Oranjehotel en Waalsdorpervlakte op rijksmonumentenlijst

Minister Ingrid van Engelshoven (D66, cultuur) overhandigde zaterdagmorgen bij de 75^ste jaarlijkse oorlogsherdenking op het gevangenisterrein de ‘monumentenschildjes’ die horen bij de nieuwe status. “Deze plekken moeten goed bewaard blijven. Daarom geven we ze deze veelzeggende status mee,” aldus de minister. De schildjes werden in ontvangst genomen door Dineke Mulock Houwer van het Oranjehotel en directeur Wim Drossaert van Dunea, dat de Waalsdorpervlakte beheert. “Een historisch moment,” volgens Mulock Houwer. Burgemeester Jan van Zanen legde het verband met de Haagse wapenspreuk, ‘Vrede en Recht’. “Dat dragen we blijvend uit als eerbetoon aan de slachtoffers van toen en uit solidariteit met de onderdrukten van nu.”

Nieuwe stap monumentenbeleid

Het besluit van Van Engelshoven markeert een nieuwe stap in het monumentenbeleid. Tot nu toe richtte dat zich vooral op het beschermen van cultuurhistorisch waardevolle gebouwen en een beperkt aantal parken. Met het Oranjehotel en de Waalsdorpervlakte worden nu twee ‘lieux de mémoire’ (plekken van herinnering) toegevoegd aan het rijksregister van beschermde monumenten. Dat wordt beheerd door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE).

Eén van de grote voordelen voor eigenaren is dat zij aanspraak kunnen maken op een instandhoudingssubsidie. Speciaal voor het Oranjehotel en de Waalsdorpervlakte betekent de nieuwe status dat er in principe geen aantasting meer mogelijk is. Wat het ministerie van Justitie ook in de toekomst nog wil met de Penitentiaire Inrichting (PI) Scheveningen, dat zal nooit ten koste mogen gaan van de door de grote muur nog half aan het complex verbonden Oranjehotel. Hetzelfde geldt voor Dunea en de gemeente Den Haag ten aanzien van de Waalsdorpervlakte.

Monumenten voor het verzet

Van Engelshoven schetste ook de bredere overwegingen achter de bescherming. “Er zijn maar weinig monumenten die herinneren aan de rol van het verzet en de verzetshelden die zich in deze tijd ingezet hebben voor een vrij Nederland. Het Oranjehotel en de Waalsdorpervlake vullen de lancune door toevoeging aan de lijst. Het beschermen en erkennen van historische plekken is een blijvend proces en belangrijk voor het besef van onze vrijheid.”

Minister Van Engelshoven met links Wim Drossaert (Dunea) en rechts Dineke Mulock Houwer (Oranjehotel). | Foto: Dunea

Het Nationaal Monument Oranjehotel opende twee jaar geleden zijn poorten, na een lange en moeizame voorgeschiedenis. De voormalige cellenbarakken, gelegen in een uithoek van het gevangenisterrein aan de zijde van de Stevinstraat, zijn fysiek afgescheiden van de PI. Een deel van het barakkencomplex bleef behouden en is gerestaureerd. Tussen de barakken en de grote muur met ‘het poortje’ is een herdenkingsplaats aangelegd.

Tot het oorspronkelijke plan behoort ook nog een duinmonument, dat in de vorm van een uitzichtterras aan de overzijde van de Van Alkemadelaan zou komen te liggen. Dit gedenkteken zou de eenheid tussen gevangenis en executieterrein moeten symboliseren. Maar door geldgebrek en corona- en stikstofmaatregelen is dit plan nog niet uitgevoerd. Volgens Dineke Mulock Houwer wordt er nog aan gewerkt. “Dit onderdeel van het Nationaal Monument gaat er zeker komen,” zei zij desgevraagd.

Voor meer informatie over het Oranjehotel klik hier.