Raadsenquête Amare: Bewuste misleiding in coalitieakkoord van 2018

Hart voor Den Haag, VVD, D66 en GroenLinks schreven in mei in hun coalitieakkoord dat OCC/Amare ‘binnen de kaders’ zou worden voltooid, dat wil zeggen: voor 177 miljoen euro. Maar in het geheim was toen onder leiding van VVD-kopstuk Edith Schippers al besloten het op een akkoordje te gooien met bouwer Cadanz (VolkerWessels) en de portemonnee te trekken. Uiteindelijk zou een reeks geschillen en planaanpassingen worden afgekocht voor 31 miljoen euro, een transactie die wordt aangeduid als ‘de packagedeal’.

Boudewijn Revis. | Foto: Martijn van Erven

De exacte gang van zaken kwam vrijdag aan de orde bij de enquêtecommissie die de totstandkoming van Amare onderzoekt. Oud-wethouder Boudewijn Revis (VVD) zei dat deskundigen de vier partijen adviseerden ‘een packagedeal uit te onderhandelen’ en dat die zou uitkomen op ‘circa 25 miljoen euro’. “We wilden rust, vertrouwen en een kwaliteitsverbetering,” aldus Revis, die uiteindelijk zelf de trekker zou worden van het project. Volgens hem was het ‘onderhandelingstechnisch’ niet slim om in het politieke akkoord open kaart te spelen. “Dan zou Cadanz er nog een paar miljoen op hebben gedaan.” Oud-gemeentesecretaris Peter Hennephof zei maandag het hiermee eens te zijn. Er moet een deal worden gesloten, volgens hem. De misleiding kwam overigens twee jaar geleden al aan het licht, toen het college na een beroep dat de SP deed op de Wet open overheid (Woo) geheime stukken openbaar moest maken. SP-fractievoorzitter Lesley Arp kwalificeerde de gang van zaken toen als ‘zwendel’. Revis ziet dat niet zo. Door de packagedeal is Amare volgens hem ‘een normaal project geworden’.

Kerk aangeboden

Zo normaal was het allemaal niet, want uiteindelijk liep de extra rekening nog op van 25 naar 31 miljoen euro. En rustig werd het ook niet. In september 2018 lag er alweer een nieuwe claim van Cadanz: 7,5 miljoen euro. Dat waren meerkosten die ontstonden doordat vlak naast Amare een bouwplaats kwam te liggen voor de woontorens Adagio en Bolero van bouwer Sonate, ook een vehikel van VolkerWessels. “Dus dezelfde bouwer probeerde afstemmingsproblemen bij de gemeente neer te leggen,” aldus Revis, die de claim zei te hebben afgewezen. Niettemin ging hij in december 2019 met topambtenaar Henk Harms praten met VolkerWessels. Volgens de enquêtecommissie, die er eerder al informatie over verzamelde, is toen aan de bouwer ter compensatie voordelig een lucratieve bouwlocatie aangeboden aan het Stadhoudersplantsoen, de plek van de te slopen kerk van de H. Martelaren van Gorcum.

De kerk van de H. Martelaren van Gorcum werd als bouwlocatie aangeboden aan VolkerWessels. | Foto: DHC

Revis bevestigde dat de kerk is genoemd in dat overleg, maar als ‘apart agendapunt’ en niet in relatie met de problemen rond Amare. Van deze vergadering is geen verslag gemaakt, wat wel had gemoeten. Opvallend is dat Revis dus wist dat Harms de kerk in de aanbieding deed. Niet veel later rapporteerde de directeur van de Dienst Stedelijke Ontwikkeling (DSO) dat de functie van Harms ‘kwetsbaar’ was en zaken anders wilde organiseren. Hennephof  bevestigde dat maandag. “Er lagen te veel verantwoordelijkheden bij Harms.” Maar Revis wilde geen veranderingen. “Ik wilde Harms niet kwijt met het oog op de continuïteit,” zei hij.

Twee jaar later zou Harms alsnog bij de gemeente vertrekken wegens sterke aanwijzingen van niet integer handelen en daarbij speelde de kwestie met de kerk een rol. Maar het college heeft geen aangifte gedaan. In plaats daarvan werd een schikking getroffen en de afspraak gemaakt dat geen van beide partijen nog mededelingen zou doen. Hoe dat verder moet nu er een enquête loopt is onduidelijk. In elk geval moet Harms op maandag 20 maart voor de commissie verschijnen.

‘Contract was wél goed’

Een andere kwestie die vrijdag uitgebreid aan de orde kwam was die van het bouwcontract (DBM-model), waarin in theorie ontwerp en bouwsom vaste gegevens zijn. Oud-wethouder Marnix Norder (PvdA) zei maandagmiddag dat achteraf gezien die contractvorm ‘ongelukkig’ was gezien de complexiteit van het ontwerp. Revis bleek het daarmee niet eens te zijn. “We hebben baat gehad bij het DBM-contract,” zei hij. Dat de bouwsom toch opliep vond hij niet problematisch, omdat het gebouw daardoor beter is geworden. Oud-DSO-directeur Peter Jägers bevestigde dat. Zonder deze contractvorm zou Amare nog veel duurder zijn geworden voor de gemeente, volgens hem. Nu is de grootste strop voor de bouwer. Die zou ‘vele tientallen miljoen euro’s’ verlies hebben gemaakt op Amare.

Bij het verhoor van Peter Hennephof maandag ging het ook over de gemeentelijke organisatie en diens eigen positie. De begin 2018 aangetreden oud-gemeentesecretaris gaf aan hoe hij de Amare-stuurgroep van topambtenaren reorganiseerde. Met Revis had hij een goede verstandhouding, maar in de vergaderingen van het college van B en W kwam hij nauwelijks aan het woord. Dat kwam doordat burgemeester Pauline Krikke hem negeerde. Met haar had hij een ‘ingewikkelde verhouding’ die snel verslechterde. Hennephof, terneergeslagen: “Begin 2019 moest ik concluderen: het is niks en het wordt niks.” In juni van dat jaar stapte Hennephof op.

Komende week gaan de verhoren verder. Oder meer oud-wethouder Joris Wijsmuller (HSP), oud-burgemeester Krikke en oud-directeur Henk van der Meulen van het Koninklijk Conservatorium verschijnen voor de commissie. De opgeroepen directieleden Boers en Van Hoeven van VolkerWessels zullen niet komen. Zij willen alleen schriftelijk vragen beantwoorden. De commissie laat via een woordvoerder weten dit ‘te betreuren’ en te hopen dat het tweetal ‘alsnog het belang inziet van deelname aan het verhoor’.

[Dit stuk is maandag 27 februari aangevuld met passages uit het verhoor van Peter Hennephof.]