Commentaar: Niet blokkeren maar demonstreren
Door telkens opnieuw te kiezen voor een wegblokkade, dwingt Extinction Rebellion burgemeester Van Zanen tot het nemen van maatregelen. Wat is er mis aan het good old Malieveld als plek voor demonstraties?
DE SFEER WAS GOED, zaterdag 28 januari, op en bij de Utrechtsebaan. Duizenden demonstranten namen deel aan de klimaatactie van Extinction Rebellion (XR). Zelfs toen de politie aankondigde dat het tijd was te vertrekken naar het Malieveld en zittende actievoerders begon aan te houden, bleef het vrij gemoedelijk. Maar uiteindelijk werden 768 mensen gearresteerd. Een enorm aantal dat de inzet van vier (pendelende) HTM-bussen vereiste en van een grote hoeveelheid politiemensen.
GEEN MISVERSTAND: demonstreren mag, zeker in regeringsstad Den Haag. En de urgentie van de klimaatproblemen en aantasting van de natuur maken actievoeren noodzakelijk. Tegelijk zorgen de blokkades – dit was alweer de vijfde op rij – voor overlast in de stad, gevaarlijke situaties en hoge kosten. Het kan ook anders. Het ‘good old’ Malieveld is bij uitstek geschikt voor massale demonstraties en er kan zelfs een podium worden neergezet om de boodschap nog duidelijker naar voren te brengen. Maar ‘XR’ vindt het Malieveld te gewoontjes en ‘niet effectief’. ‘Maling aan het Malieveld,’ zei een woordvoerster afgelopen week.
DAARMEE SCHIET de organisatie zich in de eigen voet, want veel aandacht gaat nu, net als bij het bekladden van kunstwerken, uit naar een bijzaak – het actiemiddel – en niet naar waar het om gaat. Bovendien brengt XR de burgemeester in een lastig parket. Die moet immers niet alleen demonstraties accommoderen, maar ook letten op de openbare orde en de veiligheid van anderen. En verder moest die weg ook gewoon weer een keer open, dus kon de politie weer opdraven in de ondankbare rol van uitgejouwde boeman.
De demonstratie van Extinction Rebellion op de Utrechtsebaan. | Foto: Regio15
HET OPTREDEN van XR mag dan confronterend zijn, dat van justitie was het ook in de aanloop naar de actie van zaterdag. Zes personen werden thuis aangehouden op verdenking van opruiing en kregen een gebiedsverbod. Mogelijk was dit in juridische zin toegestaan, proportioneel was het zeker niet. Het gaat immers niet om voetbalhooligans en ook niet om Koranverbranders. Daardoor was het nu de overheid die de eigen zaak schade toebracht, want de arrestaties leidden tot bredere steun voor XR, waaronder een solidariteitsverklaring van veertig maatschappelijke organisaties.
WAT OOK SCHUURT is dat de klimaatactivisten harder lijken te worden aangepakt dan de boeren met hun tractoren. Terecht stelde D66’er Dennis Groenewold woensdag in de raadzaal dat dit ‘de rechtsstaat ondermijnt’. Tegelijk wordt er te rechter zijde weer anders tegenaan gekeken. Hart voor Den Haag wees erop dat de politie mild optrad op de A12, terwijl bij de corona-demonstraties de lange lat er overheen ging.
INTUSSEN HEEFT XR alweer een nieuwe blokkade aangekondigd. En daar moet het bevoegd gezag dan weer op reageren. Zo ontstaat de ongewenste situatie waarin de burgemeester gedwongen wordt op te treden met een kans op inzet van steeds zwaardere middelen. Dat XR niet bereid is tot overleg met de gemeente en zijn acties ook niet correct aanmeldt, helpt ook al niet mee. Er moet een modus te vinden zijn die een zinvolle demonstratie mogelijk maakt zonder arrestaties, laat staan preventieve aanhoudingen.
