Den Haag neemt erfpacht op de schop, maar plan stuit op scepsis
Den Haag maakt z’n erfpachtstelsel ‘schokbestendiger’ om grote schommelingen in woonlasten te voorkomen. Duizenden erfpachters zien hun canon halveren. Toch wordt het plan met scepsis ontvangen.
Toen Felix en Annemieke van Boeckel vorig jaar hun erfpachtrekening zagen, dachten ze dat het bedrag voor het hele jaar was. Maar nee, de 780 euro die ze moesten betalen aan de gemeente was alleen voor de eerste zes maanden. “Dat is een stijging van 145 procent,” rekent Felix voor. Het stel ontvangt op de vijfde verdieping van De Primeur, een nieuwbouwcomplex aan de Escamplaan. Toen ze hun appartement drie jaar geleden betrokken, waren de rentes nog laag. “De makelaar zei dat we ons geen zorgen hoefden te maken om de erfpacht,” vertelt Annemieke.
Tot de rentes ineens stegen. De Van Boeckels waren niet de enige Haagse erfpachters die zich vorig jaar een hoedje schrokken van de rekening. Bij erfpacht is de grond in bezit van de gemeente. Huiseigenaren zijn ieder halfjaar een bedrag aan de gemeente verschuldigd, de zogeheten canon. Den Haag telt zo’n 31.000 betalende erfpachters, bij de rest is de betalingsplicht afgekocht.
Felix en Annemieke van Boeckel pleiten voor een canonplafond. (Steffie Galetta)
De hoogte van het bedrag wordt om de vijf jaar vastgesteld aan de hand van de grondwaarde en de actuele rentestand. De canonrente is in korte tijd verviervoudigd van 0,9 naar 4,2 procent. ‘Een uitzonderlijke verhoging,’ erkent de gemeente.
Middelen
Op aandringen van de gemeenteraad komt het college van B en W nu met een plan om zulke grote schommelingen te voorkomen. Voortaan gaat de gemeente ‘middelen’. Het canonpercentage wordt dan vastgesteld op basis van een tienjarig gemiddelde, in plaats van de actuele rentestand. Daarmee komt de canonrente dit jaar uit op 2 procent. 5500 erfpachters zouden daarmee hun erfpachtlasten direct zien halveren.
“Veel mensen gaan hier op korte termijn profijt van hebben,” zegt Bart Reeser, voorzitter van makelaarsbond NVM Haaglanden. “Zeker kopers die een paar jaar geleden nieuwbouw met erfpacht hebben gekocht, want daarbij liggen de grondprijzen hoog.” De nieuwe rekenmethode maakt de canon, die fiscaal aftrekbaar is, stabieler. Dat lijkt hem verstandig. “Een hypotheek zet je ook voor twintig jaar vast.”
Wel loopt de gemeente de komende jaren veel inkomsten mis. Alleen al de bovengenoemde 5500 erfpachters betalen de komende vijf jaar 16 miljoen euro minder dan dat ze onder de huidige canonregels zouden doen. “Maar er komt een dag dat het de gemeente méér oplevert dan in het huidige stelsel,” voorziet Reeser. “Als de rente weer daalt.”
In het nieuwe stelsel reageert de canon immers trager op marktontwikkelingen. Sterker nog, een berekening van deze krant laat zien dat als er sinds de eeuwwisseling met een tienjarig gemiddelde was gewerkt, erfpachters bijna altijd duurder uit waren geweest (zie grafiek).
Geen gejuich
Behalve nieuwe canonregels stelt het college een betalingsregeling voor. Huishoudens met een bruto-inkomen tot 60.000 euro die door een canonstijging in financiële nood komen, kunnen uitstel van betaling krijgen. ‘Hiermee wordt voorkomen dat erfpachters hun huis uit moeten,’ schrijft het college in een toelichting. Het stadsbestuur hoopt zo de zorgen van Haagse erfpachters weg te nemen.
Een halvering is nu lekker, maar straks zitten we weer met een hoge canon
Toch wordt het erfpachtplan in huize Van Boeckel niet juichend ontvangen. Aanvankelijk heerste er een ‘jubelstemming’ in het wooncomplex, vertellen ze. Maar bij nader inzien vinden ze het plan een beetje een wassen neus. “Op het eerste oog is een halvering lekker,” zegt Felix. “Maar over vijf jaar zitten we waarschijnlijk weer met een hoge canon. Wij zien de rente namelijk niet snel dalen, met alles wat er aan de hand is in de wereld.”
Ze pleiten daarom voor een canonplafond van 2 procent. “Met deze hoge grondprijzen is die 4 procent echt killing,” aldus Felix. “De gemeente hoeft de markt toch niet te volgen?” Hij memoreert de sociaaldemocratische oorsprong van het erfpachtstelsel. “Tegenwoordig is het een melkkoe voor de gemeente. Dat is nooit de bedoeling geweest.”
Hoge grondprijzen
Onder Haagse erfpachters heerst de afgelopen tijd meer onrust. De gestegen rente is slechts een deel van het verhaal. Anderhalf jaar geleden schreef deze krant over de fors gestegen grondprijzen sinds de gemeente met nieuwe taxateurs werkt. Wanneer een erfpachtcontract na 75 jaar wordt vernieuwd (‘heruitgifte’), laat de gemeente de grond opnieuw taxeren. Sinds twee jaar vallen deze prijzen vaak veel hoger uit dan onder de vorige taxateurs, signaleren makelaars.
De bom barstte vorig jaar in het Bezuidenhout. De nieuwe grondtaxaties zijn daar zó hoog dat sommige bewoners in financiële problemen dreigen te komen. Momenteel loopt er een procedure waarin deskundigen een selectie taxaties kritisch tegen het licht houden. Tegelijkertijd voeren enkele bewoners een tuchtzaak tegen twee taxatiebureaus. De uitkomst van beide procedures wordt volgende maand verwacht. Daarbij staat veel op het spel: 10.000 Haagse erfpachters wacht de komende jaren een hertaxatie van de grond onder hun woning.
Aan deze kwestie verandert het huidige erfpachtplan niets. De wijze waarop grondwaarden worden bepaald, blijft onaangeroerd. “In die zin is dit voorstel een bliksemafleider,” zegt makelaar Reeser. “Het leidt namelijk af van de discussie over de hoge grondtaxaties.”
Dit artikel is dinsdag 6 februari aangevuld.
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
