Schelden en sneren in de gemeenteraad: ‘Polarisatie is verheven tot politiek verdienmodel’
De harde toon van het politieke debat in de Tweede Kamer wordt genoemd als aanjager van de geweldsuitbarsting tijdens de demonstratie voor een strenger asielbeleid vorige week. In de Haagse gemeenteraad gaat het er nauwelijks gemoedelijker aan toe.
‘Recht voor z’n raap’ versus ‘de nuance zoeken’. De stijl van de twee grootste partijen in de Haagse gemeenteraad verschilt nogal. Richard de Mos, oud PVV-Kamerlid en huidig voorman van Hart voor Den Haag, heeft het hart op de tong. Een ander raadslid of een wethouder ‘knettergek’ noemen bijvoorbeeld, vindt de zelfbenoemde ‘jongen van de gestampte pot’ normaal. De jongere en relatief onervaren fractievoorzitter van D66, Yousef Assad, zegt liever de verbinding te zoeken. “De dialoog is het enige dat we hebben,” zegt hij. “We moeten met elkaar in gesprek blijven en het is de toon die de muziek maakt.”
Olie op het vuur
De extreemrechtse rellen op het Malieveld waren geen verrassing voor Assad. “Je zag het aankomen,” stelt de fractievoorzitter van D66, met acht zetels de op een na grootste partij in de raad. “De haat tegen minderheidsgroepen en de afkeer tegen alles wat rechtsstatelijk is worden extremer. Dit soort sentimenten is de afgelopen jaren terechtgekomen in het centrum van de macht, waardoor ze niet langer taboe zijn.” De lokale politicus doelt daarmee op de landelijke politiek. “Ik vind de rol van dit kabinet verbijsterend: verschillen zijn uitvergroot en er is steeds meer olie op het vuur gegooid.”
Als het in de gemeenteraad regent, dan druppelt het door in de samenleving
Maar ook in de raadzaal klinkt geregeld anti-immigratie- en antidemocratische retoriek. “De gemeenteraad is niet te vergelijken met het parlement, maar de Haagse raad wel het meest van alle gemeenten,” volgens Assad. “De afgelopen jaren is er veel gebeurd wat de verhoudingen tussen personen en partijen op scherp heeft gezet. Het kan er heftig aan toegaan. En als het in de gemeenteraad regent, dan druppelt het door in de samenleving.”
De verharding in de samenleving is volgens Hart voor Den Haag geen politiek probleem, maar een handhavingsprobleem. “Er is geen respect meer voor gezag,” zegt De Mos. De rellen van twee weken geleden noemt hij ‘totaal onacceptabel’. “Iedereen die geweld gebruikt tegen het gezag moet worden opgepakt en vervolgd.”
Asielopvang en rellen
Dat er sprake is van verharding in het politieke debat, vinden bijna alle fractievoorzitters. Deze krant sprak met hen over onder meer taalgebruik en omgangsvormen in de gemeenteraad. De geplande asielopvang aan de Sportlaan, de rellen op Scheveningen en de herinrichting van het Hobbemaplein bij de Haagse Markt werden veelvuldig genoemd als onderwerpen waarbij de emoties de afgelopen tijd hoog opliepen. De discussies daarover zijn geregeld als onprettig, intimiderend en zelfs onveilig ervaren.
Partijen die dat zeggen, hebben mij zelf zes jaar lang voor rotte vis uitgemaakt
Voorbeelden geven de meeste fractievoorzitters liever niet, om het niet opnieuw onder de aandacht te brengen, maar schelden, op de persoon spelen en sneren is volgens hen niet ongewoon in de raadzaal. Ook het knippen van fragmenten uit raadsvergaderingen om ze zonder context online te plaatsen, wordt door velen kwalijk gevonden. Met de meeste vingers wordt in de richting van Hart voor Den Haag gewezen, zeer actief op sociale media en met twaalf zetels de grootste lokale partij.
Rotte vis
“Hypocriet,” reageert Richard de Mos op de kritiek aan zijn adres. “Partijen die dat zeggen, hebben mij zelf zes jaar lang voor rotte vis uitgemaakt. Mij een ‘clown’ en ‘populist’ noemen, dat is ook op de man. Ik kan zeker direct en pittig zijn. Maar ik ben ten onrechte als corrupt weggezet (De Mos werd verdacht van corruptie, maar werd vrijgesproken, red.), dan moet je nu niet bij mij aankomen over mijn toon. Ik zou zeggen: verbeter de wereld, begin bij jezelf.”
Dat is ook de reden dat zijn fractie eerder deze maand niet vertegenwoordigd was bij de jaarlijkse raadsconferentie, een soort heidag om de sfeer in de gemeenteraad te verbeteren. Raadsleden gingen daar in gesprek over zaken als omgangsvormen en het verbeteren van het onderlinge vertrouwen, en dat was niet voor het eerst.
Voor populistische partijen is media-aandacht een doel op zich
“We hebben al heel wat conferenties gehad over dit onderwerp,” aldus CDA’er Kavish Partiman, “maar iedereen vervalt toch weer in de oude patronen. Twitteren, al tijdens het debat, is zo’n slechte gewoonte. We doen het allemaal, het zijn de Haagse mores. Maar nuance kan je niet in 140 tekens vatten.”
“Voor populistische partijen is media-aandacht een doel op zich,” zegt Maarten De Vuyst van GroenLinks. “Misschien is het debat altijd al wel hard geweest, maar bereiken de hardste schreeuwers door sociale media nu sneller een groot publiek.”
Uitersten
“Polarisatie is verheven tot politiek verdienmodel,” stelt Partiman. “Zowel uiterst rechtse als uiterst linkse partijen maken zich daar schuldig aan. Terwijl geen enkele inwoner van Den Haag er wat mee opschiet.”
Op X ben ik hartstikke geradicaliseerd
“Gevestigde partijen vinden het natuurlijk heel lastig dat ze ruimte moeten maken voor andere partijen, zoals die van ons,” aldus Fatima Faïd van de Haagse Stadspartij. “Hier zit de hele stad in de raad, niet alleen geprivilegieerde hoogopgeleide mensen. Dat maakt ook dat het soms rauw is.” Ze geeft toe dat ook zij zich daar schuldig aan maakt. “Op X ben ik hartstikke geradicaliseerd, daar noem ik de fractievoorzitter van Forum voor Democratie gerust een nazi in reactie op zijn omvolkingstheorie. Dat is niet uitschelden, maar benoemen. Ik ben altijd activistisch geweest. Onze manier van politiek bedrijven en schoppen tegen de gevestigde orde spreekt een deel van de mensen aan.”
“De SP wordt ook gezien als een populistische partij, omdat we de woede van mensen koppelen aan een idealistisch verhaal,” aldus fractievoorzitter Lesley Arp, die zich niet opnieuw verkiesbaar stelt. “Ik ben gemotiveerd om dingen te veranderen, maar met één zetel is de werkdruk al erg hoog en dan kost alle bullshit eromheen ook nog eens energie.” Volgens haar is de huidige ‘raadscultuur’ slecht voor de lokale democratie. “Daarbinnen moet ruimte zijn voor alle persoonlijkheden en niet alleen voor mensen die zich senang voelen bij persoonlijk profileren, het spelen van spelletjes en een ‘fittie’ op sociale media.”
Dit artikel is tot stand gekomen met steun van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.
De redactie biedt u dit verhaal gratis aan. Meer Haagse verhalen? Neem een (proef)abonnement op weekkrant Den Haag Centraal. Elke donderdag in de bus. De krant is ook verkrijgbaar bij onze verkooppunten.
