Recensie ‘Hartritme’ van Bart Chabot: vriendschapsliteratuur in optima forma
Sinds Bart Chabot zich ertoe heeft kunnen zetten om over zijn vader te gaan schrijven, zijn de sluizen bij hem opengegaan.
Iets meer dan een jaar geleden verscheen ‘Mijn vaders hand’, waarin Bart Chabot zijn jeugd in een keurig maar disfunctioneel gezin beschrijft. Nu is zijn nieuwe roman, ‘Hartritme’, over dezelfde thematiek verschenen en zijn volgende boek in deze reeks is al in de maak. Om in junkie- dan wel mijnbouwjargon te blijven: Chabot heeft een rijke ader getroffen.
Het huidige boek vertrekt waar hij in zijn voorlaatste boek is gebleven: zijn alter ego Bart Chabot verlaat het huis om Nederlands te gaan studeren in Leiden, maar vooral om zijn eigen leven, los van zijn vader, te gaan leiden. Chabot senior is de man die we uit het vorige boek kennen. Een diplomaat, maar in de omgang met zijn zoon verre van diplomatiek. Grootbrengen door kleineren lijkt zijn devies: “ ‘Je moeder en ik,’ begon mijn vader aan de afronding van het gesprek, ‘zijn diep, diep in je teleurgesteld, dat kan ik je wel vertellen. Ontgoocheld. Neem een voorbeeld aan je zus. Die steekt de handen uit de mouwen en laat ze wapperen. Die komt ergens. Maar jij… Weet je wat het met jou is? Je was niks, je bent niks en je zult ook nooit wat worden. Het is altijd huilen-met-de-pet-op met jou, vanaf het eerste prille begin. En zo zal het altijd blijven’.”
Oercatastrofe
De verstoorde vader-zoonrelatie is de oercatastrofe in het leven en werk van Chabot. Dat werd in zijn vorige boek al duidelijk, en wat het huidige daaraan toevoegt, is de rol die vriendschappen in zijn leven hebben gespeeld. Het is via vriendschappen dat Chabot ontdekt welk leven hij wil leiden. Herman Brood trekt hem de wereld van rock-’n-roll in. Andere vrienden wijzen hem de weg naar de literatuur en een bestaan als performer.
[Recensie gaat verder onder afbeelding.]
Chabot senior geeft herhaaldelijk en fel op die vrienden af; hun drank- en drugsgebruik, hun losbandige levens en hun – in zijn ogen – belabberde kunstenaarschap. Junior ontkent al die nefaste eigenschappen niet, maar geeft zonder aarzelen de voorkeur aan dat leven boven het door zijn vader beoogde, en jaagt hem daarmee ieder keer welbewust de gordijnen in. Hij verlangt van zijn vader maar één vorm van acceptatie: de onvoorwaardelijke. Daar meent hij als zoon namelijk recht op te hebben.
Aanhoudende ironie Bart Chabot
Net als in Chabots andere romans is in ‘Hartritme’ onmogelijk vast te stellen waar de werkelijkheid eindigt en de fictie begint. Het boek wordt gepresenteerd als een roman, maar het beschrevene valt volledig samen met de werkelijkheid. Auteur Chabot en personage Chabot zijn identiek. Op zijn kenmerkende bloemrijke en aanhoudend ironische toon haalt hij herinneringen op aan de theatertours die hij samen met onder anderen Ronald Giphart, Remco Campert, Jules Deelder en Martin Bril deed.
Daar zit ook een kwetsbaarheid van deze roman. Chabot strooit met namen en legt amper uit om wie het gaat, laat staan dat hij deze mensen c.q. personages karakteriseert. Hij gaat ervan uit dat de lezer weet wie Jules Deelder, Joost Zwagerman, Cesar Zuiderwijk en de vele anderen zijn die in het boek de revue passeren. Het is de vraag of dit boek overeind blijft voor wie die namen niets zegt, maar dat zal Chabot ongetwijfeld een zorg zijn. Het gaat hem om iets anders.
Sterfelijkheid
Nadrukkelijk beschrijft Chabot zijn vriendschappen tegen een achtergrond van verval en dood. Herman Brood leefde zichzelf naar de knoppen en sprong ter afronding van het Amsterdamse Hilton-hotel. Martin Bril had een langdurig en ontluisterend ziekbed. Met hem voelt Bart Chabot de grootste verwantschap: beheerst drugsmisbruik, een functionerend gezinsleven, een vergelijkbaar talent. Geen wonder dat in die delen van het boek de demonen van Chabot het dichtst aan de oppervlakte komen, met op nummer één zijn eigen sterfelijkheid. Er zijn aanwijzingen dat hij daar een bovengemiddelde aanleg voor heeft. En naarmate hij steeds meer vrienden overleeft, groeit bij Chabot de drang om vast te leggen hoe dat was. Hoe het was om vrienden te zijn met Herman Brood en Martin Bril en al die anderen. Het is vriendschapsliteratuur wat Chabot hier bedrijft. En bepaald niet slecht.
Bart Chabot, ‘Hartritme’. Uitgever: De Bezige Bij. Prijs: € 24,99. Meer informatie: www.debezigebij.nl
Onze redactie biedt u dit verhaal uit de krant van 24 juni 2021 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan de krant Den Haag Centraal bij een van onze verkooppunten. Of neem een (proef)abonnement.