Column Jan Pronk: ‘De perfecte storm’
Oud-VVD raadslid en bestuurskundige Jan Pronk schrijft een gastcolumn voor de DHC-podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de formatie. Deze week: wat de onderhandelaars te wachten staat als ze terugkomen van vakantie.
Hopelijk genieten de raadsleden, wethouders en burgemeester inmiddels van de aangebroken zomer. Het wordt onze Haagse politici van harte gegund om even afstand te nemen van het stadhuis. Er blijft wel nog behoorlijk wat werk liggen, want na maanden van onderhandelen is het D66, de VVD, GroenLinks, de PvdA en het CDA helaas nog niet gelukt een coalitieakkoord te presenteren voor het einde van het politieke jaar. En dat is zorgelijk, want er staat ons wellicht een perfecte storm te wachten in het komende politieke jaar.
Van informateur Donner hebben we begrepen waarom. De Haagse gemeentefinanciën staan er nog slechter voor dan we dachten. De structurele tekorten zijn hoog, de spaarpotten zijn leeg en het geld dat vanuit de rijksoverheid worden overgemaakt voor allerlei taken loopt de komende jaren sterk terug. Analyses van de gemeentelijke financiën laten zien dat er de komende jaren wellicht voor meer dan 100 miljoen euro moet worden omgebogen.
Vouwwagen
Als de tent weer is opgeborgen en de vouwwagen op stalling staat, zullen de onderhandelaars dus een ingewikkelde puzzel moeten kraken: de stad financieel gezond maken en middelen vinden om de grote problemen in de stad op het gebied van huisvesting, mobiliteit, werkgelegenheid en duurzaamheid aan te pakken.
De onderhandelaars zullen nog een ingewikkelde puzzel moeten kraken
De inwoners van Den Haag hebben ondertussen te maken met een torenhoge inflatie: de brandstofprijzen zijn ruim verdubbeld, huishoudens die een nieuw energiecontract moeten sluiten zijn de klos en ook in de supermarkten en in de horeca merken we op de kassabon en de rekening dat de prijzen stevig stijgen. Ondernemers hebben daarnaast ook nog te maken met opgebouwde schulden uit de zware coronatijd en met schaarste aan arbeidskrachten en daardoor stijgende lonen. Het stadsbestuur kan het daarom simpelweg niet maken om een fors deel van de rekening middels een lastenverzwaring neer te leggen bij de inwoners en ondernemers.
Kaasschaaf
Een andere optie is bezuinigen, maar waarop? Afgelopen periode moest zo’n 16 miljoen euro worden bezuinigd door betere digitalisering op het stadhuis en door versobering in uitgaven aan personeel en materieel. De kaasschaaf is inmiddels al zo vaak over het ambtelijk apparaat gehaald dat er geen kaas meer over is. En nog efficiënter werken klinkt bijna als een grap als je ziet hoe de ICT-systemen van de lokale overheid aan alle kanten rammelen. De wachtlijsten en problemen in de zorg vragen eerder om meer dan om minder middelen. Aan de sociale voorzieningen voor de minima zal niemand willen tornen in deze dure tijden.
Nog efficiënter werken klinkt bijna als een grap
Maar was er niet nog een pot van ruim 600 miljoen euro uit de verkoop van de Eneco-aandelen? Helaas zijn dat eenmalige inkomsten. En daarmee kun je geen structurele uitgaven dekken. En het geld is al verdeeld. Weg ontsnappingsmogelijkheid. Zo wordt de mobiliteitstransitie, zoals een nieuwe metrolijn van de Binckhorst naar Scheveningen en andere ov-projecten, eruit betaald. En gaat het geld naar de energietransitie, door isolatie en investeringen in duurzame energievoorziening.
Gaten
Ook de grote woningbouwplannen rondom de stations en in Den Haag Zuidwest worden ermee gefinancierd. Die gaan gepaard met stevige uitgaven aan meer sociale woningbouw, een groene buitenruimte en voldoende voorzieningen zoals sportvelden, scholen, speeltuinen, bibliotheken en ov. Iedereen op het stadhuis weet bovendien dat de dekking voor deze noodzakelijke voorzieningen nog grote gaten vertoont.
Zware, ingewikkelde en politiek pijnlijke keuzes zullen moeten worden gemaakt. De tijd van wegkijken, potverteren en financieel gegoochel is voorbij. Dat maakt uitkijken naar het nieuwe coalitieakkoord geen wenkend perspectief, maar politiek wel zeer interessant. Graag bespreek ik met u na de zomer de plannen van een hopelijk dan nieuwe coalitie.
Deze column is geschreven door Jan Pronk, bestuurskundige en voormalig raadslid van de VVD. Hij doet dit in het kader van de podcast ‘Wegwijs in het IJspaleis’ over de nasleep van de gemeenteraadsverkiezingen. Luister nu aflevering 12: ‘Een drukke zomer’, waarin we deze column bespreken. Vragen of opmerkingen? Mail naar podcast@denhaagcentraal.net.
