Oud-burgemeester Jozias van Aartsen tegen Russen: ‘See you in The Hague’
De Russische ambassadeur moet ermee leren leven. Een gigantische Oekraïense vlag domineert zijn uitzicht. Hagenaars houden de wacht, onder wie oud-burgemeester Jozias van Aartsen.
De oorlog is ver weg in de ambassadewijk Zorgvliet. De villa’s staan mooi te zijn in het lentegroen. Maar op de Andries Bickerweg springt een gigantische Oekraïense vlag in het oog. Zo’n twintig meter blauw/geel dundoek is tussen twee bomen gespannen, recht tegenover de villa’s die gezamenlijk de Russische ambassade vormen. Wat in maart begon als kleine protestactie, is uitgegroeid tot een permanente wake tegen de oorlog. Zo’n tachtig Hagenaars, onder hen ook Oekraïners die in onze stad wonen, nemen eraan deel en wisselen elkaar af.
Maandag aan het begin van de middag arriveert per fiets een bekend gezicht. Jozias van Aartsen meldt zich voor zijn wacht. “Je voelt je ontzettend machteloos, maar wilt toch íéts doen tegen deze enorme schending van het internationaal recht,” zegt hij. Hij voegt zich bij Tet van de Pol, die er al even staat. “Je kunt niks,” zegt zij, “maar wilt toch je gevoel kenbaar maken.”
De oud-burgemeester en oud-minister van Buitenlandse Zaken zegt met nadruk dat hij er staat als een gewone Hagenaar, maar ontkent niet dat zijn achtergrond een rol speelt. “Toen ik burgemeester was, is de wapenspreuk ‘Vrede en Recht’ officieel toegevoegd aan het stadswapen. Als internationale juridische hoofdstad heeft Den Haag ook in dit conflict een bijzondere positie. Niet voor niets wordt de stad telkens genoemd als plek waar de verantwoordelijken voor dit drama moeten worden berecht. See you in The Hague! In dat licht moet ook dit protest worden gezien.”
Juist Den Haag
Het initiatief voor de ‘vlaggenwacht’ ging onder meer uit van Merel van Vroonhoven, oud topvrouw van onder meer de Autoriteit Financiële Markten (AFM), die nu voor de klas staat. Met enige gelijkgestemden bedacht zij dat juist Den Haag iets van zich moet laten horen. Het begon 5 maart met het ophangen van Oekraïense vlaggen aan de dranghekken. “Maar die werden telkens laat in de avond weggehaald door ambassadepersoneel. En dus moesten we nieuwe ophangen, elke dag weer. Samen met een vriend Haan hebben we toen wat anders bedacht: één hele grote vlag die niet zomaar was weg te halen,” vertelt Van Vroonhoven.
Je voelt je ontzettend machteloos, maar wilt toch iéts doen tegen deze enorme schending van het internationaal recht.
Achter de schermen leidde het protest nog tot de nodige discussie, waarbij de gemeente en Buitenlandse Zaken betrokken waren. Het departement houdt zich op de vlakte. “Het ministerie voert in het kader van veiligheid wel gesprekken met de ambassade over zaken die gerelateerd zijn aan de verplichtingen die voortkomen uit het Verdrag van Wenen,” zegt een woordvoerder. Het Verdrag van Wenen regelt de rechten en plichten van diplomatieke vertegenwoordigingen en die van hun gastland. De woordvoerder stelt verder dat het ministerie van mening is dat bij demonstraties bij ambassades de bepalingen uit het Verdrag van Wenen gewaarborgd dienen te zijn. Het is volgens de woordvoerder de taak van de gemeente om daarop toe te zien.
[Tekst gaat verder onder afbeelding.]
Na contact tussen de demonstranten en ambtenaren van de gemeente en ook nog tussen Van Aartsen en burgemeester Jan van Zanen, rolde er de vorm uit die het protest sinds 1 april heeft. Het geldt nu als een echte demonstratie en dat betekent dat de deelnemers zelf ook bij hun ‘uiting’ moeten staan, in dit geval dus een vlag van veertig vierkante meter. En daarom is er ook altijd iemand die vlaggenwacht heeft. Er is een appgroep gemaakt en een digitaal rooster, waarop kan worden ingetekend.
“En zo ben ik dus hier beland. We gaan door zolang de oorlog duurt,” zegt Jozias van Aartsen. Hij vertelt over zijn verleden als minister van Buitenlandse Zaken (1998-2002) in het kabinet Kok II. In januari 2001 ontmoette hij, samen met Wim Kok, Vladimir Poetin in het Kremlin. “Hij kwam over als een rationeel man, die goed bleek ingevoerd. Hij had geen aantekeningen nodig. Ik kon toen niet bevroeden in welke richting hij zich zou gaan ontwikkelen.”
De affaire-Borodin
In zijn periode als burgemeester (2008-2017) speelde Van Aartsen een rol in de affaire-Borodin. De Haagse politie arresteerde op 6 oktober 2013 de tweede man van de Russische ambassade, Dmitri Borodin, en zijn echtgenote. Borodin, kennelijk dronken, mishandelde volgens getuigen zijn twee kinderen. De politie greep in en pakte hem op in zijn Scheveningse flat. Ongeveer op hetzelfde moment raakte mevrouw Borodin met haar auto op de Frederik Hendriklaan drie geparkeerde voertuigen. De twee belandden in een cel op het hoofdbureau aan de Burgemeester Patijnlaan. Het gevolg was een enorme diplomatieke rel met Rusland. De toenmalige minister van Buitenlandse Zaken, Frans Timmermans, zag zich genoodzaakt excuses aan te bieden aan Moskou. Het echtpaar Borodin werd niet veel later teruggeroepen naar Moskou.
“Tja,” zegt Van Aartsen, “dat is alweer een tijdje geleden. Nee, ik heb nooit excuses aangeboden. Ik ben altijd pal achter de politie blijven staan. Die aanhoudingen waren mogelijk fors, maar ze waren niet zonder reden.”
En de Russen, wat vinden die van de enorme vlag voor deur? Dat laat zich raden, al houdt de ambassademedewerker die de telefoon oppakt zich op de vlakte. “Het is nu vakantie in Rusland. Belt u later maar terug.”
[Dit stuk, dat ook verscheen in de gedrukte versie van DHC van 5 mei, is op 6 mei 16.08 uur aangepast en aangevuld.]
Onze redactie biedt u dit verhaal uit de Den Haag Centraal van donderdag 5 mei 2022 gratis aan. Wilt u meer Haags nieuws lezen? Klik hier voor alle verkooppunten. U kunt ook een (proef)abonnement nemen. U ontvangt DHC 10 weken voor slechts 10 euro.