Gemeente verkoopt niet langer grond aan zelfbouwers
De gemeente stopt met het verkopen van kavels waarop kopers een woning naar eigen smaak mogen (laten) bouwen. Wethouder Revis laat zelfbouwprojecten voortaan aan de markt over. De gemeenteraad is verdeeld.
Sinds zeven jaar verkoopt de gemeente bouwkavels en kluspanden aan stadsbewoners zonder tussenkomst van een projectontwikkelaar. De kopers mogen er een woning naar eigen inzicht bouwen, zolang die voldoet aan een paar eisen (zoals bouwhoogte en -materiaal). In het stadhuis is zelfs een Kavelwinkel, waar geïnteresseerden een stuk grond of bouwval kunnen kopen.
Per 1 oktober sluit die Kavelwinkel, zo heeft wethouder Boudewijn Revis (VVD, stadsontwikkeling) besloten. Voortaan zal de gemeente een kluspand of kavel niet meer direct aan een burger overdragen, maar via een aanbesteding aan een marktpartij. Die zal vervolgens een koper zoeken en toezien op de ontwikkeling van het zelfbouwhuis.
Natuurlijk zijn een paar zelfbouwers in de problemen gekomen. Maar over het geheel is het een succes
Revis’ besluit is de uitkomst van een evaluatie van het zelfbouwbeleid. De afgelopen jaren ontaardden enkele zelfbouwprojecten in juridische conflicten tussen zelfbouwers en de gemeente. Zo verkocht het stadhuis vervuilde grond aan tien kavelkopers aan het Viljoenplantsoen in de Schilderswijk, die vervolgens voor tienduizenden euro’s het schip in zijn gegaan.
‘Woningbouw met kleinschalige opdrachtgevers is een weerbarstig proces,’ constateert Revis in zijn brief aan de gemeenteraad. Onervaren zelfbouwers onderschatten dikwijls het bouwproces, schrijft de wethouder, wat ‘een groot beslag op de ambtelijke capaciteit’ legt. Liever besteedt Revis het verkoopproces en de begeleiding uit aan marktpartijen.
‘Kortzichtig’
“Een stom en kortzichtige besluit,” oordeelt HSP-fractievoorzitter Joris Wijsmuller. Als wethouder hechtte hij veel waarde aan particuliere klus- en zelfbouwprojecten. Sinds 2012 zijn zo 1570 woningen in aanbouw genomen. “Natuurlijk zijn er een paar casus geweest waarbij bewoners in de problemen kwamen. Dat was heel vervelend. Maar over het geheel is het een succes in Den Haag.”
Zelfbouwers in de Jacob Catsstraat kwamen in conflict met de gemeente. | Foto: Winish Chedi
Hij vindt het een slechte zaak dat projectontwikkelaars nu alsnog de regie in handen krijgen bij zelfbouw. “We moeten bewoners de kans geven om zelf hun stad vorm te geven. Dit college wil alleen nog maar met ontwikkelaars de stad ontwikkelen. Dan krijg je een schrale stad.” En, niet onbelangrijk: Revis schrapt de starterslening (‘ik bouw betaalbaar’), bedoeld voor zelfbouwers met een bescheiden portemonnee.
De markt
Zo somber ziet Arjen Dubbelaar, fractievoorzitter van Groep de Mos/Hart voor Den Haag, het niet in. Integendeel. “In andere gemeenten, Rijswijk en Almere bijvoorbeeld, werkt het ook door het aan de markt over te laten. De markt is inmiddels volwassen geworden. Als gemeente kun je via de aanbesteding sturen.” Revis’ evaluatie volgde op een motie van Dubbelaar, die zag hoe de problemen van gedupeerde zelfbouwers verergerden door de ambtelijke werkwijze van de gemeente. “Kijk wat er met het Viljoenplantsoen is gebeurd. Commerciële partijen gaan soepeler om met zo’n situatie.”
Als zelfbouw een toekomst heeft, dan is dat via de markt
“Als zelfbouw een toekomst heeft, dan is dat via de markt,” denkt ook Hans Sparreboom, medeoprichter van zelfbouwspecialist Steenvlinder in Voorburg. Als ambtenaar zette hij jaren geleden het Haagse zelfbouwbeleid op poten, samen met toenmalig wethouder Marnix Norder. In 2008 is het tweetal voor zichzelf begonnen. Steenvlinder verkoopt kavels en kluswoningen en ondersteunt zelfbouwers. “We zijn dit bedrijf begonnen juist omdat we inzagen dat er marktpartijen nodig zijn die opereren zoals de Kavelwinkel.”
Sparreboom is daarom positief over de stap van Revis, maar benadrukt dat de gemeente klus- en zelfbouwprojecten wel actief moet stimuleren. “Het gebeurt niet vanzelf. Wij zouden de gemeente adviseren om doelen te stellen, bijvoorbeeld: minimaal honderd kavels per jaar op de markt. Anders bestaat de kans dat zelfbouw ondersneeuwt.”
Opgedroogd
Het aanbod zelfbouwkavels is in Den Haag de afgelopen jaren opgedroogd. Dubbelaar ziet vooral kansen in klusobjecten. “Leegstaande kerken, schoolgebouwen en gemeentelijk vastgoed kunnen we aanbieden als kluspanden. Het is aan de raad om de mogelijkheden te blijven herkennen.”
Tijdens de economische crisis gold zelfbouw als alternatief voor de geïmplodeerde bouwsector. Sindsdien heeft het ingeboet aan relevantie, stelt Revis. In het krappe Den Haag gaan nieuwbouwprojecten vooral de hoogte in, schrijft de wethouder, waarbij zelfbouw minder voor de hand ligt.
“Oppervlakkig gedacht,” aldus Wijsmuller. “Er loopt nu een experiment met gestapelde zelfbouw in de Petroleumhaven in Laak: ‘Bouwen op elkaar’. Het kost misschien iets meer tijd, maar hoogbouw via kleinschalig opdrachtgeverschap is een serieus alternatief.”
