Samira Bouchibti schrijft handboek voor leraren: ‘De klas is soms Twitter in het klein’
Moeilijke onderwerpen zoals homoseksualiteit, vaccineren en antisemitisme bespreken in de klas. Leerlingen helpen ontdekken wie ze zijn. Samira Bouchibti’s ‘Nederland is van ons allemaal’ is een handboek voor docenten, maar ze wil er óók de wijk mee in. “Van alles wat in het boek staat, weet ik dat het werkt.”
‘In de klas worden vluchtelingen en asielzoekers vaak op één hoop gegooid. Buitenlanders. Ik dus ook. De klas is soms net Twitter in het klein. Zo van: ‘Dikke doei, we moeten ze gewoon niet.’ En dat gaat dan over mensen. Ja, dikke doei. We moeten ze wel. Dat zijn de afspraken die we als Nederland hebben gemaakt.” Schrijfster en gastdocente Samira Bouchibti (49) werd geboren in Fez, Marokko. Op 2-jarige leeftijd verhuisden zij en haar vijf broers en zussen met hun moeder naar Nederland om zich bij hun vader te voegen in Haarlem. Hij werkte daar al vijf jaar als lasser en vond het ‘onaanvaardbaar’ om nog langer van zijn gezin gescheiden te zijn.
Al ruim een decennium staat Bouchibti regelmatig voor de klas. “De leerlingen zeggen weleens: ‘Nou juf, u bent eigenlijk geen echte Nederlander.’ Die gesprekken ga ik aan. Waarom dan niet? Wat maakt dat je Nederlander bent?”
Nieuwste boek van Samira Bouchibti
In haar nieuwste boek ‘Nederland is van ons allemaal’ dat vorige week verscheen, legt Bouchibti stap voor stap uit hoe je als docent een dergelijk gesprek kunt voeren. Cruciaal daarin: vragen stellen om tot de kern te komen van waarom iemand iets zegt of vindt, en nooit boos worden. “Zo hou je het gesprek open. Net als op Twitter komen de extremen het eerst naar boven. Dan is het zaak om het midden omhoog te halen.”
Het boek staat vol met concreet lesmateriaal en kan daardoor goed gebruikt worden voor ‘burgerschapsonderwijs’. Sinds 2006 zijn scholen verplicht dit vak aan te bieden. Het idee is om kinderen kennis en vaardigheden mee te geven om ‘volwaardig te kunnen deelnemen aan de democratische rechtsstaat en vreedzaam met anderen samen te leven’. Bij Bouchibti staat de grondwet centraal. Alle gesprekken worden gevoerd met die basisregels. “Je bent niet racistisch. We gaan niemand uitsluiten.”
Onderzoek
Daarnaast is onderzoek doen een belangrijk onderdeel. “Ik wil ze leren nadenken over de feiten. Dus ik haal de cijfers erbij. Hóéveel vluchtelingen komen er dan? Wie zijn die mensen? Waar komen ze vandaan? Wat is er dan aan de hand in Syrië? Of Eritrea? Of Somalië? Vaak zijn er studenten in de klas met die achtergronden die zelf verhalen kunnen vertellen. Dat delen we dan.”
Wat ik doe, is geen ‘rocketscience’, het gebeurt al langer. Ik heb het alleen opgeschreven.
“Als iemand boos is, hebben we het daarover: waarom ben je boos? Wat kan dat veranderen? En als je het met elkaar oneens bent, moet je er toch uitkomen. Hoeveel mensen mogen van jou naar Nederland komen? Waar gaan ze wonen? Hoe ga je dat betalen? Wat vind je dan nu even minder belangrijk? Is dat gezondheidszorg? Moet er minder geld naar jouw school? Dat bespreken we.”
“En vergis je niet, dit kunnen kinderen uit groep acht al. De ene zegt: ‘We willen geen vluchtelingen meer.’ De ander zegt: ‘Iedereen is welkom.’ Dan maak ik duidelijk dat mensen mógen komen door afspraken die we hebben gemaakt. En tegelijk dat je niet onbeperkt mensen kan toelaten, bijvoorbeeld door woningnood. Dan zeg ik: ‘Los het maar op.’ Wat ik doe, is geen ‘rocketscience’, het gebeurt al langer. Ik heb het alleen opgeschreven.”
VIP-methode
Bouchibti vergaarde bekendheid als journalist (onder de naam Abbos, de achternaam van haar moeder) en later als Tweede Kamerlid voor de PvdA en gemeenteraadslid voor de VVD in Amsterdam. Tussen 2015 en 2018 ontwikkelde ze voor de gemeente Den Haag de ‘VIP-methode’ (Vrijheid, Identiteit, Participatie). Die werd onderdeel van de bekende ‘Haagse Aanpak’ tegen radicalisering en polarisatie.
Van alles wat in het boek staat, weet ik dat het werkt.
“Je moet het gesprek aangaan. Ook met mensen wier mening je niet bevalt.” De schrijfster richtte de VIP-Academy op en werkt als trainer en beleidsadviseur. Het nieuwe boek is een uitgebreidere en verbeterde versie van de handleiding die ze voor de gemeente Den Haag schreef, bedoeld voor docenten en andere professionals die met jongeren werken. Er staat vooral méér lesmateriaal in. Van YouTube-filmpjes tot vragen om in de klas te bespreken. “Van alles wat in het boek staat, weet ik dat het werkt.”
Samira Bouchibti de wijk in
De methode, zo laat de gemeente weten, bereikt inmiddels zo’n tweeduizend studenten per jaar en de effectiviteit wordt momenteel wetenschappelijk onderzocht door onder meer het Verwey-Jonker Instituut.
Hoewel burgerschap wettelijk verplicht is op school, valt er nog een wereld te winnen volgens de schrijfster. Het liefst zou ze direct de wijk in gaan. “Een fysieke VIP-Academy! Zodat je kunt binnenlopen, het liefst met je ouders. En je grote broer.” Bouchibti hoopt vurig dat dit snel werkelijkheid wordt in Den Haag. “Samenwerken met Stichting De Mussen bijvoorbeeld. Of het Stagehuis. Het hoeft niet in een apart gebouw. Ik zet het op, train de mensen en ben dan weer weg.”
Dit is een fragment uit het interview dat Mieke van Dixhoorn had met Samira Bouchibti. Wilt u het volledige verhaal lezen? Koop dan de krant Den Haag Centraal (DHC) vanaf donderdag 15 oktober 2020 bij een van de verkooppunten of neem een (proef)abonnement. Wilt u meer foto’s zien? Neem dan eens een kijkje op onze Instagram-pagina.
