Column: Pal tegenover stadhuis kan monumentaal pand onbekommerd verkrotten
Midden in een wooncrisis zijn het pandjesbazen en speculanten die verdienen aan leegstand, schrijft columnist Christiaan Weijts. Dat ze de stad opzadelen met krotten, laat de beleggers onverschillig.
Zeven uur lang waren de jaren tachtig even terug. Een groep krakers was zondagmiddag een van de verkrotte pandjes aan het Spui in getrokken. ‘Herover de wijken, onteigen de rijken’ stond op een banner die uit het raam hing.
Diezelfde avond zou de eigenaar, de Chinese vastgoedondernemer Atom Zhou, persoonlijk het pand zijn binnengestormd, zo meldt de beweging. ‘Hij was woedend en gebruikte fysiek geweld tegen de nieuwe gebruikers van het pand. Mensen zijn geschopt en geslagen en met geweld naar buiten gezet, waarbij enkele verwondingen zijn opgelopen.’
Al sinds er bouwhekken zijn verschenen rond het rijtje verkrotte huizen aan het Spui vraag ik me af wat het verhaal is van het enige pandje dat demonstratief niet meedoet. Mr. Döner Kebab. Het volledige menu hangt nog in verbleekte foto’s op het pand met verrotte kozijnen en afbladderende verf.
Je stelt je er een moderne variant bij voor van het smalle huisje waar, tegenover het station in Amsterdam, het Victoria Hotel omheen is gebouwd. Thomas Roosenboom fantaseerde daar weer een roman omheen, ‘Publieke Werken’, waarin vioolbouwer Walter Vedder als enige niet werd uitgekocht. Hij wilde het onderste uit de kan van de onderhandelingen halen, en gokte verkeerd.
Als je als brave particulier een dakopbouw laat maken, krijg je wekelijks een gemeente-inspecteur op je dak
Het Haagse verhaal is een stuk banaler. Al is er in de kern wel een gelijkenis. Ook dit huisje heeft jarenlang op het Monopolybord gestaan van iemand die speculeerde op waardevermeerdering. Sinds december is het in handen van Atom Zhou, maar volgens de krakers zijn er ‘nog steeds geen signalen dat er op de korte termijn iets gaat gebeuren’.
Zo staan er tienduizend panden al langer dan een jaar leeg. Midden in een wooncrisis zijn het de pandjesbazen en speculanten die die leegstand weten om te zetten in euro’s. Waar je voor Walter Vedder nog sympathie kon hebben, omdat hij zijn eigen woning annex winkeltje wilde behoeden voor de meedogenloze machinerie van kapitalisme en grootindustriëlen, zijn de rollen hier omgekeerd. Beleggingsobjecten zijn nu domweg waardepapiertjes. Dat dit de stad opzadelt met een krot, en woonruimte onttrekt aan het aanbod laat de beleggers onverschillig.
Al in april 2021 sommeerde de gemeente de toenmalige eigenaar al om het op te knappen. Inmiddels is er niets veranderd, behalve de invloed van nog eens drie jaar verloedering. Wonderlijk wel. Als je als brave particulier een dakopbouw laat maken, zo merkte ik vorig jaar, dan krijg je wekelijks een gemeente-inspecteur met een meetlint op je dak die bij elke centimeter die afwijkt van de vergunning doet alsof hij je op fraude betrapt, en je terugstuurt de ambtelijke molen in, genaamd omgevingsloket.
Ik schrok me kapot van de hoogte van de dwangsom voor vastgoedspeculanten. Tienduizend euro
Maar pal tegenover het stadhuis – in het zicht van de autoriteiten, op klaarlichte dag – kun je een pand met een monumentaal karakter onbekommerd laten verkrotten. Pas als partijen in de gemeenteraad aandringen, komt de Pandbrigade in actie. Dan ontvangt de vastgoedspeculant een verzoekje om de boel te herstellen, onder dreiging van een ‘dwangsom’. Ik heb dat besluit, van 23 april 2021, er even bij gezocht, en schrok me kapot van de hoogte van die dwangsom. Tienduizend euro. In de wereld van vastgoedspeculanten is dat het equivalent van het muntje dat je in het schoteltje van de toiletjuffrouw werpt. Monopolygeld.
Naar verluidt wil Atom Zhou het juist gaan opknappen. Maandagmiddag is bovenin iemand met een meetlint in de weer bij een verbrijzeld raam. Even later hangt er een glimmend nieuw slot aan de deur. Tegen nieuwe ‘insluipers’? Of de eerste tekenen dat er eindelijk iets gebeurt? Laten we het erop houden dat de kraakactie een ‘Kanskaart’ was: ‘U knapt uw huisje op en krijgt het voordeel van de twijfel. U hoeft niet naar de gevangenis.’
