Kosovotribunaal velt eerste vonnis: celstraffen voor intimidatie getuigen
Het Kosovotribunaal in Den Haag heeft woensdagochtend zijn eerste vonnis uitgesproken. Twee beklaagden zijn veroordeeld tot vierenhalf jaar cel voor het verspreiden van namen van getuigen.
Hysni Gucati (55) en Nasim Haradinaj (58), leiders van de associatie van Kosovaarse oorlogsveteranen, hoorden het vonnis onbewogen aan. In 2020 werd het tweetal opgepakt in Pristina en overgebracht naar Den Haag, nadat het tot driemaal toe vertrouwelijke rechtbankstukken met daarin de gegevens van honderden getuigen had verspreid. Op persconferenties laakten ze deze getuigen als ‘verraders, leugenaars, spionnen en collaborateurs’. De mannen zijn op vijf van de zes aanklachten schuldig bevonden. Behalve een celstraf (minus voorarrest drie jaar) moeten beiden een boete van honderd euro betalen.
Het is het eerste wapenfeit van de Kosovo Specialist Chambers, zoals het tribunaal formeel heet. Het Haagse hof buigt zich over vermeende misdaden van het Kosovaarse Bevrijdingsleger (UÇK) tijdens de onafhankelijkheidsoorlog met Joegoslavië, feitelijk Servië. De aanklager richt zich vooral op ontvoeringen, martelingen en moorden van burgers in 1998 en 1999. Het tribunaal is in 2016 opgericht in Den Haag. Kosovo stemde onder grote druk van het Westen in met de komst van het speciale hof. In eigen land is het zeer omstreden, aangezien het UÇK een heldenstatus geniet onder de Albanese meerderheid.
Dit waren criminele, geen patriottische daden
Voor het tribunaal was de zaak tegen Gucati en Haradinaj niet een echte test. De feiten lagen voor het oprapen en de beklaagden ontkenden niet dat zij met hun acties de rechtsgang hadden willen tegenwerken. Ze zagen dit als hun vaderlandse plicht. “Dit waren criminele, geen patriottische daden,” oordeelde de rechtbankvoorzitter.
Lastiger wordt het als de aanklager misdaden van ruim twintig jaar geleden moet hardmaken, zoals in het nu lopende proces tegen oud-commandant Salih Mustafa. Hij wordt verdacht van marteling en moord. De ware lakmoesproef is Hashim Thaçi, voormalig leider van het UÇK, oud-premier en tot zijn vervolging president van Kosovo. Hij zit sinds november 2020 in de Scheveningse gevangenis.
Achilleshiel
Niettemin zijn de veroordelingen van Gucati en Haradinaj van belang voor het hof. “Honderden getuigen doen hun burgerplicht door hier de waarheid te vertellen,” zei de rechter. “Hun bescherming is het fundament van dit hof. Zonder getuigen geen gerechtigheid.” Getuigenbescherming is de achilleshiel van het tribunaal, dat om die reden in het buitenland zetelt. Meerdere Kosovaarse getuigen zijn na bedreigingen afgehaakt, anderen zitten in een beschermingsprogramma. “In dit klimaat van intimidatie hebben de beklaagden verzoening en herstel in naoorlogs Kosovo ernstig tegengewerkt,” aldus de rechter.
Het tribunaal zetelt aan de Raamweg, in het complex waar voorheen Europol zat. (DHC/Anniek Molle)
In de Kosovo-oorlog kwamen 13.500 mensen om het leven, onder wie meer dan 10.000 burgers. Het conflict brak uit toen Albanese Kosovaren eind jaren negentig in verzet kwamen tegen het regime van de Servische leider Slobodan Milošević. Toen deze genadeloos reageerde met etnische zuiveringen greep de Navo in. Veel Kosovaren vinden het onverteerbaar dat het tribunaal ‘hun’ UÇK op de korrel neemt in plaats van de Servische agressor. Vanaf de publieke tribune keken vrienden en familie van de beklaagden woensdag misprijzend toe.
