Ad Havermans overleden – Burgemeester in moeilijke tijden

Ad Havermans was amper een jaar eerste burger van Den Haag of er deed zich een politieke omwenteling voor. Na de raadsverkiezingen van 1986 kreeg de stad voor het eerst in haar geschiedenis een volledig links georiënteerd college, dat steunde op een minimale meerderheid in de raad. ‘De verbeelding aan de macht,’ heette het toen. Maar het bracht ook grote politieke spanningen met zich mee, zeker toen de grootste partij, de PvdA, ernstig verdeeld raakte. Ad Haverman, die dinsdag 8 maart op 87-jarige leeftijd overleed, had daarmee ‘te dealen’ zoals dat tegenwoordig heet. Er is hem wel verweten dat hij te veel in het ‘kamp Duivesteijn’ zat en daardoor te weinig boven de partijen stond. Tegelijk heeft een burgemeester als benoemde ambtsdrager in zo’n politieke crisis weinig middelen om te sturen.

Havermans met het linkse college; naast hem met strikje: Adri Duivesteijn. | Foto: Haagsche Courant

Voor Havermans liep de crisis van 1989 overigens bepaald niet slecht af. De PvdA stuurde zijn kemphanen Adri Duivesteijn en Gerard van Otterloo naar huis en CDA en VVD traden toe tot het college. Het stadsbestuur werd daardoor minder avontuurlijk, maar wel stabieler. Bovendien kreeg Den Haag aan het Spui zijn nieuwe stadhuis, ook van Havermans een vurige wens. Aan de ongelukkige ‘bilocatie’ van een raadzaal in het centrum en een ambtelijk stadhuis erbuiten kwam zo een einde. En de stadhuis-bibliotheekcombinatie trok in één keer het zieltogende Spuikwartier uit het slop.

Druten en Doetinchem

Ad Havermans werd op 25 augustus 1934 geboren In Bergen op Zoom. Hij groeide op in Heerlen en studeerde rechten in Leiden; hij zou later in Nijmegen promoveren op het onderwerp Artikel 12-gemeenten. Havermans werd actief binnen de KVP, die later zou opgaan in het CDA. In 1963 begon zijn burgemeestersloopbaan in Pannerden. Daarna volgden Druten en Doetinchem, en in 1985 Den Haag, waar hij partijgenoot Frans Schols opvolgde. Hij kreeg meteen te maken met kritiek. De VVD-fractievoorzitter noemde hem een ‘provinciaaltje’ en gaf daarmee uiting aan de frustratie van de raad dat na de onbekende Limburger Schols de Hofstad wéér een ‘gewone’ burgemeester kreeg en niet een landelijk bekende bestuurder.

In het Oude Stadhuis, samen met de Franse president François Mitterrand en premier Ruud Lubbers, 1986. | HGA/Fotobureau Thuring 

Maar Havermans, bestuurder in hart en nieren, deed de kritiek snel verstommen. Hij was burgervader in moeilijke tijden. Tijdens zijn ambtsperiode kampte de stad met grote financiële problemen. ‘Ad Havermans heeft zich als geen ander sterk gemaakt om daar een oplossing voor te vinden. Daarbij gaf hij blijk van een grote kennis van zaken én doortastendheid, waarbij hijzelf echter nooit op de voorgrond trad,’ schrijft het college van B en W in een reactie op zijn overlijden. Uiteindelijk zou de Haagse financiële nood pas worden gelenigd onder zijn opvolger Wim Deetman. De stad kwam zelfs nog even onder Artikel 12-toezicht, een status waar Havermans, ironisch genoeg, alles vanaf wist.

OPCW en Joegoslaviëtribunaal

Havermans was ook voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Tevens maakte hij zich sterk voor de vorming van het Stadsgewest Haaglanden, de voorloper van de Metropoolregio. Tevens stond hij aan de wieg van de regionalisering van brandweer en politie. Havermans werkte ook aan het internationale profiel van de stad, wat leidde tot de komst van de latere Nobelprijswinnaar OPCW (organisatie tegen de verspreiding van chemische wapens) en de vestiging in de stad van het Joegoslaviëtribunaal ICTY.

Maar vóór alles voelde Havermans zich burgemeester van alle Hagenaars. Bij zijn afscheid in 1996 gaf hij aan het contact met burgers het meest te zullen missen. “Hij stond voor een stad waar iedereen gehoord wordt. En iedereen zich thuis voelt. Daarin is en blijft Ad Havermans een voorbeeld voor huidige en toekomstige bestuurders van Den Haag,” zegt burgemeester Jan van Zanen.

Havermans en zijn vrouw Greetje zouden altijd in Den Haag blijven wonen. Hij was nog van 1996 tot 2002 lid van de Algemene Rekenkamer. Tevens zette hij zich in voor de katholieke vredesbeweging Pax Christi en de ‘Kerk der Friezen’, een Nederlandse katholieke kerk in Rome. De laatste jaren van zijn leven kampte Havermans met een voortschrijdende ziekte, die uiteindelijk opname in een verpleeghuis noodzakelijk maakte.

• De uitvaart van Ad Havermans vindt plaats op maandag 14 maart, om 14.00 uur in de kerk van de H. Antonius Abt aan de Scheveningseweg; gelegenheid tot condoleance om 12.30 uur in Museum Beelden aan Zee.