Naar Den Haag gevluchte journaliste wil snel weer terug naar Venezuela
Venezuela is wereldnieuws: het land balanceert op de rand van een burgeroorlog. Een van de laatste onafhankelijke journalisten vluchtte vorige week naar ‘Shelter City’ Den Haag. “Ze beschuldigden ons ervan dat wij in het complot zaten.”
Met een collega van CNN was Maria – niet haar echte naam – verslag aan het doen in de Venezolaanse hoofdstad Caracas. Via sociale media waren ze erachter gekomen dat oppositieleider Juan Guaidó opgepakt was. “Het was vreemd. Hij werd meegenomen door ambtenaren, maar werd na een minuut of tien weer vrijgelaten.”
Om te zien of Guaidó er was, gingen de twee journalisten naar het kantoor van de inlichtingendiensten van president en dictator Nicholás Maduro. Daar werden ze met geweld opgepakt en vastgehouden. Het lukte Maria om live-verslag te doen via Colombiaanse media. Daardoor zijn ze weer snel vrijgelaten. “Ze beschuldigden ons ervan dat wij in een complot zaten.”
Oppositieleider Juan Guaidó (links) en president Nicholás Maduro. | Wikimedia Commons
Maria is geboren in Venezuela en werkt er al twintig jaar als journalist – ‘vanaf de tijd van Chávez’. De laatste vier jaar is ze correspondent voor een Colombiaans medium. Dat is de enige manier om nog vanuit Venezuela te berichten. Lokale media zijn in handen van de regering van Maduro of worden zwaar gecensureerd. Nu zit de journaliste aan tafel ergens in het Haagse stadhuis. Binnen 24 uur na haar arrestatie is ze gevlucht naar Nederland, dankzij het ‘Shelter City’-programma (zie kader). Maria’s man en kinderen zijn achtergebleven in Venezuela.
Druk
Den Haag is sinds 2012 Shelter City, een initiatief van Justice and Peace met als politieke voortrekkers GroenLinks en D66. Het houdt in dat mensenrechtenverdedigers die in eigen land onder grote druk staan tijdelijk hiernaartoe kunnen reizen om ‘op adem te komen’.
Justice and Peace-directeur Sebastiaan van der Zwaan noemt het programma de ‘concrete invulling van de stad van vrede en recht’. “Hier kunnen ze nuttige contacten opdoen en dingen leren die maken dat ze met frisse moed hun werk kunnen hervatten.”
Het was vreemd. Hij werd meegenomen door ambtenaren, maar werd na een minuut of tien weer vrijgelaten
Hij vervolgt: “In Venezuela is al maanden, zo niet jaren, een spel gaande. Er is een dictator, Maduro, die koste wat kost aan de macht wil blijven. Het parlement accepteert dat niet meer en komt in opstand, maar hij zet ze buitenspel. Nu gaan er steeds meer mensen de straat op die klaar zijn met Maduro. Als je in zo’n situatie uitgesproken bent, als journalist, advocaat of activist, kom je in de problemen. Maria was zo iemand en moest op korte termijn vertrekken. Ze is niet alleen opgepakt, er is ook gevoelige informatie afgepakt.”
Maria legt uit: “Omdat het een jaar geleden is dat Oscar Pérez is vermoord, was ik bezig met een in memoriam.” Pérez was rebellenleider in Venezuela. Terwijl ze vastgehouden werd, moest Maria haar iPhone afgeven. “Daarop stond contactinformatie van zijn familie en vrienden en andere journalistieke informatie.”
Hoewel ze zichzelf had aangemeld voor het programma, is het duidelijk moeilijk voor Maria om aan de andere kant van de wereld te zitten. Ze is nog zo veel mogelijk bezig om via social media alsnog verslag te doen van de situatie. “Het is de enige manier waarop informatie nog verspreid kan worden.” Ze probeert de ernst van de situatie over te brengen. “Gisteren kwam via Instagram naar buiten dat de politie ’s nachts huizen is binnengevallen en mensen heeft vermoord.”
Het gesprek heeft plaats een dag nadat Guaidó zichzelf ten overstaan van tienduizenden mensen in de straten van de hoofdstad heeft uitgeroepen tot interim-president. Maria laat filmpjes zien van de scène. Via WhatsApp houdt ze nu contact met de andere internationale correspondenten in het land. Haar CNN-collega is inmiddels naar het buitenland gevlucht.
Gisteren kwam via Instagram naar buiten dat de politie ’s nachts huizen is binnengevallen en mensen heeft vermoord
Ze maakt zich ernstige zorgen. “Er is honger, er zijn geen medicijnen. Er is hyperventilatie van een miljoen procent.” Ze verwacht niet dat de regering zal aftreden en vreest een burgeroorlog. “De volgende stap is waarschijnlijk dat ze het internet afsluiten.” Op de vraag of Guaidó een goed alternatief is, zegt ze: “Alles is beter dan Maduro.”
Veiligheidsexperts
Normaal gesproken duurt het Shelter City-programma drie maanden. Maar Maria wil zo snel mogelijk terug. Programmacoördinator Suzan Goes, die tevens optreedt als tolk, legt uit: “We zullen met veiligheidsexperts en het ministerie van Buitenlandse Zaken de situatie monitoren en kijken of het mogelijk is.” Terwijl ze hier is, wil de Venezolaanse journaliste Engels leren en vooral veel contacten leggen met de vele ngo’s en internationale experts in de stad. Ook psychisch is hulp beschikbaar.
Het blijft wel moeilijk. De reden dat ze niet herkenbaar in de krant wil: “Ambtenaren van de regering van Maduro zijn overal.”
Wat is een 'Shelter City'?
Den Haag was de eerste stad die zichzelf uitriep tot Shelter City in 2012. Inmiddels zijn daar elf Nederlandse steden plus Tbilisi (Georgië), Dar es Salaam (Tanazania) en San José (Costarica) bi jgekomen. De insteek van het programma is om mensenrechtenverdedigers tijdelijk (drie maanden) onderdak te bieden en te trainen in bijvoorbeeld digitale veiligheid. Medische hulp en andere educatie behoren ook tot de mogelijkheden. Door de opgedane contacten en kennis kunnen ze hun werk in eigen land dan weer met volle kracht oppakken. Twee keer per jaar wordt via partnerorganisaties en het ambassadenetwerk een oproep gedaan voor aanmeldingen. Daar reageren bijna 500 mensen op, terwijl er maar plek is voor 25. Enkele voorwaarden: de mensenrechtenverdedigers moeten geweldloos werken, een duidelijk idee hebben wat ze uit het programma willen halen, en willen en kunnen terugkeren. De gemeente financiert jaarlijks ongeveer de helft van het programma met 60.000 euro. De rest komt van het ministerie van Buitenlandse Zaken en uit donaties.
Dit artikel wordt u gratis aangeboden. Wilt u meer lezen over de Haagse politiek? Neem dan een abonnement op DHC.
