Verdenking ‘criminele organisatie’ past niet bij zaak-De Mos, erkent OM
De beschuldiging van ‘criminele organisatie’ past niet bij de strafzaak tegen Richard de Mos en zes medeverdachten, erkent het OM op de regiezitting van het hoger beroep. Het houdt vol dat tussen de wethouders en donateurs een ‘onzuivere relatie’ bestond.
“De nachtmerrie gaat door,” zegt Rachid Guernaoui bij aankomst bij het Paleis van Justitie. Na de overweldigende vrijspraak van een half jaar geleden moet hij zich opnieuw voor de rechter verantwoorden, ditmaal bij het gerechtshof in Den Haag. Het Openbaar Ministerie (OM) kreeg in april een oorwassing van jewelste, maar is tegen de vrijspraak in beroep gegaan. Het blijft erbij dat oud-wethouders De Mos en Guernaoui en vijf partijsponsors van Hart voor Den Haag zich schuldig hebben gemaakt aan omkoping.
En dus zijn dezelfde verdachten en hun advocaten deze dinsdag komen opdraven voor de voorbereidende zitting op het hoger beroep, dat maart volgend jaar dient. Andermaal moeten ze zich verweren tegen dezelfde beschuldigingen. Een déjà vu in de rechtszaal, al is niet alles hetzelfde. Van de acht verdachten zijn nog zeven over. De vrijspraak van Nino Davituliani, oud-raadslid van Hart voor Den Haag, is definitief.
Ik ben niet onder de indruk geraakt van De Mos z’n rijvaardigheid
Nieuw zijn de aanklagers. Namens het OM hebben advocaten-generaal Miranda de Meijer en Koos Plooij het stokje overgenomen van de officieren van justitie in de eerste rechtszaak. Plooij is een bekende aanklager die tal van geruchtmakende zaken deed, van liquidaties in de onderwereld tot de moord op Pim Fortuyn.
Grote afwezige is De Mos zelf. “Niet uit desinteresse, maar hij had al langer een afspraak staan,” licht zijn advocaat Peter Plasman in de rechtszaal toe. De fractievoorzitter van Hart voor Den Haag is deze week in Argentinië voor opnames van het tv-programma ‘De Gevaarlijkste Wegen’, waarin een duo BN’ers al keuvelend over linke bergpassen rijdt. “Dus ik hoop dat we hem terugzien. Ik ben niet onder de indruk geraakt van zijn rijvaardigheid,” grapt zijn raadsman.
Verkeerde lading
In het hoger beroep laat het OM een aantal beschuldigingen vallen. De verdachten worden niet meer vervolgd voor deelname aan een criminele organisatie en – in het geval van De Mos en Guernaoui – meineed. “Dit is puur uit proces-economische overwegingen,” aldus advocaat-generaal Plooij. De aanklagers menen dat het hoger beroep zo sneller kan worden afgewikkeld.
“Een onwaarachtig argument,” vindt Plasman. “Nergens blijkt uit hoe het schrappen van deze aanklachten tijdwinst oplevert. Eigenlijk houdt het OM de beschuldiging van criminele organisatie overeind, ondanks de onherroepelijke vrijspraak.” Hij vreest dat het OM het beeld van georganiseerde misdaad straks alsnog van stal haalt. “Er is zeker tijdwinst te boeken door de tenlastelegging te beperken,” werpt Plooij tegen. “Je kunt een hele boom opzetten over deze juridische bepalingen.”
Het schrappen van de aanklacht 'criminele organisatie' maakt de discussie minder beladen
Wel geeft de advocaat-generaal toe dat de term ‘criminele organisatie’ een verkeerde lading op de zaak heeft gelegd. “Het is bovendien de vraag of deze beschuldiging werkelijk iets toevoegt aan de zaak.” Ook daarom heeft het OM de aanklacht geschrapt. “Het maakt de discussie hier in de rechtszaal zuiverder en minder beladen. Al kun je juridisch-technisch blijven spreken van een samenwerkingsverband.”
De voorzichtige spijtbetuiging van het OM stuit bij de verdachten op cynisme. “Hetzelfde OM bracht drie jaar geleden naar buiten dat ik onderdeel was van een criminele organisatie,” zegt vastgoedondernemer Michel Zaadhof. “Dat heeft mij privé en zakelijk enorm beschadigd.”
Bijzaak
Op zijn beurt heeft het OM een waslijst aanmerkingen op het vonnis. De Rotterdamse rechtbank, die de verdachten vrijsprak, zou de omkopingswetgeving verkeerd begrepen hebben. Zo geldt een partijdonatie wel degelijk als gift aan een ambtenaar van die partij en hoeft die ambtenaar geen kwade bedoelingen te hebben gehad toen hij het geld aannam. “Het is voldoende als hij redelijkerwijs kon vermoeden dat er iets van hem werd terugverlangd,” stelt advocaat-generaal De Meijer. Volgens de aanklagers is tussen de wethouders en de partijdonateurs een ‘onzuivere relatie’ ontstaan waarin de ondernemers een voorkeursbehandeling kregen.
Het OM heeft de aanklacht naar eigen zeggen teruggebracht tot de kern. Toch staat er een bijzaak op de tenlastelegging. De Mos wordt wederom vervolgd voor de tewerkstelling van een Oekraïense klusjesman die illegaal in Nederland verbleef. De Meijer: “Hier speelt mee dat hij als wethouder en locoburgemeester een voorbeeldfunctie had.”
Het zat van meet af aan fout
Op de regiezitting kunnen partijen onderzoekswensen indienen. Zowel het OM als de verdediging ziet hiervan af, behalve Ed Manders, de advocaat van Gülhan ‘Erdinç’ Akyol. Hij wil dat vijf getuigen worden gehoord over de oorsprong van het strafrechtelijk onderzoek. Dat begon met een gerucht over toenmalig raadslid Davituliani, dat achteraf ongefundeerd bleek. Volgens Manders was er onvoldoende aanleiding om over te gaan tot een grootscheepse afluisteroperatie. Het bewijs is daarom onrechtmatig verkregen, aldus Manders. “Het zat van meet af aan fout.”
Advocaat-generaal Plooij bestrijdt dit. Met de kennis van toen had de rijksrecherche genoeg aanknopingspunten om in de zaak te duiken, meent hij. Later op de dag gaf het hof hem gelijk. Er zullen niet opnieuw mensen worden verhoord. Het dossier is gereed voor maart. Dan staan er zes zittingen bij gerechtshof gepland.
