Den Haag in financiële nood als rijk niet in actie komt
Den Haag dreigt in financiële zin kopje onder te gaan als de regering niet snel zekerheid biedt over de financiering van de jeugdzorg en de uitkering uit het Gemeentefonds.
Dat zei wethouder Anne Mulder (VVD, financiën) donderdagmiddag bij de presentatie van de gemeentebegroting voor 2022. Die omvat een totaal bedrag van 2,9 miljard euro. Den Haag komt 19 miljoen euro tekort, maar kan dat nu nog zelf oplossen. Maar de reserves zijn intussen onverantwoord geslonken.
“De financiële rek is uit de begroting en zwaar weer dreigt,” zei Mulder. “Al jaren krijgt Den Haag structureel te weinig vergoed door het rijk voor kosten van bijstand, zorg en jeugdhulp. De problemen worden ondertussen groter en complexer. En als het rijk daarbovenop de geplande herverdeling van het Gemeentefonds doorzet, kost dat Den Haag vanaf 2023 tientallen miljoenen per jaar. Dat geld moet uit de lengte of de breedte komen.”
Mulder komt naar eigen zeggen met een ‘beleidsarme’ begroting. Dat wil zeggen dat er weinig zware politieke keuzes worden gemaakt. De reden daarvan is dat het huidige college van B en W aan het einde van zijn termijn zit; het wordt na de gemeenteraadsverkiezingen van maart afgelost door een nieuwe coalitie, die zij eigen prioriteiten kiest.
Onderzoek naar uitgaven
Wat wél gebeurt is dat dat de afdeling financiën van de gemeente alle uitgaven doorlicht en vervolgens suggesties doet voor bezuinigingen. Het nieuwe college kan daaruit kiezen. “We stellen een menukaart op, dat is nog niet eerder gedaan,” aldus Mulder, die hiermee uitvoering geeft aan een eerder door de raad aangenomen motie.
Na de verkiezingen wordt het puinruimen.
De bestuurlijke crisis op landelijk niveau bezorgt de gemeente extra problemen. Het rijk moet nog een reeks ingrijpende besluiten nemen over de vastgelopen financiering van bijstand, jeugdzorg en WMO en over de toekomst van het Gemeentefonds. Zo lang er op het alternatieve Binnenhof aan de Bezuidenhoutseweg niets gebeurt, verkeert de stad in onzekerheid. Mulder: “Het lijdt weinig twijfel dat, als het Rijk niet over de brug komt, straks pijnlijke keuzes gemaakt moeten worden.”
Oude atoomkelder hergebruikt
Echt blut is de stad niet. De begroting bevat dan ook toch nieuwe uitgaven. Er gaat bijvoorbeeld 4 miljoen euro naar de aanpak van probleemgebieden als de Zevensprong, de Weimarstraat, het Kaapseplein en Duindorp. Ook komt er een nieuwe sporthal in Loosduinen. Het meest opvallende plan is de verbouwing van de voormalige atoombunker van het oude ministerie van Binnenlandse Zaken aan de Schedeldoekshaven. Die is eigendom van de gemeente. Deze wordt verbouwd zodat het gemeentearchief er materiaal kan opslaan. Ook komen er oefenruimtes voor popmusici.
Oppositie zeer fel
De eerste reacties op de begroting zijn niet positief. Vooral de oppositiepartijen trekken fel van leer. “Wat een gemiste kans,” zegt Peter Bos van de HSP. “De begroting is een zielig verhaal van een college dat onmachtig is en het rijk wegzet als de Grote Boze Wolf die te weinig geld overmaakt aan de gemeente. Sorry hoor, maar het college bestaat uit landelijke partijen die op het Binnenhof aan de touwtjes trekken. Er zitten drie Haagse ex-wethouders in het Kabinet. Regel het!” Volgens Bos is er wél geld in kas, bijvoorbeeld de Eneco-gelden en een meevaller van de bouw van de Rotterdamsebaan.
[Tekst gaat verder onder afbeelding.]
Wethouder Anne Mulder voor de camera van Omroep West (DHC).
Ook SP-fractievoorzitter Lesley Arp reageert in deze zin. “Het lijkt er dus op dat niet alleen in de landelijke politiek, maar ook in het IJspaleis de daadkracht ver te zoeken is.” Intussen zuchten volgens Arp wijken als Laak en Transvaal dankzij huisjesmelkers onder overbewoning en neemt het afvalprobleem er steeds extremere vormen aan. “We kunnen niet wachten totdat de handhaving wordt opgeschroefd. Deze problemen vragen om duidelijke keuzes.” Ook de Partij voor de Dieren is kritisch. “Financiële tekorten worden over de schutting gegooid. Grote thema’s, zoals verduurzaming van woningen en de stikstofcrisis, worden nauwelijks aangepakt,” aldus fractievoorzitter Robert Barker.
De rechtse oppositie is zo mogelijk nog negatiever. “Terwijl de woningnood met geen pen te beschrijven is, heeft dit college geen haast met het bouwen van betaalbare woningen en het remmen van de ongebreidelde bevolkingsgroei. Hele wijken gaan gebukt onder overbewoning. De sociale cohesie verdwijnt, de leefbaarheid staat onder druk en er is geen huis te krijgen,” zegt fractievoorzitter Richard de Mos van Hart voor Den Haag. De PVV slaat dezelfde toon aan als Hart voor de Den Haag. “Na de verkiezingen wordt het puinruimen,” aldus fractievoorzitter Sebastian Kruis.
‘Niet klaar voor uitdagingen’
Ook de doorgaans gematigde CU/SGP komt stevig uit de hoek. Fractievoorzitter Judith Klokkenburg: “Het college komt met een noodgreep van 12 miljoen uit de spaarpot en schuift een structureel tekort van bijna 20 miljoen door op het bordje van een nieuw college. Het betekent simpelweg dat we niet klaar zijn voor de grote uitdagingen van de komende jaren: de energietransitie, voldoende nieuwe woningen, goede en betaalbare jeugdzorg en de zorg voor de meest kwetsbaren die door corona extra hard zijn geraakt.”
Vooral de buitenruimte moet echt opgeknapt worden. In veel wijken ligt er nog te veel afval en voelen bewoners zich nog niet veilig.
De collegepartijen stellen zich uiteraard aanzienlijk milder op. De VVD stelt dat het nog onzeker is hoe hoog de tekorten gaan oplopen. Toch moeten er keuzes worden gemaakt. “Wanneer we uit deze crisis komen waar gaan we dan als stad in investeren? Wij kiezen voor leefbaarheid, veiligheid, wonen en een groene stad,” stelt fractievoorzitter Frans de Graaf. D66 maakt zich zorgen. “Het goede nieuws is dat we voor volgend jaar een sluitende begroting hebben, maar daar blijft het ook bij,” zegt fractievoorzitter Dennis Groenewold.
‘Redelijk sociaal en eerlijk’
De PvdA noemt de begroting ‘redelijk sociaal en eerlijk’, maar de partij maakt zich zorgen over de lange termijn. “We zijn bang dat we dan alsnog geld tekortkomen en dat vooral de kwetsbaren in onze samenleving dit gaan voelen,” zegt fractievoorzitter Mikal Tseggai. “Vooral de buitenruimte moet echt opgeknapt worden. In veel wijken ligt er nog te veel afval en voelen bewoners zich nog niet veilig. Zo glijdt een wijk af en dat mogen we niet laten gebeuren.”
Voor een collegepartij is GroenLinks tamelijk kritisch. Fractievoorzitter Arjen Kapteijns: “Veel van de problemen worden grotendeels doorgeschoven naar een toekomstige coalitie. Het is een pappen-en-nathouden-begroting. Dit maakt de verkiezingen van 2022 extra belangrijk, omdat we dan écht keuzes gaan maken voor de toekomst van de stad.” Kapteijns heeft lof voor de wethouders Bert van Alphen en Liesbeth van Tongeren (beiden GroenLinks). “Van Alphen zet in op meer werkgelegenheid voor mensen die moeilijk aan een baan kunnen komen. Daarnaast komen er meer stage- en werkplekken voor jongeren die het nu moeilijk hebben. Ook gebeurt er veel op het gebied van duurzaamheid.” De begroting wordt volgende maand besproken door de gemeenteraad.
Wilt u meer Haags nieuws lezen? Koop dan de krant Den Haag Centraal bij een van onze verkooppunten. Of neem een (proef)abonnement.
