om na de oorlog mogelijk weer partij te kiezen voor een onafhankelijk Indonesië, dus tegen Nederland. En Molukkers streden ook om onafhankelijk te worden van Indonesië.
Later meer ‘nu’
Nanneke Wigard, directeur van het Moluks Historisch Museum, dat samen met het Indisch Herinneringscentrum het museale deel van Museum Sophiahof voor zijn rekening neemt, meldt voor de zekerheid: “Nu is het een thema-tentoonstelling, maar later komt ook het ‘nu’ uit onze naam aan bod.
Bijvoorbeeld: hoe zijn mensen zelf de gaten in hun perceptie van ‘van Indië tot nu’ gaan vullen?” Dan komen ongetwijfeld ook belangrijke zaken als de ‘collectieve erkenning van Indisch en Moluks Nederland’ aan bod, en de laatste groepen en personen die onvermoeibaar doorgaan met hun strijd voor nog meer erkenning, excuses en compensatie voor het leed en niet ontvangen salaris tijdens en na de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië en de onvriendelijke ontvangst in Nederland.
Waar zijn de verhalen van de verzetshelden in Indië? Actrice Francesca Pichel
De drie andere organisaties achter het nieuwe museum zijn het Indisch Platform, Stichting Pelita en Stichting Nationale Herdenking 15 Augustus 1945. Waar verschillende organisaties in het verleden door ruzie of wanbeleid faalden om een goed herinneringscentrum te stichten, werken veel van de huidige vijf al lange tijd goed samen.
Ze krijgen voor Sophiahof steun van grote en kleinere sponsors en het ministerie van VWS geeft drie jaar lang een forse subsidie. Inkomsten uit bezoek en zaalverhuur zullen ook nodig zijn om goed te draaien. Museum Sophiahof heeft onder meer de Alexanderzaal, een café, een kenniscentrum en een bibliotheek. “En we werken met veel vrijwilligers. Dat zijn onze ambassadeurs,” vertelt Wigard enthousiast.
Positieve reacties
De directeur, deze middag in de zonnige museumtuin vergezeld van Alies Boenders (communicatie), kan zo kort na de opening al melden dat er al veel positieve reacties binnenkomen. Veel bezoekers herkennen wel een foto of een naam uit de expositie en raken met elkaar aan de praat. Waardoor er nog meer verhalen boven water komen waarnaar Sophiahof op zoek blijft. “Er was ook bezoek van de Hoge Raad uit Indonesië, die willen ook een Indisch museum oprichten,” meldt Wigard.
Het museum is zowel interessant voor mensen die weinig achtergrondkennis hebben of geen echte lezers zijn, als voor de kenners
Boenders vult aan: “Je ziet veel generaties. Mensen komen met hun kinderen.” Sophiahof blijkt nu al een pleisterplaats. Sommige mensen blijven er lang hangen, ontmoeten oude en nieuwe vrienden.
Wigard: “Het museum is zowel interessant voor mensen die weinig achtergrondkennis hebben of geen echte lezers zijn, als voor de kenners.” Publieksprogramma’s en educatie staan bij het nieuwe museum hoog in het vaandel. Evenementen en bijeenkomsten die Sophiahof programmeert in samenwerking met verschillende partners worden vermeld op de website. Er zal steeds meer interactie ontstaan met onderwijsinstellingen.
Wigard: “We doen nu al projecten met mbo-scholen, een combinatie met rondleiding en gesprekken. En we gaan veel meer doen voor scholen, andere groepen en individuele gevallen. Voor jonge kinderen is het museum of een tentoonstelling te ingewikkeld, maar je kunt ook hen op papier met opdrachten veel laten ontdekken.”
‘Vechten voor vrijheid, de vele gezichten van verzet’, dinsdag t/m zondag, 11.00-17.00 uur, ‘Museum Sophiahof, van Indië tot nu’, Sophialaan 10. Meer informatie: www.museumsophiahof.nl
Dit artikel wordt u gratis aangeboden. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Neem dan een abonnement op DHC.
