Tientallen Hagenaars slachtoffer van verhuurfraude: woningzoekende staat met lege handen
De woningnood is groot, steeds meer woningzoekenden zijn wanhopig. Daar maken oplichters gebruik van door huizen te verhuren die helemaal niet te huur zijn. Voorkomen dat je erin trapt, is zo goed als onmogelijk.
Er zit een luchtje aan het appartement in de galerijflat aan de Tarwekamp in Mariahoeve. Nikki vermoedt dat er stevig wordt gerookt door de huurder die er binnenkort uitgaat. Ingepakt heeft hij nog niet, opgeruimd heeft hij evenmin. Het balkon staat vol zakken huisvuil, ziet ze tijdens de bezichtiging. Maar ze ziet ook potentie: het balkon is groot en de huur redelijk. Het uitlaatveldje voor de deur geeft de doorslag: de 25-jarige Nikki wil hier wel samenwonen met haar vriend Mark en hun honden.
Het jonge stel is al langer op zoek naar woonruimte. Mark heeft een vaste baan als hovenier, Nikki heeft een eigen hondenuitlaatservice. Het is niet genoeg om een huis te kunnen kopen en voor een huurhuis via de woningbouwvereniging komen ze pas over een jaar of tien in aanmerking. Wat rest, is particuliere huur. “Veel particuliere verhuurders willen liever geen huisdieren,” heeft Nikki gemerkt, “maar Danny deed er niet moeilijk over.”
De verdachten schuwen niet om misbruik te maken van de woningnood
Danny is de 33-jarige Hagenaar die het appartement te huur aanbiedt. Nikki had mazzel dat ze als eerste reageerde op zijn Facebookadvertentie, zegt hij. Ze vindt hem vriendelijk en meedenkend. Dat hij zijn gezicht wegdraait als ze met haar telefoon een filmpje maakt om aan haar vader de woning te laten zien, zal haar pas later opvallen. Danny belooft het appartement te laten schoonmaken en schilderen. Nikki en Mark betalen een voorschot op de huur, tekenen het huurcontract en krijgen de sleutel.
Oplichting
Mark en Nikki zijn blij dat ze eindelijk iets hebben gevonden. Net als de ouders van Mark: het is tijd dat hij uit huis gaat. Nikki zegt de huur van haar kamer op. Zodra ze terug zijn van vakantie kunnen ze verhuizen. Althans, dat denken ze. Want dan komen ze erachter dat het appartement helemaal niet is vrijgekomen. De man die er woont liet Danny op zijn katten passen, maar weet nergens van en is niet van plan om te vertrekken. En Danny zelf? Die neemt zijn telefoon niet meer op. Het stel is opgelicht. En ze zijn niet de enigen.
Tientallen gevallen van verhuurfraude werden dit jaar voorgelegd aan Haagse politierechters. Den Haag Centraal woonde de zaken bij. In de meeste gevallen had de oplichting ongeveer een jaar ervoor plaatsgevonden, de oudste aangiften dateren van januari 2022. “Toen was er ook al woningnood,” aldus de rechter in die zaak.
Door bevolkingsgroei, kleinere huishoudens en achterblijvende nieuwbouw, zoeken steeds meer mensen tevergeefs naar een woning. Uit onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat vorig jaar zo’n 3,6 miljoen Nederlanders wilden verhuizen. Ruim 1,4 miljoen van hen kunnen geen woning vinden ondanks een actieve zoektocht; in 2021 waren dat er nog 900.000. De vraag naar woonruimte steeg het sterkst onder volwassenen die nog bij hun ouders wonen: van 13 naar 26 procent, een verdubbeling over diezelfde periode.
“De verdachten schuwen niet om daar misbruik van te maken,” concludeert de rechter. De meeste mensen die zich in Den Haag schuldig maken aan verhuurfraude zijn mannen die hier zelf ook wonen. Hun werkwijze is nagenoeg altijd hetzelfde: ze adverteren online, organiseren bezichtigingen, stellen contracten op en overhandigen sleutels. Zo weten ze tienduizenden euro’s aan huur en borg af te troggelen van woningzoekenden.
Grote gevolgen
Een alleenstaande moeder, buitenlandse studenten en een expat: ze trapten er, net als Nikki en Mark, allemaal in. De moeder schraapte 2400 euro bij elkaar voor een driekamerwoning in Moerwijk. Een Surinaamse student betaalde 3600 euro vooruit voor een kamer. De expat uit India werd opgelicht voor 1500 euro en was vervolgens nog eens 7000 euro kwijt aan hotelkosten. Het bedrag van 550 euro waarvoor Nikki en Mark het schip ingingen, valt daarbij in het niet. Maar in alle gevallen zijn de gevolgen veel groter dan de materiële schade.
Ik zit nu al een jaar zonder woonruimte en heb nergens recht op
De alleenstaande moeder kwam op straat te staan met haar kinderen en belandde in de daklozenopvang. Mark, nu 26 jaar, woont nog steeds bij zijn vader en moeder. Ook Nikki slaapt weer af en toe bij haar ouders, op de bank in de woonkamer. Of ze kampeert in een caravan buiten de stad. “Maar dat mag eigenlijk niet.” Dat is ook de reden dat ze niet met haar achternaam in de krant wil. “Want als ik daar word weggestuurd, waar moet ik dan naartoe? Ik zit nu al een jaar zonder woonruimte en heb nergens recht op.” In feite is zij dakloos.
Uit een nieuwe telling bleek eerder deze maand dat er veel meer mensen zonder vast onderdak zijn dan werd gedacht, vooral in de grote steden. In Den Haag zijn het er zeker 7200. Naast individuen gaat het steeds vaker om gezinnen. ‘Verborgen daklozen’ worden ze genoemd. Dat zijn lang niet allemaal mensen met grote persoonlijke problemen; een deel van hen kan simpelweg geen woning vinden.
Op verhuur- en verkoopsite Funda wordt het meest gezocht naar woningen in Amsterdam, direct gevolgd door Den Haag. Hoeveel woningzoekenden worden opgelicht, is niet bekend. De politie Haaglanden laat weten deze vorm van fraude niet apart te registreren. En niet iedereen doet aangifte. “Veel slachtoffers verwijten zichzelf dat ze slachtoffer geworden zijn,” vertelt Lotte Kreuwel van Slachtofferhulp Nederland. “Dat kan een reden zijn om geen aangifte te doen.”
Onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek geeft inzicht in het totaal aantal online oplichtingen. Zo werden vorig jaar 1,1 miljoen mensen slachtoffer van aankoopfraude, zoals oplichting via Marktplaats. Hoeveel verhuurfraude er plaatsvindt, wordt niet apart bijgehouden. “Het is een blinde vlek,” realiseert onderzoeker Maarten Bloem van het CBS zich. “Deze vorm van criminaliteit hebben we niet exact in beeld, maar is wel steeds relevanter. Ik kan me voorstellen dat het steeds vaker voorkomt, omdat het door de toenemende krapte op de woningmarkt waarschijnlijk steeds lucratiever is.” Bloem gaat voorstellen er in de volgende slachtofferenquête wel specifiek naar te vragen. Het ministerie van Justitie en Veiligheid, de opdrachtgever voor het onderzoek, beslist daarover.
Voorkomen
De Fraudehelpdesk van het ministerie heeft wel cijfers: vorig jaar werden daar 244 meldingen gedaan van verhuurfraude, voor een totaalbedrag van 223.075 euro. Maar de vraag is of alle slachtoffers aankloppen bij het landelijk meldpunt, dat adviseert en doorverwijst maar bovenal gericht is op het voorkomen van oplichting. De helpdesk adviseert woningzoekenden om daarvoor gebruik te maken van Google. Vul de naam van de verhuurder in met daarachter het woord ‘klacht’, is een tip. En kijk op Google Streetview of het huis op het opgegeven adres echt bestaat. Ook wordt aangeraden ‘uw gezond verstand’ te gebruiken.
Een deel van de commerciële sector is nu nog een ‘black box’ en dat maakt fraude gemakkelijker
‘In tegenstelling tot kopers hebben huurders geen zicht op wie de eigenaar is van een pand en wie er gebruik van mag maken,’ stelde minister Mona Keijzer (BBB, Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) afgelopen april in een brief aan de Tweede Kamer. Daarin liet ze weten verschillende mogelijkheden te onderzoeken om de particuliere verhuurders van 1,3 miljoen woningen in beeld te brengen. De vraag naar woonruimte steeg het sterkst onder volwassenen die nog bij hun ouders wonen: van 13 naar 26 procent, een verdubbeling over diezelfde periode. De brief is een reactie op het voorstel dat de PvdA en de ChristenUnie twee jaar geleden deden voor een landelijk huurregister, zodat gemeenten beter kunnen optreden tegen malafide verhuurders en huisjesmelkers.
Het doel van zo’n register is niet het voorkomen van verhuurfraude, maar het kan daarbij wel helpen, verwacht de Woonbond. “Van woningcorporaties is bekend welke woningen zij verhuren, maar in de commerciële sector ligt dat anders. Een deel daarvan is nu nog een ‘black box’ en dat maakt fraude gemakkelijker,” aldus Zeno Winkels, directeur van de belangenorganisatie voor huurders en woningzoekenden. Hij pleit voor een publiek toegankelijk register. “Dat helpt mensen om erachter te komen wie de eigenaar is van de woning die ze willen huren.”
Wantrouwen en schaamte
De zoektocht van Nikki en Mark gaat door, maar is nog lastiger geworden nu ze niet meer durven te huren van een particulier. Het vertrouwen van het stel heeft een deuk opgelopen, net als dat van de andere slachtoffers. “De oplichters kwamen bij haar thuis voor tekening van het contract,” vertelt een vriendin van de dakloos geworden alleenstaande moeder. “Ze zagen dat ze kleine kinderen had en moest betalen met kleingeld, en toch gingen ze ermee door. Dat doet haar nog het meest pijn.”
Ik heb van tevoren alles gecheckt wat er maar te verifiëren valt
Beide vrouwen willen anoniem blijven uit vrees voor represailles en uit schaamte. “Ze spreekt niet goed Nederlands en is er ingetrapt,” aldus de vriendin. “Maar ze gingen zo gehaaid te werk dat het mij net zo goed had kunnen gebeuren. Dat stel reed in een heel mooie auto, echt een dure. Ik denk dat ze heel veel slachtoffers hebben gemaakt.” Voor de vijf gevallen waarvan aangifte is gedaan, kregen zij een taakstraf: hij 200 uur, zij 60 uur.
De expat uit India stapte pas naar de politie toen hij met de dood werd bedreigd door de 35-jarige man uit de Schilderswijk die hem heeft opgelicht. De behandeling van de zaak tegen de man is uitgesteld, zodat tolken kunnen worden geregeld voor verschillende niet-Nederlandstalige gedupeerden die de zitting willen bijwonen.
In de wandelgangen van de rechtbank wisselen ze soortgelijke ervaringen uit, in het Engels. “Hij heeft me heel lang wijsgemaakt dat het wel goed zou komen, maar vergat uiteindelijk zijn eigen leugens omdat hij natuurlijk met meerdere slachtoffers communiceerde,” concludeert de expat, die werkt voor een multinational in Den Haag. “Hier een huurhuis vinden is moeilijk en duur. Ik heb er zeker 150 bekeken voordat ik eindelijk beethad.” Maar na betaling kwam de verhuurder niet meer opdagen. “Ik heb van tevoren alles gecheckt wat er maar te verifiëren valt, er stond zelfs een makelaar voor hem in. Als het mij kan gebeuren, dan anderen ook.”
Dichte deur
De sleutel die Nikki en Mark hadden gekregen, paste niet. Dezelfde onaangename verrassing wachtte anderen elders in de stad. “Ga weg, jullie zijn de zoveelsten die zijn opgelicht,” schreeuwde een bovenbuurman door de intercom naar slachtoffers die voor een dichte portiekdeur stonden aan de Landzijde in Bouwlust en Vrederust. Enkele van hen wisten toch binnen te komen, om er vervolgens door de politie te worden uitgezet omdat er melding van inbraak was gedaan. Door de zogenaamde verhuurder nota bene, die zelf huurder van de woning bleek. Andere oplichters maakten, net als Danny, gebruik van het huis van een vriend of kennis. Een van hen bood appartementen aan die hij zelf voor een paar dagen huurde via accommodatieplatform Airbnb.
Wij zitten nog steeds in hetzelfde schuitje
Negen Haagse oplichters zijn dit jaar veroordeeld voor verhuurfraude. De meesten van hen kregen een taakstraf of korte gevangenisstraf. Een 32-jarige Hagenaar die zeker zeventien slachtoffers maakte – en niet voor het eerst – moet anderhalf jaar zitten. Bij zijn arrestatie in Spanje bleek de buit van zeker 26.000 euro vergokt.
Jarenlange ellende
Slachtoffers van huurfraude staan met lege handen. Woningzoekenden kunnen niet voorkomen dat ze worden opgelicht, omdat een adequaat controlemiddel ontbreekt. De stress en ellende die het ze bezorgt, kunnen niet ongedaan worden gemaakt. In enkele gevallen lukt het om de financiële schade te verhalen, mits er aangifte wordt gedaan en bewijs wordt geleverd, de politie de dader weet op te sporen, het Openbaar Ministerie overgaat tot vervolging en de rechter overgaat tot veroordeling en toewijzing van de schadeclaim. Dat alles kan jaren tijd kosten.
Danny kwam niet opdagen bij de rechtbank. Zijn advocaat wel. Hij vertelde dat de man verslaafd is geweest, schulden heeft, eerder vastzat en nu zelf weer bij zijn moeder woont. De oplichter werd veroordeeld tot een taakstraf van 200 uur en het uitzitten van drie maanden van de voorwaardelijke celstraf die hij nog had openstaan. Hij ging tegen de uitspraak in hoger beroep; pas eind 2026 verwacht het gerechtshof de zaak opnieuw te behandelen. “Dan begint alles weer van voor af aan,” verzucht Nikki. “En wij zitten nog steeds in hetzelfde schuitje.”
Een paar keer rijden Mark en Nikki nog langs de flat aan de Tarwekamp, met hun honden blaffend achter in de auto. Er brandt licht achter het raam bij het brede balkon vol vuilniszakken. Ze stoppen niet. Ze kunnen toch niets doen. Het appartement, een eigen plek, ging aan hen voorbij.
Dit artikel is tot stand gekomen met steun van het Stimuleringsfonds voor Journalistiek.
Den Haag Centraal wil in beeld brengen op welke schaal verhuurfraude plaatsvindt. Bent of kent u iemand die hiervan slachtoffer is geworden, laat het dan weten via heite@denhaagcentraal.net. Met uw informatie wordt zorgvuldig omgegaan.
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
