Actievoerders klaargestoomd voor A12-blokkade: ‘Politie mag je niet wegslepen’
Vanaf zaterdag wil Extinction Rebellion elke dag de A12 bezetten. Bij een training leren actievoerders in spe wat daarbij komt kijken. “We zijn disruptief omdat het nodig is.”
Kris en Chris trekken aan de armen van een man in kleermakerszit. Hij speelt klimaatactivist, zij gaan door voor politieagenten. Eenvoudig tillen ze de man op van de vloer. “En nu als peaceful potato,” gebiedt Chris. De zittende man laat zich hangen als een aardappelzak. Hoe de twee ook trekken en sjorren, ze krijgen hem nauwelijks van zijn plaats. “De politie mag je niet wegslepen,” legt Chris uit. “Ze moeten je met vier agenten tillen.”
In een klaslokaal van een leegstaande school in het Bezuidenhout kijkt een twintigtal mensen toe. Ze zijn deze zaterdag, een week voor de grootste klimaatactie tot dusver, afgekomen op een ‘actietraining’ van Extinction Rebellion. Alsof de vorige wegblokkades nog niet voor genoeg commotie hebben gezorgd, wil de protestbeweging vanaf zaterdag de Utrechtsebaan elke dag vanaf het middaguur bezetten. Weggaan doen ze pas als alle ‘fossiele subsidies’ zijn afgeschaft, zeggen ze.
Men is op zoek naar aandacht door confrontatie, dwang en wetsovertreding
“Het is een vreedzame actie,” benadrukt Chris, activist van het eerste uur. Hij verzorgt de training samen met Kris, sinds dit jaar actief bij de beweging. Ze willen alleen met hun voornaam genoemd worden. Hun gehoor bestaat merendeels uit jonge vrouwen. Zij maken zich druk om het klimaat, voelen zich machteloos en willen wat doen. Of ze zaterdag ook daadwerkelijk het asfalt van A12 opgaan, is een tweede. Velen twijfelen, mede vanwege de gevolgen van een mogelijke arrestatie.
Taarten bakken
“Er zijn duizend andere dingen die je kunt doen voor de beweging,” verzekert Kris. “We hebben mensen nodig die banners maken, die posten op sociale media en opgepakte demonstranten opvangen bij het politiebureau nadat ze zijn vrijgelaten.” Hij geeft het voorbeeld van een 80-jarige vrouw die taarten bakt voor de demonstranten. “Dat vinden wij geweldig.”
Een stoomcursus actievoeren à la Extinction Rebellion behelst meer theorie dan actie. Uitvoerig worden de uitgangspunten en de werkwijze van de los-vaste klimaatbeweging geschetst. Zo krijgen alle demonstranten een arrestatienummer dat ze moeten doorgeven als ze worden opgepakt. “Dan kunnen wij diezelfde avond in een talkshow precies zeggen hoeveel demonstranten gearresteerd zijn,” legt Kris uit. “En weten de steungroepen wie ze moeten ophalen bij het politiebureau.”
Trainer Chris spreekt van een ‘vreedzame actie’. (Eveline van Egdom)
Ook het arrestatieproces wordt in detail doorlopen. Van het lange wachten in het arrestantenbusje (‘niet voor mensen met een zwakke blaas’) tot het verhoor (‘gewoon zeggen: geen commentaar’). Door het hele land vinden deze trainingen plaats.
De wegblokkades zijn een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid, vindt Chris. “Wij verstoren voor eventjes de normale gang van zaken. We zijn disruptief omdat het nodig is. De klimaatcrisis overtreft nu al de verwachtingen van wetenschappers. Met alleen stemmen en petities tekenen bereik je niet veel.” Zelf zet de gemeente ook regelmatig wegen af voor werkzaamheden, redeneert hij. “Onze actie is aangekondigd, dus de hulpdiensten zijn voorbereid.”
Ontwrichting
De vraag is hoeveel ontwrichting de autoriteiten de komende week toelaten. Afgelopen donderdag discussieerde een commissie van de Tweede Kamer over het demonstratierecht. Burgemeester Jan van Zanen, een van de genodigden, heeft flink de pest in ‘grensoverschrijdende acties’ van onder meer klimaatdemonstranten. Steevast negeren zij door hem opgelegde maatregelen, schrijft hij in een brief. ‘Men is dus niet op zoek naar een gerechtvaardigde uitoefening van het recht op betoging, maar naar aandacht door confrontatie, dwang en wetsovertreding.’
Het Openbaar Ministerie kan hier weinig tegen beginnen, leert de praktijk. Weliswaar kregen zeven klimaatactivisten onlangs een taakstraf wegens opruiing, het leeuwendeel van de betogers wordt niet vervolgd. ‘Doelbewuste ontwrichting en de uitoefening van dwang kunnen naar mijn stellige overtuiging niet gefaciliteerd worden,’ aldus Van Zanen, ‘ook niet als men zich hierbij beroept op burgerlijke ongehoorzaamheid om een maatschappelijk probleem aan de kaak te stellen.’
Eerst werden we weggezet als gekkies, nu hebben we BN’ers
In de gemeenteraad eisen met name Hart voor Den Haag, VVD en PVV een strenger optreden tegen de wegblokkades. In het Verenigd Koninkrijk gebeurt dat al. De Britse regering heeft het blokkeren van verkeersaders onlangs per wet verboden. Ook jezelf vastlijmen of -ketenen aan gebouwen, objecten of mensen is daar voortaan strafbaar.
Rugpijn
In het klaslokaal wordt alvast geoefend. De deelnemers gaan zij aan zij op de vloer zitten en haken hun armen en benen in elkaar, een beproefde methode om het de politie lastig te maken. Geen fijne zithouding, blijkt als de eerste rugpijntjes opspelen. Ook het volhouden van de dagelijkse protestactie wordt een beproeving. “Zeker als het maandag wordt en veel deelnemers moeten werken,” zegt Kris. “We hebben een roulatieschema opgesteld, want elke dag demonstreren houden de meesten niet vol.”
Dit weekeinde organiseren onder meer Greenpeace en Milieudefensie een steundemonstratie op de Laan van Reagan en Gorbatsjov. Eigenlijk wilden ze die houden op het Malieveld, maar dat mag niet vanwege de Tong Tong Fair. Sprekers bij de manifestatie zijn onder anderen publicist Clarice Gargard en ‘journalist van het jaar’ Tim Hofman. “Eerst werden we weggezet als gekkies, nu hebben we BN’ers,” grijnst Chris.
Het punt is dat die fossiele subsidies nog steeds bestaan
Aan de snelle groei van de beweging kleven wel risico’s. “Eén foto van een gewelddadige demonstrant in de krant en we staan er slecht op. In een organisatie als de onze, zonder hiërarchie, moet daarom iedereen bereid zijn elkaar aan te spreken op gedrag.”
Extinction Rebellion verwacht zaterdag meer dan tienduizend demonstranten. Deze week nog berekenden drie organisaties dat de staat jaarlijks 37,5 miljard euro misloopt door belastingvoordelen op fossiele brandstoffen. ‘Jullie hebben je punt toch gemaakt?’, hoort Chris vaak. Hij schudt zijn hoofd. “Het punt is dat die subsidies nog steeds bestaan.”
De redactie biedt dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Koop de papieren editie van Den Haag Centraal bij een van onze verkooppunten of neem een (proef)abonnement. U ontvangt de krant dan tien weken voor slechts 10 euro.
