Vieren en herdenken in coronatijd, open brief van Johan Remkes

Beste Hagenaars en Hagenezen,

Al ruim een maand houdt de coronacrisis de wereld, ons land en onze stad in zijn greep. Tegelijkertijd proberen we ons leven zo goed mogelijk voort te zetten. Nog even en de tijd van herdenken en vieren breekt aan: Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. In Den Haag horen bij dat rijtje ook 8 mei, het moment waarop onze stad in 1945 werd bevrijd en 10 mei, de dag waarop in 1940 de Slag om de Residentie werd geleverd. De maatregelen die noodzakelijk zijn om het coronavirus in te dammen, zorgen ervoor dat we deze dagen niet kunnen beleven zoals we gewend zijn. Maar dat neemt niet weg dat we ook nu allemaal kunnen stilstaan bij deze verschillende momenten. Sterker nog, juist nu is dat belangrijker dan ooit. Niet alleen omdat het 75 jaar geleden is dat de Tweede Wereldoorlog ten einde kwam.

Vrijheid allergrootste bezit

Ook nu we thuis moeten blijven bevestigen deze dagen van vieren en herdenken onze verbondenheid met elkaar en met de generaties vóór ons. En we beseffen eens te meer wat ons allergrootste bezit is: vrijheid. Een vrijheid die slechts kan bestaan wanneer we ons er allemaal verantwoordelijk voor voelen. Net zoals we alleen samen de coronacrisis tot een goed einde kunnen brengen.

Op het ogenblik is onze persoonlijke vrijheid noodgedwongen tijdelijk ingeperkt. Dat doet velen van ons denken aan de onvrijheid ten tijde van bezetting van Nederland, al zijn wij bijna allemaal van de naoorlogse generatie en hebben we het niet zelf ervaren. Maar we kennen de verhalen van onze ouders en grootouders en al die mensen die de oorlog wél hebben meegemaakt. Toen waren het de soldatenlaarzen van de bezetter, de nazi’s, die ons knechtten, onze vrijheden in de weg stonden, onze democratische grondrechten wegvaagden. Nu is dat laatste gelukkig niet aan de orde, maar is het de sluipmoordenaar corona die ons dagelijkse leven beheerst en onze bewegingsvrijheid drastisch inperkt.

Het is een grote inbreuk op de vrijheid die na 1945 (gelukkig!) voor ons steeds meer de norm is geworden. De vrijheid die we koesteren. Hoe ernstig de huidige situatie ook is, hoezeer de huidige maatregelen ook een inbreuk vormen op onze persoonlijke vrijheid, toch is onze situatie onvergelijkbaar met de Tweede Wereldoorlog. Wanneer we ons dát realiseren dan beseffen we óók hoe relatief de inbreuk van de huidige maatregelen op onze persoonlijke vrijheid nu is, vergeleken met de onvrijheid van toen. En ik ben ervan overtuigd: onze spankracht moet dit aankunnen.

Dodenherdenking, maandag 4 mei

Sinds 1946 herdenken we ook in Den Haag de slachtoffers die vielen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Voor het eerst in de geschiedenis zal het niet mogelijk zijn om daarvoor bijeen te komen. Dat is bijzonder ingrijpend, vooral voor de nog levende ooggetuigen van de oorlog, hun naasten en iedereen die familieleden verloor in de periode 1940-1945. Laten we er daarom met elkaar voor zorgen dat zij zich allemaal niet vergeten maar gesteund voelen. Om te beginnen door de vlag halfstok te hangen (dat kan al overdag) en vooral door ’s avonds om 20.00 uur 2 minuten stil te zijn en daarna het Wilhelmus mee te zingen tijdens de uitzending vanaf de Dam.

Net als ieder jaar zorgt de gemeente voor kransen of bloemen bij de oorlogsmonumenten in de stad. Via een livestream zal de Nationale Kinderherdenking in Madurodam te volgen zijn: een eerbetoon van de kinderen van nu aan de slachtoffers van toen.

Bevrijdingsdag, dinsdag 5 mei

Ook Bevrijdingsdag zal dit jaar heel anders zijn dan gebruikelijk. Er zal geen Bevrijdingsfestival zijn en ook de officiële nationale start van Bevrijdingsdag die in Den Haag zou plaatsvinden, is komen te vervallen. Wat wel doorgaat, is het ontsteken van het Vrijheidsvuur. Wanneer dat gebeurt in Wageningen, precies om 0.00 uur op 5 mei, zal ook in Den Haag het vuur worden ontstoken. Daarin schuilt een mooie symboliek: ondanks het feit dat we Bevrijdingsdag niet met elkaar feestelijk kunnen vieren, houden we het vuur van de vrijheid brandend. Laten we juist die 5de mei, hier in de internationale stad van vrede en recht, ons realiseren hoe mooi het is dat we hier al zo lang in vrede en vrijheid mogen leven (…).

We zijn er nog niet

Ondanks het feit dat de beperkende maatregelen nu al ruim een maand gelden, zijn we er nog niet. De regels gelden voorlopig nog onverkort, dus óók tijdens Koningsdag, Dodenherdenking en Bevrijdingsdag. Houdt u zich er aan. Doet u dat niet, dan riskeert u een fikse boete.

Het komt er nu op aan om vol te houden en gedisciplineerd te blijven, anders geven we het virus alsnog ruim baan, met alle rampzalige gevolgen van dien. Ik realiseer me heel goed dat dit voor velen een zware opgave is. Toch doe ik desondanks een dringend beroep op u allemaal: hou vol! Hoe beter we ons nu aan de regels houden, hoe eerder ze (stap voor stap) kunnen worden teruggeschroefd (…).

Ik dank u voor uw zelfdiscipline, uithoudingsvermogen en uw bereidheid om uzelf en uw naasten van alles te ontzeggen. Er komt een moment waarop we kunnen zeggen: samen hebben we corona eronder gekregen (…).

‘Let een beetje op elkaar’

Tot slot nog dit: bij het begin van de coronacrisis zei de minister-president tot iedereen: let een beetje op elkaar. Ook in Den Haag hebben veel mensen dat heel serieus genomen; in korte tijd ontstonden allerlei mooie initiatieven om elkaar te helpen en vooral ouderen en hulpbehoevende stadsgenoten te ondersteunen. Ik vind dat hartverwarmend en zeg u eerlijk: ik ben trots op u!

Laten we ook de komende tijd elkaar niet uit het oog verliezen, dan komt ook Den Haag deze moeilijke tijd te boven.

Ik wens u allemaal alle goeds en bovenal veel gezondheid.

Johan Remkes,
waarnemend burgemeester

Lees hier de volledige brief van Johan Remkes.