Raadsenquête Amare: Te weinig stroom en te weinig geld

‘Amare is een Rolls-Royce met een tientje benzine.” Zo vatte Jan Zoet, directeur van de Stichting Amare en daarmee van het hele gebouw, de situatie samen waarin het cultuurpaleis tussen het Spuiplein en de Wijnhaven zich bevindt. Zoet werd vrijdag verhoord door de enquêtecommissie van de gemeenteraad die de problematische totstandkoming van Amare onderzoekt.

Het werd een ontluisterend verhaal. Het grootste probleem is dat de gemeente Amare ziet als een cultuurhuis voor de hele stad én een centrum met een culturele programmering van internationaal niveau, maar daarvoor niet de benodigde middelen beschikbaar stelt. Zoet schatte dat er één miljoen euro per jaar bij moet; bovendien rekent hij daarnaast dit jaar al op een tekort van acht ton. Het ‘kernprobleem’ is, volgens Zoet, dat de stad überhaupt veel te weinig geld uittrekt voor cultuur. Er is een budget van 56,2 miljoen euro per jaar. Om enigszins in de pas te lopen met de andere grote steden, moet daar 19 miljoen euro per jaar bij, herhaalde Zoet wat de cultuursector als geheel al eerder betoogde.

Ramingen achterhaald

In het specifieke geval van Amare is er een hele reeks ontwikkelingen waardoor Zoet als ‘beheerder en exploitant’ geld tekort komt. Het Koninklijk Conservatorium (KC) betaalt te weinig huur, zoals eerder in de enquête ook al is vastgesteld. Voor het gratis dagprogramma ‘Open Amare’ wordt geen subsidie verstrekt. De Concertzaal kan niet optimaal worden benut (verhuurd) omdat het Residentie Orkest (RO) er te vaak repeteert en dat komt weer doordat de repetitiezaal Studio Amare te klein is. Hoe deze niet meer te corrigeren fout in het ontwerp kon ontstaan, is vooralsnog onduidelijk. Daarnaast blijken allerlei ramingen compleet achterhaald, mede door de inflatie en de energiekosten. De beveiliging blijkt twee keer duurder dan gedacht. Het aantal benodigde theatertechnici was in de plannen gebaseerd op de situatie in het één zaal tellende Zuiderstrandtheater; Amare heeft er vier.

Zoet rekent erop dat bij de aangekondigde ‘herijking’ van het bedrijfsplan samen met de gemeente alle problemen in kaart worden gebracht en dat ‘keuzes’ worden gemaakt. Zo niet dan zal Amare volgend jaar mogelijk de hele eigen programmering moeten staken. “En dan zijn we een bedrijfsverzamelgebouw,” aldus Zoet, die bedoelde dat in die situatie alleen nog de gebruikers RO, NDT en KC in het gebouw actief zijn.

Vertraagde oplevering

Een deel van het verhoor ging ook over de eindeloos vertraagde en zeer problematische oplevering van het gebouw. In de zomer van 2021 werden nog 12.000 tekortkomingen geconstateerd, terwijl de eerste concerten in september op het programma stonden. Met veel kunst en vliegwerk is uiteindelijk de oplevering halverwege juli geaccepteerd. Maar daarna bleven er ‘geschilpunten’. Dat zijn ongeveer tien tekortkomingen die bouwer Cadanz/VolkerWessels niet erkent en dus niet zonder bijbetaling wil oplossen. Zoet noemde een paar kwesties. Zo is er de stroomvoorziening. Volgens de eigen technici van Amare kan die een volle belasting, bijvoorbeeld twee grote voorstellingen tegelijk of een festival, niet aan. De stroom zou dan gedeeltelijk kunnen uitvallen, met ernstige gevolgen als er drie- of vierduizend bezoekers binnen zijn. Een nog uit te voeren test moet uitsluitsel geven.

Dan is er het podium van de Concertzaal dat van onvoldoende kwaliteit is, zoals is gebleken toen er een vleugel half doorheen zakte. De bouwer houdt vol dat is geleverd wat werd gevraagd. En ook de verlichting in beide grote zalen voldoet niet. Wat in elke bioscoop normaal is, het geleidelijk uit- en aangaan van de lampen, kan in de Concertzaal en de Theaterzaal niet. Zoet over de geschillen waarvoor een oplossing niet in zicht is: “Ik maak me hier ernstig zorgen over.” Uiteindelijk concludeerde Zoet toch dat Amare een van de modernste en beste cultuurgebouwen van Europa is, dat ‘iedere dag laat zien wat het kan gaan betekenen’.

Besluiten onder hoge druk

Donderdag verscheen wethouder Robert van Asten (D66, stedelijke ontwikkeling) voor de enquêtecommissie. Hij was eerder als raadslid en cultuurwethouder al nauw bij de bouw van Amare betrokken. Hij erkende dat het ‘misschien beter’ was geweest om in 2014 meer tijd te nemen om het programma van eisen sterker te maken. Wat er gebeurde was dat om geen tijd te verliezen nog in hetzelfde jaar dat het oude plan-Spuiforum werd afgeblazen een nieuw plan (OCC/Amare) in elkaar werd gezet. De raad kreeg amper twee dagen de tijd om de berg documenten te bestuderen. “Er zat veel druk op,” gaf Van Asten toe.

Te veel druk bleek later. Tijdens de bouw ontstonden voortdurend moeilijkheden over wat nu precies wel en niet was besteld. Daardoor dreigde het project vast te lopen. Van Asten schetste hoe na de verkiezingen van 2018 achter de rug van verantwoordelijk wethouder Joris Wijsmuller om werd gewerkt aan een deal met VolkerWessels, rekening: 31 miljoen euro. Van Asten: “Het leek het beste om er één pakket van te maken.” Daarmee werden zowel extra wensen betaald als geschilpunten afgekocht. Later bleek de zogenaamde packagedeal helemaal niet alles te hebben opgelost en daarom liggen er nog steeds geschilpunten, zoals bleek uit het verhoor van Jan Zoet een dag later.

Bouwers laten het afweten

Juist daarom was het belangrijk om ook de visie van de bouwers te horen. Maar de beide opgeroepen directieleden van VolkerWessels, Dick Boers en Piet van Hoeven, weigerden te verschijnen. De enquêtecommissie wist dat al, maar zat toch zowel donderdag- als vrijdagmiddag klaar, om vervolgens officieel te constateren dat de getuigen er niet waren. De commissie kan getuigen van buiten de politiek en het openbaar bestuur niet dwingen. Toch wordt de weigering van de bouwers opgevat als een schoffering van de Haagse gemeenteraad.

Commissie-voorzitter Arjen Dubbelaar liet dat ook blijken. Hij zei beide keren  dat de commissie het ‘betreurt’ dat de directeuren niet kwamen opdagen. “Helaas. De commissie heeft twee directieleden van VolkerWessels uitgenodigd omdat de commissie het belangrijk vindt om in het openbaar de visie van VolkerWessels op de totstandkoming van Amare te vernemen. De commissie betreurt het dat VolkerWessels deze kans – want dat is het – niet heeft benut,” aldus Dubbelaar. De twee aannemers zullen wel schriftelijk vragen beantwoorden, die de commissie hun inmiddels heeft toegezonden.

Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan de papieren editie van de krant Den Haag Centraal. Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.